Η οικονομική ανισότητα είναι το νέο μεγάλο ζήτημα στον πλανήτη.

Ο πρώην πρόεδρος της Χιλής Ricardo Lagos, μου εκμυστηρεύτηκε πρόσφατα μια προσωπική του ιστορία, για να εξηγήσει το πώς ο ίδιος, όπως και πολλοί άλλοι πολιτικοί, έχει πάψει πια να αντιμετωπίζει την φτώχεια ως το βασικό πρόβλημα.

Η Ιστορία που μου είπε αφορά σε ένα εξαθλιωμένο χωριό στους πρόποδες των Άνδεων. Εκεί, ο Lagos έκτισε το πρώτο σχολείο στην ιστορία του χωριού, όταν στις αρχές της δεκαετίας του `90 διετέλεσε υπουργός Παιδείας. Αργότερα, και ως υπουργός Δημοσίων Έργων, κατασκεύασε και τον πρώτο σύγχρονο δρόμο στη περιοχή. Τέλος, ως πρόεδρος, μετά το 2000, με δικές του ενέργειες, το χωριό απέκτησε για πρώτη φορά δίκτυο ύδρευσης, και άρδευσης, καθώς και ηλεκτρικό ρεύμα.

Στις επόμενες προεδρικές εκλογές, ο Lagos θύμισε στους χωρικούς πως μέσα σε δέκα χρόνια τους άλλαξε τη ζωή, και τους απάλλαξε από την εξαθλίωση.

Όσον αφορά στον αντίπαλό του, ο Lagos αμφιβάλλει αν ήξερε κατά που πέφτει το συγκεκριμένο χωριό.

Παρόλα αυτά, ο ίδιος πήρε το 40% των ψήφων στο χωριό, χάνοντας πανηγυρικά από τον αντίπαλό του, που πήρε το 60%!

«Πως έγινε αυτό», αναρωτήθηκε, «αφού τους έδωσα τόσα πολλά πράγματα»;

Και διευκρινίζει πως σύμφωνα με τους χωρικούς, όπως του είπαν, όλα αυτά που τους πρόσφερε τους γλίτωσαν από την φτώχεια, αλλά παράλληλα τους γέμισαν με άγχος, κάνοντάς τους «δυστυχισμένους».
 Το νερό και το ρεύμα συνοδεύονταν από λογαριασμούς. Οι νέες τηλεοράσεις τους επέτρεπαν να βλέπουν πλέον το πώς ζουν οι προνομιούχοι συμπατριώτες τους στις μεγάλες πόλεις. Οι νέοι δρόμοι έφεραν Ι.Χ και γραμμάτια για την αγορά τους, καθώς και την ευκαιρία επισκέψεων στην πόλη, όπου διαπίστωναν το πόσο πίσω είναι οι ίδιοι σε σχέση με τους αστούς, και το πόσο δύσκολο θα ήταν να καλυφθεί αυτό το κοινωνικό και οικονομικό χάσμα.

Παντού στον κόσμο, οι πολιτικοί διαπιστώνουν το ίδιο ακριβώς πράγμα. Οι ψηφοφόροι τους, που μέχρι πρότινος απλά ήθελαν να απαλλαγούν από την φτώχεια, σήμερα ανήκουν στη μεγάλη «αγανακτισμένη γενιά».

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, στο κάτω μέρος της μεσαίας τάξης, στις φτωχές αλλά και στις πλούσιες χώρες, ανακαλύπτουν καθημερινά ότι δεν μπορούν να βελτιώσουν άλλο την κατάστασή τους. Σε κάποιες χώρες μάλιστα, όπως στον Καναδά, οι άνθρωποι αυτοί άρχισαν να οπισθοδρομούν οικονομικά!
Για αυτό και η οικονομική ανισότητα αντικατέστησε την φτώχεια ως το κυρίαρχο σήμερα παγκόσμιο πολιτικό ζήτημα.

Κάποτε πιστεύαμε πως αυτά τα δυο είναι συνδεδεμένα. Αλλά δυστυχώς δεν είναι.
Πριν από 50 χρόνια, ο Lyndon Johnson εστίασε την προεκλογική του καμπάνια γύρω από τον πόλεμο εναντίον της φτώχειας. Μια πολιτική, που κυριάρχησε στα αμερικανικά πολιτικά πράγματα για μια ολόκληρη γενιά.

Σήμερα, ο Barack Obama πολιτεύεται χωρίς να μιλάει για την φτώχεια, αλλά δίνοντας έμφαση στην ανισότητα, και στην αγανάκτηση της μεσαίας τάξης, η οικονομική και συναισθηματική κατάσταση της οποίας μοιάζει όλο και πιο πολύ με αυτήν των χωρικών της Χιλής.
 Στις αναπτυσσόμενες χώρες, η αναδυόμενη μεσαία τάξη έχει κολλήσει.

Στις αναπτυγμένες, τα εισοδήματα, και η αγοραστική δύναμη της τάξης αυτής έχουν βαλτώσει, και σε πολλές περιπτώσεις μειωθεί.

Η οικονομική ανισότητα αυξάνεται καθημερινά, και όταν γίνεται κάτι τέτοιο, οι οικονομολόγοι μας λένε πως συνοδεύεται και από στασιμότητα στην κοινωνική και οικονομική ανέλιξη.

Όσο όμως και αν χρησιμοποιούμε τον όρο «ανισότητα», δεν τον καταλαβαίνουμε.

Οι πολιτικοί, όλων των αποχρώσεων, κάνουν κατάχρηση του όρου, προτείνοντας μη ρεαλιστικές λύσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Όταν μιλάνε οι αριστεροί, κάνουν το λάθος να αναφέρονται στην ανάγκη αναδιανομής του πλούτου. Ο πλούτος όμως δεν λειτουργεί κατ αυτόν τον τρόπο. Δεν είναι το μερίδιο του που λείπει από τους φτωχούς, αλλά ένας παραγωγικός τρόπος για να δημιουργήσουν οι ίδιοι πλούτο.

Δεν είναι το πρόβλημα το 1% του πληθυσμού, αλλά το 60%, ο παραγωγικός κόσμος, και η οικονομική ασφάλεια του οποίου, στερείται από το υπόλοιπο 40%.

Όταν πάλι μιλάνε οι δεξιοί, κάνουν το λάθος να θεωρούν πως η διόρθωση της ανισότητας μέσω κυβερνητικών πολιτικών, θα «σκοτώσει» την παραγωγή πλούτου, κάνοντας μας όλους πιο φτωχούς.
Είναι αλήθεια, ότι όσο λιγότερη φτώχεια, τόσο περισσότερη ανισότητα. Οι πολιτικές ανάπτυξης που παράγουν πλούτο, συνήθως ευνοούν περισσότερο τους ήδη κατέχοντες. Και όταν οι πλούσιοι πλουτίζουν κι άλλο, οι φτωχοί φτωχαίνουν…

Το αντίστροφο όμως δεν ισχύει. Είθισται τα κράτη που έχουν ισχυρά συστήματα αναδιανομής πλούτου, και ελεύθερες οικονομίες, να είναι και πλούσια, αλλά  να διαθέτουν και ισονομία.
Η Ν. Κορέα και η Βραζιλία, για παράδειγμα, πέρασαν μεγάλες περιόδους στη διάρκεια των οποίων οι πολίτες τους πλούτισαν, και έγιναν πιο ίσοι.

Πριν από έναν αιώνα, το ίδιο συνέβη και στην Αμερική.

Τώρα, που το επίκεντρο είναι και πάλι η ισότητα, και όχι η φτώχεια, μπορεί να ξαναδούμε το ίδιο έργο να επαναλαμβάνεται και πάλι.
 
S.A.

The Globe and Mail