Προς μια ομόσπονδη Ευρώπη;

Τον περασμένο Ιανουάριο, σε ένα οικονομικό φόρουμ στο Νταβός, η Angela Merkel αναφέρθηκε στην ανάγκη μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας, χωρίς να υπάρξουν σχεδόν καθόλου αντιδράσεις.

Από τότε μέχρι σήμερα, οι συζητήσεις για την ανάγκη ομοσπονδιοποίησης έχουν αυξηθεί κατακόρυφα.

 

Ο επικεφαλής της Κομισιόν Barroso, όπως και πολλοί υπουργοί Εξωτερικών συμφωνούν με μια μελλοντική ομοσπονδία, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως όλοι μιλάνε για την ίδια μορφή της. Υπάρχει μια γενικότερη άγνοια όσον αφορά σε συνταγματικά ζητήματα, με αποτέλεσμα να επικρατεί ένα χάος απόψεων.

Πολλά είναι τα ζητήματα που έχουν ανακύψει, όπως η τραπεζική ένωση, η δημοσιονομική ένωση, η πολιτική ένωση, κλπ.

Κάποιοι μιλάνε για περισσότερη συγκέντρωση εξουσιών, για περισσότερη ολοκλήρωση, εναρμόνιση νομοθεσιών, κοκ.

Άλλοι αναφέρονται σε ένα νέο υπέρ κράτος!

Κανένας όμως δεν διευκρινίζει τι ακριβώς εννοεί, και όλοι μαζί μάταια ψάχνουμε εκ των υστέρων να δούμε τι σημαίνει η κάθε έννοια που αναπαράγεται.

Στην Αμερική, στη Γερμανία,  και στον Καναδά, όλοι ξέρουν τι σημαίνει φεντεραλισμός, αφού ζουν σε ομοσπονδιακά καθεστώτα.

Στη γερμανική περίπτωση έχουμε ένα παράδοξο, αφού αν και εκεί ισχύει ένα τέτοιο καθεστώς, οι ίδιοι οι Γερμανοί δεν είναι ιδιαίτερα θερμοί, όσον αφορά σε μια ομόσπονδη Ευρώπη.

Από την άλλη, οι Γάλλοι δεν μπορούν καν να φανταστούν αυτό το ενδεχόμενο, το οποίο μπερδεύουν με τον συγκεντρωτισμό.

Όσο για τους Άγγλους, ο φεντεραλισμός είναι ένα σύμβολο μονομερούς αποκέντρωσης, με κοινοβούλια στη Σκοτία και στην Ουαλία, αλλά όχι στην Αγγλία.

Η ΕΕ έχει έναν πολύ μικρό κοινό προϋπολογισμό, το 1% του συνολικού της ένωσης, και σχεδιάζει να το μειώσει περαιτέρω στο 0.8%.

Έχει όμως και κάποιες τάσεις συγκεντρωτισμού, που αν δοκιμάζονταν στις ΗΠΑ δεν θα περνούσαν, και το πείραμα θα αποτύγχανε.

Αν η κάθε πολιτεία της Αμερικής διατάζονταν από μια κεντρική αρχή να αποδεχθεί νέους δημοσιονομικούς κανόνες, και στην ουσία να αλλάξει το σύνταγμά της, και να υποβάλλει τον δικό της προϋπολογισμό στην Ουάσιγκτον, πριν καν ψηφιστεί τοπικά, για έγκριση, και έλεγχο, τότε αυτό θα οδηγούσε σε εξέγερση, και ίσως σε διάλυση της ομοσπονδίας. Και όμως αυτό είναι που συζητιέται για την ΕΕ.

Από την άλλη, η δόμηση μιας ομοσπονδίας αποτελεί μακροχρόνια διαδικασία, και σύμφωνα με τους ειδικούς, στην Αμερική επετεύχθη μόλις το 1930, από τη στιγμή δηλαδή που νομοθετήθηκε η ομοσπονδιακή εγγύηση των καταθέσεων.

Η ευρωζώνη πάντως, ήδη πλησιάζει σε κάτι τέτοιο (ασφάλιση καταθέσεων), καθώς και σε άλλα βασικά στοιχεία μιας τραπεζικής ένωσης.

Το σίγουρο είναι πως η κρίση δεν πρόκειται να ξεπεραστεί, χωρίς κοινό προϋπολογισμό, και χωρίς κοινούς φόρους.

Οι πολέμιοι του φεντεραλισμού θεωρούν την όλη έννοια ως αφελή, ίσως και επικίνδυνη, επειδή για αυτούς δεν υπάρχει ένα ευρωπαϊκό έθνος. Ο Αμερικανός είναι πρώτα Αμερικανός, και μετά πολίτης της Μινεσότα. Αντίθετα, ο Γερμανός είναι πρώτα Γερμανός, και μετά Ευρωπαίος.

Η ανάδυση όμως μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας, μπορεί εύκολα να προωθηθεί τεχνητά, και να επιταχυνθεί. Η εκλογή ενός Ευρωπαίου προέδρου, κάποιοι μικροί κοινοί ευρωπαϊκοί φόροι κλπ μπορεί να βοηθήσουν.

Η Αμερικανική ομοσπονδία ξεκίνησε κάπως παρόμοια, αν και για διαφορετικούς λόγους. Στην αρχή, δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο οι γαιοκτήμονες, μετά οι φορολογούμενοι, αργότερα (μετά από 100 χρόνια) οι γυναίκες, και σχετικά πρόσφατα οι Αφροαμερικανοί. 

Τίποτα όμως δεν γίνεται ποτέ με τον ίδιο τρόπο, για δεύτερη φορά. 

Οι Αμερικανοί ξεκίνησαν με ένα υπουργείο Οικονομικών, οι Ευρωπαίοι με μια Κεντρική Τράπεζα.

Οι πολέμιοι θεωρούν πως όλες οι διαδικασίες ολοκλήρωσης θα πρέπει να είναι αυθόρμητες και αυθεντικές, και όχι τεχνητές και ελιτίστικες. Η κάθε σημαντική όμως μετατόπιση στην ανθρώπινη ιστορία, έγινε εξαιτίας του ότι κάποιοι οδήγησαν κάποιους άλλους σε κάτι.

Το μέλλον της Ευρώπης είναι άγνωστο. 

Μπορεί να επέλθει ομοσπονδιοποίηση, μπορεί όμως και διάλυση. Όπως και να έχει, το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό, και για αυτό  οι πολιτικές ελίτ άρχισαν να το ψάχνουν, και να προσπαθούν να το καταλάβουν.

Ο φεντεραλισμός δεν πρέπει να είναι κάποιο σύνθετο πολύπλοκο κατασκεύασμα, αλλά ένα με θεμέλια βασισμένα στις αξίες. Στον περιορισμό και στον έλεγχο της εξουσίας, στην εξισορρόπηση συμφερόντων, και στις δικλείδες ασφαλείας για την προστασία των πιο αδύναμων.

S.A.
Respect