Ελευθερία του τύπου και διαδίκτυο.

Η έκφραση «ελευθερία του τύπου» είναι τόσο διαδεδομένη, και τόσο συνηθισμένη, που πολλές φορές παραβλέπουμε την ιστορική της καταγωγή, και τις πιθανές σημασίες της.

Στην Αγγλία, ο τύπος είναι ταυτισμένος με τις εφημερίδες της Fleet Street.

Με τους επαγγελματίες δημοσιογράφους δηλαδή, που είναι διαπιστευμένοι, που βραβεύονται κάθε τόσο, και που κουτσομπολεύουν μεταξύ τους πίνοντας κρασί.

Εν ολίγοις, η ελευθερία του τύπου σημαίνει  το δικαίωμα της τέταρτης εξουσίας να λέει ότι θέλει χωρίς καμιά συνέπεια.

 Αυτή όμως, είναι μια λάθος ερμηνεία του όρου.

Η αλήθεια είναι πως η έννοια της ελευθεροτυπίας προϋπήρχε των εφημερίδων, οι οποίες ξεκίνησαν στα τέλη του 19^ου και στις αρχές του 20^ου αιώνα.

Αντίθετα, ο όρος πήγασε από την εποχή των φυλλαδίων και των δημόσιων διαμαρτυριών, που επήλθε μετά τους εμφυλίους πολέμους της Αγγλίας στα μέσα του 17^ου αιώνα.

Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε το 1660, αν και ο John Milton είχε εισάγει τον όρο στο έργο του «Areopagitica», το 1644.

Έτσι, στην αρχή, ο όρος δεν ταυτίζονταν με τα προνόμια των μεγάλων του τύπου, δηλαδή κάποιων επαγγελματιών δημοσιογράφων, που εργάζονταν σε έναν συγκεκριμένο αριθμό εκδόσεων, αφού αυτό το πράγμα δεν υπήρχε τότε.

Η έννοια ελευθεροτυπία ήταν εξ αρχής πιο ξεκάθαρη.

Περιέγραφε το δικαίωμα του κάθε πολίτη να έχει πρόσβαση, και να κάνει χρήση του τύπου, έτσι ώστε να μπορεί να δημοσιεύει την άποψη του, χωρίς τον κίνδυνο της λογοκρισίας.

Δεν επρόκειτο δηλαδή για κάποιο προνόμια μιας ελίτ του τύπου, αλλά για το αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός, να μπορεί να μεταδίδει τις ιδέες του στην κοινή γνώμη.

Μιλάμε για ένα πολύ κρίσιμο δικαίωμα.

Πριν από την εμφάνιση των εφημερίδων, και πολύ πριν την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών και των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, οποιοδήποτε δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης δεν θα σήμαινε πολλά, αν οι μόνοι που μάθαιναν τις απόψεις σου ήταν ένας κλειστός και περιορισμένος κύκλος γνωστών σου.

Η δυνατότητα της έκδοσης και δημοσίευσης μαζικού υλικού  ήταν το κλειδί, μέσω του οποίου οι διάφορες απόψεις μπορούσαν να τύχουν γενικότερης αποδοχής.

Αν την δούμε λοιπόν έτσι, η έννοια της ελευθεροτυπίας όπως εφαρμόζεται σήμερα στο διαδίκτυο, είναι πολύ πιο εμφανής.

Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα, και τα τάμπλετς, έχουν αντικαταστήσει τις πρέσες ως το μέσο με το οποίο ο καθένας μπορεί να δημοσιοποιήσει τις απόψεις του στον κόσμο, και να πει κάποιες δύσκολες αλήθειες προς τους ισχυρούς.

Έτσι, το blogging και το  tweeting μοιάζουν πιο πολύ με τα παλιά φυλλάδια, παρά με την δημοσιογραφία των εφημερίδων.

Οι bloggers και οι  tweeters υφίστανται τους περιορισμούς του εκάστοτε νόμου, αλλά δεν δίνουν λόγο στην δεοντολογία της κλασικής δημοσιογραφίας.

Πολλοί συχνά ακούμε τους πολιτικούς να μιλάνε για την ανάγκη ρύθμισης των μπλογκς, ακόμη και όταν απλά αναφέρονται στην πρακτική δυσκολία ενός τέτοιου εγχειρήματος.

Οποιαδήποτε όμως προσπάθεια ελέγχου των μπλογκς είναι εγγενώς παράλογη, και μάλλον μάταιη.

Οποιοσδήποτε θέλει μπορεί να δημοσιεύσει ότι θέλει στο διαδίκτυο, και να ζητήσει την προσοχή του κοινού.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ασυδοσία, ή ασυλία από την ισχύουσα νομοθεσία περί συκοφαντικής δυσφήμησης ή πνευματικής ιδιοκτησίας.

Αυτή είναι λοιπόν σήμερα η σημασία της έννοιας ελευθερία του τύπου. Και είναι πολύ πιο καλή απ αυτήν του παρελθόντος.

Εξ άλλου, όπως λένε, σήμερα όλοι είμαστε δημοσιογράφοι!

S.A.

New Statesman