Το χάσμα αξιών μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, υποχωρεί σιγά σιγά...

Οι Ευρωπαίοι, όπως και πριν από τέσσερα χρόνια, αντέδρασαν στην εκλογή του Ομπάμα με ανάμικτα συναισθήματα.

Για πολλούς από αυτούς, η επικράτηση του Ομπάμα σηματοδότησε το τέλος της αποξένωσης μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, που χαρακτήρισε την εποχή Μπους.

Τώρα, πιστεύουν, η Αμερική θα αρχίσει να βλέπει τον κόσμο, όπως τον βλέπουν και οι Ευρωπαίοι.

 

Παρ’ όλα αυτά, η επανεκλογή του Ομπάμα, καθώς και η μεγάλη δημοτικότητά του στην Ευρώπη, δεν έχουν καταφέρει να κλείσουν το χάσμα αξιών μεταξύ των δυο πλευρών του Ατλαντικού. Οι δυο πλευρές συνεχίζουν να διαφωνούν σε ζητήματα χρήσης στρατιωτικής βίας, θρησκείας, και ατομικισμού.

Ο Ομπάμα είναι δημοφιλής στην Ευρώπη, από την εποχή που πρωτοέβαλε υποψηφιότητα για την αμερικανική προεδρία. Οι Ευρωπαίοι τον αγκάλιασαν εξ αρχής.

Το 93% των Γερμανών του έδειξε απόλυτη εμπιστοσύνη στους πρώτους μήνες της θητείας του, σε σύγκριση με το 14% που έδειχνε εμπιστοσύνη στον Μπους λίγους μόλις μήνες πριν.

Κάτι ανάλογο ίσχυε και στην Βρετανία, στη Γαλλία, και στην Ισπανία.

Αυτή η «επίδραση Ομπάμα» επηρέασε την στάση απέναντι στην Αμερική, σε χώρες όπως π.χ. η Γαλλία, όπου ο φιλοαμερικανισμός εκτοξεύτηκε στο 75% το 2009, από το 42% τον προηγούμενο χρόνο.

Μάλιστα, αυξήθηκε και η στήριξη στις αμερικανικές διεθνείς πολιτικές, όπως ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας.

Αυτή η λατρεία για τον Ομπάμα έχει μειωθεί σαφώς, αλλά παραμένει.

Μια τελευταία δημοσκόπηση του ιδρύματος Pew θέλει τους 8 στους 10 Ευρωπαίους να εκφράζουν την απόλυτη εμπιστοσύνη τους στον πρόεδρο των ΗΠΑ.

Βέβαια, αν και ο επίμονος αντί-αμερικανισμός της εποχής Μπους έχει υποχωρήσει, το χάσμα αξιών μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης ζει και βασιλεύει.

Όπως αποδεικνύεται από τις κατά καιρούς δημοσκοπήσεις, υπάρχει μια δια-ατλαντική διάσταση απόψεων σε πολλά πολιτικά και πολιτισμικά ζητήματα. Μπορεί να μην βλέπουν ο ένας τον άλλον με εχθρότητα, αλλά οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί, βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά.

Για παράδειγμα στην χρήση στρατιωτικής βίας. Οι Αμερικάνοι είναι πολύ πιο πρόθυμοι από τους Ευρωπαίους στο να την χρησιμοποιούν για να διατηρούν την παγκόσμια τάξη και ασφάλεια. Παράλληλα, δεν δίνουν τόση μεγάλη σημασία όση οι Ευρωπαίοι, στην εξασφάλιση της έγκρισης του ΟΗΕ, για την αντιμετώπιση διεθνών απειλών. Η Αμερική αρέσκεται στο να δρα από μόνη της, και αυτό δεν έχει αλλάξει ούτε επί Ομπάμα.

Η συστηματική χρήση των μη επανδρωμένων α/φών (drones) από πλευράς Αμερικής, υπογραμμίζει τα παραπάνω. Οι 6 στους 10 Αμερικάνους, ανεξαρτήτων πολιτικής ταυτότητας, συμφωνεί με την χρήση τους απέναντι σε εξτρεμιστικές ομάδες στο Πακιστάν, στην Υεμένη, και αλλού.

Όμως, σε δημοσκοπήσεις που έγιναν στην Ευρώπη, πάνω από το 50% αντιτίθενται σε αυτές τις επιθέσεις. Στην Ελλάδα αντιτίθενται οι 9 στους 10! Στην Ισπανία διαφωνεί το 76% του πληθυσμού. Μόνο οι Βρετανοί συμφωνούν κατά 50%.

Ένα άλλο ζήτημα όπου οι απόψεις διαφέρουν, είναι αυτό της θρησκείας. Στην κυρίως κοσμική δυτική Ευρώπη (Ισπανία, Βρετανία, Γερμανία, και Γαλλία), λιγότερο από το 25% του πληθυσμού θεωρεί την θρησκεία ως κάτι το σημαντικό για την ζωή του.

Ακόμη και στην Πολωνία, όπου κυριαρχεί ο καθολικισμός, το ποσοστό αυτών που θεωρούν σημαντικό παράγοντα την θρησκεία είναι μόλις 27%.

Αντίθετα, τα ποσοστά στην Αμερική είναι 50%

Η πλειοψηφία των Ευρωπαίων που δημοσκοπήθηκαν  το 2011 θεωρεί  ότι δεν χρειάζεται να πιστεύει κανείς στον Θεό για να είναι ηθικός. Στην Αμερική, μόλις το 46% συμφωνεί με αυτή την άποψη.

Μια δημοσκόπηση ζήτησε από τους Χριστιανούς της Αμερικής και της Ευρώπης να δηλώσουν αν ταυτίζονται πρωτίστως με την εθνικότητά τους, ή με την θρησκεία τους.

Στην Αμερική υπήρξε «ισοπαλία», με ένα 46% και για τις δυο περιπτώσεις.

Αντίθετα, σε 7 από 8 ευρωπαϊκές χώρες, η πλειοψηφία των Χριστιανών δήλωσε πως πρώτα ταυτίζεται με την εθνικότητα και μετά με την θρησκεία. Στη Γαλλία π.χ.  μόλις το 8% δήλωσε πως πρώτα βάζει την θρησκεία.

Κάτι άλλο που συνεχίζει να διαχωρίζει τους Ευρωπαίους από τους Αμερικάνους, είναι ο ατομικισμός.

Στην Αμερική, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το άτομο είναι αυτό που καθορίζει τη μοίρα του. Μόνο το 36% πιστεύει ότι την καθορίζουν εξωτερικές και εξωγενείς δυνάμεις.

Αντίθετα, οι περισσότεροι Γερμανοί, Ισπανοί, και Γάλλοι συμφωνούν πως διάφοροι παράγοντες είναι αυτοί που καθορίζουν την μοίρα μας, και όχι εμείς οι ίδιοι.

Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι βλέπουν εντελώς διαφορετικά την σχέση πολίτη- κράτους. Όταν ερωτώνται για το τι από τα δυο είναι πιο σημαντικό, ότι το κράτος δεν θα πρέπει να επεμβαίνει στις ζωές των πολιτών, ή το ότι το κράτος θα πρέπει να παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτές, το 58% των Αμερικανών συμφωνεί με το πρώτο. Στην Ευρώπη, η πλειοψηφία συμφωνεί με το δεύτερο, αφού πιστεύει ότι το κράτος πρέπει να διασφαλίζει τις ανάγκες των μη προνομιούχων.

Απόψεις σαν κι αυτές, για ζητήματα αξιών, αλλάζουν κατά καιρούς.

Για παράδειγμα, οι σημερινοί Αμερικανοί δεν είναι πια τόσο σίγουροι για την πολιτισμική τους ανωτερότητα.

Το 2006, οι 6 στους 10 πίστευαν ότι ο αμερικανικός πολιτισμός είναι ανώτερος όλων. Το 2011 το ποσοστό αυτό έπεσε στο 49%, ανάλογο με αυτό των Ευρωπαίων.

Το ίδιο έγινε και με το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. Το 2007 το ποσοστό των Αμερικανών που πίστευαν στην αποδοχή της ομοφυλοφιλίας από πλευράς κοινωνίας ανέβηκε στο 60% από το 49% που ήταν πριν από τέσσερα χρόνια. Σίγουρα όμως είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο στην Ευρώπη, όπου το 80% αποδέχεται την ομοφυλοφιλία.

Στους νέους, το χάσμα όλο και μικραίνει. Οι νεαροί Αμερικανοί αρχίζουν πλέον να σκέφτονται όπως και οι Ευρωπαίοι συνομήλικοί τους.

Αν η τάση αυτή συνεχιστεί, μπορεί μια μέρα το χάσμα αξιών μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης να κλείσει.

Προς το παρόν όμως υπάρχει, άσχετα με το ποιος βρίσκεται στο τιμόνι του Λευκού Οίκου.

S.A.

Pew Research Center