Ευρωζώνη: Από την κρίση στην αυταρέσκεια.

Πόσα άλλαξαν μέσα σε ένα μόλις χρόνο!

Πριν από ένα δωδεκάμηνο, το ευρώ αντιμετώπιζε τον γκρεμό. Οι χρηματαγορές έκαναν τα πάντα για να γκρεμοτσακιστεί το ενιαίο νόμισμα, και η  λέξη Grexit ήταν στα χείλη όλων.

Τα μέλη της ευρωζώνης έμπαιναν σε έναν μαραθώνιο δρόμο, που θα αφορούσε  22 συνόδους αντιμετώπισης της κρίσης, σχεδόν κάθε σαββατοκύριακο, με μόνο αποτέλεσμα μια νέα αντίδραση των εκνευρισμένων χρηματαγορών λίγο αργότερα.

Η Washington Post είχε φτάσει στο σημείο να θεωρεί την υιοθέτηση του ευρώ ως κολοσσιαία γκάφα, και ως το χειρότερο λάθος της Ευρώπης από τον Β’ ΠΠ.

Ακόμη και η Financial Times που γενικά είναι ψύχραιμη, μιλούσε για «κρίση του καπιταλισμού»!

Σήμερα όμως; Έναν χρόνο αργότερα, οι κυβερνήτες της ευρωζώνης είναι συγκαταβατικοί και αυτάρεσκοι.

Η κρίσιμη καμπή ήρθε αργά το καλοκαίρι.

Τότε που η ηλικίας 2 ½ ετών κρίση έπιασε την κορύφωσή της, ειδικά στα αδύναμα κράτη μέλη της περιφέρειας.

Τα σπρεντς των 10ετών ελληνικών ομολόγων, μετά από μια πτώση ως αποτέλεσμα της μεταφοράς πίστωσης από τον πλούσιο Βορρά, ανέβηκαν και πάλι στο 30.5%.

18 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ήταν άνεργοι, με την ανεργία των νέων στην Ελλάδα και στην Ισπανία να αγγίζει το 50%.

Η Ιρλανδία πάλευε με την ύφεση, και η Ιταλία (4^η ισχυρότερη οικονομικά χώρα της ΕΕ) φλέρταρε με την οικονομική κατάρρευση.

Η Πορτογαλία έμπαινε σε πολιτική κρίση, εξαιτίας της απαιτούμενης από τις πιστώτριες χώρες λιτότητας που έπρεπε να επιβάλλει.

Η Κύπρος απειλούσε να μπει κι αυτή στην ουρά των κρατών που θα χρειαστούν βοήθεια, ενώ ακόμη και η ισχυρή Γαλλία κλυδωνίζονταν.

Πέραν αυτών, οι οικονομικές δυσχέρειες τροφοδοτούσαν την άνοδο της ακροδεξιάς σε ολόκληρη την ήπειρο.

Οι δημοσιογράφοι και οι ιστορικοί θύμιζαν το κραχ των 1930’ς, που έφερε στην εξουσία τον Χίτλερ.

Οι διαδηλωτές της Αθήνας έκαιγαν τράπεζες, πετούσαν μολότοφ, και χαρακτήριζαν την Angela Merkel ναζί, επειδή δεν έδινε στην Αθήνα χρήματα.

Από πλευράς της,  η καγκελάριος πείστηκε τελικά στα μέσα του 2011, λογικά όμως και όχι συναισθηματικά, ότι για να σωθεί το ευρώ θα έπρεπε να σωθεί η Ελλάδα.

Όπως επαναλάμβανε εν είδη μάντρα: «αν πέσει το ευρώ, πέφτει και η Ευρώπη».

Το κρίσιμο ερώτημα ήταν αν η νομισματική ένωση που προώθησε ο μέντοράς της Helmut Kohl για πολιτικούς λόγους, θα κατέρρεε για οικονομικούς λόγους.

Και αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, μήπως το ιστορικό ερώτημα του «Γερμανού γίγαντα» που φοβίζει τους γείτονές του, θα αναδύονταν και πάλι.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Mario Draghi ανακοίνωσε ξαφνικά πως η τράπεζά του θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να διατηρήσει το ευρώ. Την απόφασή του να αγοραστούν απεριόριστα κρατικά ομόλογα των αδύναμων χωρών στην δευτερογενή αγορά υπερψήφισε το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, με μόνη την γερμανική ψήφο να είναι αρνητική.

Στην Bundesbank, οι φύλακες της δημοσιονομικής ορθοδοξίας ταράχτηκαν από την δημοσιονομική αυτή παρέμβαση της ΕΚΤ. Όμως, ο μεγάλος ταμίας της ευρωζώνης, δηλαδή η Merkel, δεν προέβαλλε βέτο.

Το στοίχημα του Draghi πέτυχε. Πόνταρε στην συγκαταβατικότητα της καγκελαρίου, και προκάλεσε τις χρηματαγορές να τα βάλουν με την απεριόριστη δύναμη πυρός της ΕΚΤ. Και νίκησε. Η σπέκουλα σταμάτησε.

Τα σπρεντς των ιταλικών και ισπανικών ομολόγων έπεσαν.

Το ίδιο και αυτά των ελληνικών, που έπιασαν ιστορικό χαμηλό 21μήνου.

Μάλιστα, τον προηγούμενο μήνα, η Standard and Poor's αναβάθμισαν την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας. Παράλληλα, επέστρεψαν στην ιταλική αγορά ομολόγων οι Goldman Sachs, Citigroup, J.P. Morgan, Pimco, και BlackRock.

Την ίδια ώρα, άρχισαν να αποδίδουν οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην Ιρλανδία, και να προσφέρουν ελπίδα παντού.

Η χώρα ήταν η πρώτη από τις αδύναμες που πέτυχε πέρσι πλεόνασμα ίσο με το 9% του ΑΕΠ της. Θα ακολουθήσουν η Ισπανία, η Πορτογαλία, και η Ελλάδα, που επίσης έχουν επιβάλει λιτότητα στους λαούς τους.

Όλες αυτές οι χώρες έχουν ψηφίσει σκληρά μεταρρυθμιστικά μέτρα, που αν δεν υπήρχε η κρίση θα χρειάζονταν τρομερές αλλαγές για να εφαρμοστούν.

Μάλιστα, η ΕΚΤ δεν χρειάστηκε καν να εφαρμόσει την απειλή του Draghi για παρέμβαση στις αγορές. Ο δε όρος που έβαλε, για στόχους και αυστηρή λιτότητα, ως αντάλλαγμα για βοήθεια, οδήγησε την Ισπανία στο να αποφύγει να κάνει την έκκληση.

Εν τω μεταξύ, η Merkel αρνούνταν συστηματικά να πάρει γρήγορες αποφάσεις, παρά την κρίση. Αυτό οδήγησε σε μια νέα προσέγγιση δόμησης νέων θεσμών προκειμένου  να διορθωθούν οι γκάφες που έγιναν με την υπαγωγή της οικονομικής λογικής στην προτεραιότητα της διατήρησης της ενωμένης Γερμανίας στην Ευρώπη.

Η κωλυσιεργία της καγκελαρίου ανάγκασε πολλούς να την κατηγορούν ως άσπλαχνη και ότι κάνει πολύ λίγα, πολύ αργά. Κερδήθηκε όμως χρόνος για την σχεδίαση νέων θεσμών εν μέσω κρίσης.

Έτσι, το σύμφωνο της Merkel για δημοσιονομική πειθαρχία, που ψηφίστηκε από τα 25 από τα 27 μέλη τον περασμένο Μάρτιο, τέθηκε σε ισχύ πριν από λίγες μέρες, και δίνει την δυνατότητα ελέγχων συμμόρφωσης, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Επίσης, η τελευταία σύνοδος κορυφής στα μέσα Δεκεμβρίου, έκανε το πρώτο βήμα στον περιορισμό τυχόν μετάστασης του ιδιωτικού τραπεζικού χρέους σε δημόσιο, ετοιμάζοντας το πλαίσιο για την πρώτη στην ιστορία της Ευρώπης τραπεζική ένωση, και την επίβλεψη των πολύ μεγάλων για να αποτύχουν τραπεζών, υπό την εποπτεία της ΕΚΤ.

Άραγε φτάσαμε στο τέλος της αγωνίας για τη ευρωζώνη;

Για τον ταλαιπωρημένο Έλληνα πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, η απάντηση είναι καταφατική.

Αφού εισέπραξε άλλα €34.4 δις πριν από δυο εβδομάδες, ανακοίνωσε πως «η Grexit πέθανε»!

Για την Angela Merkel όμως, η απάντηση είναι όχι.

Μάλιστα, σε ομιλία της για το νέο έτος προειδοποίησε τους ηγέτες της ΕΕ να μην χαλαρώσουν. Η Ευρώπη έχει μπροστά της άλλα δυο χρόνια μεταρρυθμίσεων, χαμηλής ανάπτυξης, και υψηλής ανεργίας, είπε. Προσθέτοντας την ανάγκη διεθνούς επιτήρησης των χρηματαγορών.

Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε την γενική παραδοχή για το ποιος έσωσε το ευρώ πέρσι το καλοκαίρι.

Ας πούμε ότι ήταν μια συνεργασία μεταξύ του καλού αστυνόμου Draghi, και του κακού αστυνόμου Merkel…

S.A.

World Policy