Ο πατριωτισμός έχει πεθάνει (στη Δύση).

Οι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι του 20^ου αιώνα, άφησαν βαθιές ουλές στην ψυχή της Ευρώπης.

Πολλοί είναι εκείνοι που απέρριψαν την έννοια του έθνους κράτους, και τον εθνικισμό, κατηγορώντας τον δεύτερο για την ανάδυση του φασισμού σε Ιταλία και Γερμανία, αλλά και τις επακόλουθες σφαγές.

 

Η απέχθεια για τον πόλεμο οδήγησε στην γέννηση της ΕΕ, ενώ  μια ολόκληρη νέα γενιά έστρεψε την πλάτη της στον πόλεμο και στον εθνικισμό, αποστρεφόμενη παράλληλα και τον δυτικό πολιτισμό τον οποίο θεώρησε υπεύθυνο για τους δυο πολέμους.

Έτσι, ο Μαρξισμός προέκυψε ως μια ελκυστική ιδεολογία, για την γενιά της ειρήνης και της αγάπης, οραματιζόμενος έναν ουτοπικό κόσμο χωρίς σύνορα, χωρίς κυβερνήσεις, και χωρίς πολέμους, ενωμένο μέσα από τις κοινές για όλους προλεταριακές συνθήκες.

Είναι ασφαλές λοιπόν να πούμε, πως η έννοια του πατριωτισμού στη Δύση βρίσκεται σε διαρκή πτώση τα τελευταία 50 χρόνια, αλλά μήπως όμως ο πατριωτισμός είναι και νεκρός;

Κατ αρχήν, τι είναι πατριωτισμός;

Πολλοί τον συγχέουν με τον εθνικισμό, αλλά ο George Orwell πρόσφερε κάποτε έναν σαφή διαχωρισμό: Ο εθνικισμός, είπε, είναι ο χειρότερος εχθρός της ειρήνης.

Τον περιέγραψε μάλιστα ως την πεποίθηση ότι το κράτος κάποιου είναι ανώτερο των υπολοίπων, ενώ περιέγραψε τον πατριωτισμό ως τον θαυμασμό για τον τρόπο ζωής ενός έθνους.

Όπως είπε, «ο πατριωτισμός είναι από την φύση του αμυντικός, τόσο στρατιωτικά, όσο και πολιτισμικά».

Σύμφωνα λοιπόν με τον συγγραφέα του 1984, ο πατριωτισμός είναι δισυπόστατος: ενισχύει την διάθεση υπεράσπισης ενός κράτους μέσω στρατού, και της υπεράσπισης του πολιτισμού του, αλλά συγχρόνως αποφεύγει τις παγίδες του ιμπεριαλισμού, που αναπόφευκτα γεννά ο εθνικισμός.

Χωρίς να χτυπά τα τύμπανα του πολέμου, ο πατριωτισμός απαιτεί από τους πολίτες την ενεργή συμμετοχή τους στην άμυνα της πατρίδας.

Για αυτό, μόνο στις πιο δύσκολες συνθήκες πολέμου, όπου ίσως χρειαστεί κάποιος να πεθάνει για την πατρίδα του, μπορούμε να εξετάσουμε αν ο πατριωτισμός ζει ή έχει πεθάνει.

Σήμερα, και με την καθιέρωση επαγγελματικών στρατών, η πιθανότητα κάποιου απλού πολίτη να χρειαστεί να πεθάνει για την πατρίδα του είναι απόμακρη.

Σήμερα, το συναίσθημα αυτό, της εκούσιας θυσίας δηλαδή για την πατρίδα, μοιάζει ανύπαρκτο στην Δύση.

Όπως λέει ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Onfray, «ποιος άραγε είναι διατεθειμένος σήμερα να πεθάνει για τις αξίες της Δύσης, ή αυτές του διαφωτισμού»;

Εννοώντας βέβαια, πως κανένας δεν προτίθεται σήμερα να διακινδυνέψει τα πάντα για κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό του, όπως είναι το έθνος, ή  οι αρχές και τα ιδανικά της Δύσης.

Για τον Michel Onfray, η παρακμή της Δύσης δεν μετριέται με οικονομικούς ή στρατιωτικούς όρους, αλλά με βάση την απροθυμία των πολιτών της να προχωρήσουν σε προσωπικές θυσίες, για χάρη μιας μεγαλύτερης οντότητας.

Χωρίς να ηθικολογεί, χωρίς να κρίνει, και χωρίς να κατηγορεί, ο  Onfray αμφισβητεί την θέληση των πολιτών της Δύσης να πολεμήσουν για το οτιδήποτε, έχοντας μουδιάσει προ πολλού από τον καταναλωτισμό της κοσμικής πλέον κοινωνίας, η οποία δεν προσφέρεται για λατρεία του Θεού και της πατρίδας.

Ο φιλόσοφος  αναφέρεται και στον Hegel, που πίστευε πως οι πολιτισμοί που αντέχουν στο χρόνο είναι αυτοί οι πολίτες των οποίων έχουν την θέληση να πεθάνουν για κάτι μεγαλύτερο από τους εαυτούς τους.

Αυτού του είδους οι απόψεις έχουν πια εξαφανιστεί για τα καλά από την πολιτική της Δύσης, αφού η ευγενής πράξη του να πολεμά κανείς για την πατρίδα του εξαφανίστηκε οριστικά μετά τις άνευ οποιουδήποτε νοήματος μαζικές σφαγές των λαών στη διάρκεια των δυο παγκοσμίων πολέμων, που άφησαν πίσω τους μια εντελώς διαφορετική Ευρώπη.

Με την ανάδυση της ΕΕ, και του ευρωπαϊκού οράματος, που άλλαξε οριστικά την Ευρώπη, η ευγενής θυσία για την πατρίδα μοιάζει πλέον με αναχρονισμό.

Είναι δύσκολο πλέον να συνεχίζει να υπάρχει η παλιά άποψη του ορισμού ενός έθνους από τα σύνορά του, και από την κοινωνική του συνοχή.

Πάντως, αποτελεί μεγάλη ειρωνεία, το γεγονός ότι η ήπειρος που γέννησε τον εθνικισμό (με την πολιτική του διάσταση) θα είναι και η πρώτη που τον απορρίπτει. Ο πατριωτισμός, αυτή τη στιγμή φυτοζωεί, και σύντομα θα μπει σε φάση ψυχορραγήματος.

Ίσως οι ΗΠΑ να είναι αυτές, οι πολίτες των οποίων να συνεχίσουν να δίνουν βάση στις αξίες της πατρίδας.

Αν όμως έχει δίκιο ο Onfray, κανένας πολίτης της Δύσης δεν προτίθεται να πεθάνει για χάρη της πατρίδας.

Και άρα, ως πολιτισμός, μάλλον έχουμε χάσει την θέληση του να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας, όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά και πολιτισμικά.

Στον πυρήνα του, ο πατριωτισμός απαιτεί από το άτομο να πιστεύει σε μια μεγαλύτερη οντότητα στην οποία ανήκει, και να θέλει να θυσιαστεί για χάρη της.

Εκτός όμως από κάποιους γενναίους των ενόπλων δυνάμεων, ο μέσος φιλήδονος  και μηδενιστής πολίτης της Δύσης δεν έχει καμιά διάθεση για θυσίες.

Πέθανε λοιπόν ο πατριωτισμός στην Δύση;

Η μοιρολατρική πρόβλεψη του Hegel, για την εξαφάνιση των κοινωνιών που βάζουν πάνω απ όλα την ειρήνη, αποτελεί έναν σκοτεινό οιωνό για τον δυτικό πολιτισμό, και πιο συγκεκριμένα για την Ευρώπη…

Απόδοση: S.A.

The Commentator