Ένα παλιό φάντασμα, και πάλι επάνω από την Ευρώπη.

Το φάντασμα του αποσχισμού κάνει και πάλι την εμφάνιση του επάνω από την Ευρώπη. Σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, τα διάφορα αυτονομιστικά κινήματα θεριεύουν.

 

Αν η ΕΕ δεν αντιμετωπίσει την υπαρξιακή της κρίση, η ιστορία μας δείχνει πως οι τάσεις αυτές θα γιγαντωθούν, και θα αλλάξουν το πρόσωπο της Ευρώπης που ξέρουμε τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Ανέκαθεν, οι διάφορες μετατοπίσεις της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής τάξης συνοδεύονταν και από αποσκιρτιστικά κινήματα, τα οποία στη διάρκεια των τελευταίων δυο αιώνων σημειώνονται κάθε 2-3 γενιές.

Η αλλαγή ισορροπιών ισχύος στην Ευρώπη, που επήλθε μετά την ένωση της Γερμανίας (επί Μπίσμαρκ), και την διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, επέτρεψε την σύσταση κρατών όπως η Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο, και η Σερβία να αναγνωριστούν στο Συνέδριο του Βερολίνου.

Το 1918, η κατάρρευση των μεγάλων αυτοκρατοριών (Αψβούργοι, Οθωμανοί, Ρομανόφ) οδήγησε σε νέο γύρο επαναχαρτογράφησης της Ευρώπης, με κράτη όπως την Αλβανία, την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, και αυτά της Βαλτικής, να αποσπώνται από τις αυτοκρατορίες και να αναδύονται ως νέα ανεξάρτητα μέλη της διεθνούς κοινότητας.

Κάτι ανάλογο έγινε και το 1945, μετά τη λήξη του Β`ΠΠ, με πρώην ευρωπαϊκές αποικίες στην Αφρική και στην Ασία να ανεξαρτητοποιούνται.

Το πιο πρόσφατο τέτοιο κύμα σημειώθηκε μεταξύ 1989 και 1992, εξαιτίας της διάλυσης του σοβιετισμού.

Στον γεωγραφικό χώρο που μέχρι το 1989 αποτελούνταν από τρία κράτη (ΕΣΣΔ, Γιουγκοσλαβία, και Τσεχοσλοβακία) σήμερα υπάρχουν 23 ή 24, ανάλογα με το ποιος τα μετράει.

Το ίδιο ισχύει και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 1914 υπήρχαν μόλις 59 ανεξάρτητα κράτη στον πλανήτη. Το 1950 89, και το 1995 192!

Και η διαδικασία αυτή συνεχίζεται, με αποτέλεσμα τα Βαλκάνια και η περιοχή του Καυκάσου να αποτελούν τον εφιάλτη των διπλωματών και των χαρτογράφων, που προσπαθούν να συμβιβάσουν τις εθνικές διεκδικήσεις επί γεωγραφικών περιοχών.

Ο όρος «Βαλκανιοποίηση» γεννήθηκε στην νοτιοανατολική Ευρώπη.

Σήμερα υπάρχουν αυτονομιστικές τάσεις και κινήματα στη Βοσνία (Κροάτες), και στα σύνορα Μαυροβουνίου και Σερβίας (Μουσουλμάνοι).

Οι Σέρβοι στου Κοσσόβου κήρυξαν την αυτονομία τους από την Πρίστινα, και οι Αλβανοί της κοιλάδας Πρέσεβο της Σερβίας θέλουν να ενταχθούν στο Κόσσοβο.

Ομοίως, το 1990 οι Αλβανοί της δυτικής Μακεδονίας σύστησαν την Δημοκρατία της Ιλλυρίδας.

Πολλοί Βούλγαροι θεωρούν πως η ανατολική Μακεδονία ανήκει σε αυτούς, ενώ τα αποσχιστικά κινήματα των Ούγγρων της Τρανσυλβανίας ανησυχούν την Ρουμανία.

Η ανάδυση τέτοιου είδους κινημάτων στη δυτική Ευρώπη, διαψεύδει κατηγορηματικά την άποψη ότι η οικονομική ευμάρεια και η δημοκρατία σιγάζουν τους εθνικιστικούς πόθους.

Ο σεπαρατισμός της δυτικής Ευρώπης παίρνει δυο μορφές: την απόρριψη των σύγχρονων κρατικών οντοτήτων (Βέλγιο, Ισπανία και ΗΒ), και την απόρριψη της ίδιας της ΕΕ.

Στην Σκοτία, ο εθνικισμός σήμερα θεριεύει όσο ποτέ άλλοτε. Το ίδιο συμβαίνει με τους Φλαμανδούς του Βελγίου, και με τους αποσχιστές της Καταλονίας στην Ισπανία.

Ακόμη και στις ΗΠΑ, 110.000 άτομα υπέγραψαν πρόσφατα αίτημα για την ανεξαρτητοποίηση του Τέξας!

Σε όλο αυτό το αποσχιστικό κλίμα συντελεί και η γενικότερη απογοήτευση με την ΕΕ.

Στην Βρετανία, πρόσφατες δημοσκοπήσεις θέλουν το 56% των Βρετανών να επιθυμούν την έξοδο της χώρας από την ΕΕ. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει στο 49%.

Αν η ΕΕ καταρρεύσει υπό το βάρος των εσωτερικών της προβλημάτων, ο εθνικισμός και οι αποσκιρτήσεις θα κυριαρχήσουν εκ νέου στην ήπειρο.

Και κάτι τέτοιο, όπως μας δείχνει η ιστορία, συνοδεύεται πάντα από αίμα. Η περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας είναι χαρακτηριστική, ενώ αυτή του «βελούδινου διαζυγίου» της Τσεχοσλοβακίας η εξαίρεση.

Με δεδομένο το ότι τέτοιου είδους ανακατατάξεις συμβαίνουν κάθε 2-3 γενιές, και οι τελευταίες έγιναν πριν από 25 χρόνια, απομένει να δούμε αν οι τρέχουσες κρίσεις της Ευρώπης θα οδηγήσουν σε νέες αλλαγές του χάρτη της.

Αν και η γεωπολιτική σταθερότητα είναι κάτι το εφήμερο, οι πολιτικοί την αντιμετωπίζουν ως μόνιμη κατάσταση.

Το χιλιόχρονο Ράιχ του Χίτλερ, ευτυχώς απέτυχε.

Όπως απέτυχε και το σοβιετικό πείραμα που ήθελε το εκεί σύστημα να αποτελεί το τελευταίο στάδιο της κοινωνικοοικονομικής ιστορίας της ανθρωπότητας.

Τα προβλήματα είναι πάντα έτοιμα να εμφανιστούν στον ορίζοντα, και δεν πρέπει να επικρατεί η αυταρέσκεια και η συγκαταβατικότητα, αλλά η εγρήγορση.

Απόδοση S.A.

National Interest