Το δικαίωμα στην αυτοάμυνα αυξάνει την βία;

Αν στην Αμερική σας επιτεθεί κάποιος μέσα στο σπίτι σας, ο νόμος πάντα επέτρεπε την αυτοάμυνα.

Από την άλλη, αν μπλέξετε σε φασαρία σε δημόσιο χώρο, ο νόμος επιβάλλει να προσπαθήσετε να αποχωρήσετε. Ή τουλάχιστον αυτό ίσχυε  μέχρι πρότινος.

Το 2005, η Florida ήταν η πρώτη από σχεδόν είκοσι πολιτείες, που ψήφισαν τον νόμο «stand your ground», ή αλλιώς «μην υποχωρείτε». Έτσι, με βάση τον νόμο αυτό, αν αισθανόσαστε μια απειλή κινδύνου στο πάρκο ή στον δρόμο, τότε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε θανατηφόρα βία ως άμυνα!

Ο θάνατος από όπλο του άοπλου 17χρονου Trayvon Martin στο Sanford της Florida, στάθηκε αφορμή για μια παναμερικανική συζήτηση επί του εν λόγω ζητήματος.

Τώρα, όπως προκύπτει από έρευνες, οι πολιτείες που εφαρμόζουν τον συγκεκριμένο νόμο, μαστίζονται από περισσότερες υποθέσεις ανθρωποκτονιών από ότι οι υπόλοιπες.

Όπως λέει ο Mark Hoekstra του Texas A&M University, «αυτοί οι νόμοι μειώνουν το κόστος της χρήσης θανατηφόρας βίας. Τα αποτελέσματα των ερευνών μας θέλουν την βία να έχει αυξηθεί εξαιτίας του νόμου».

Οι υπερασπιστές της νέας αυτής νομοθεσίας, όπως ο γερουσιαστής Dennis Baxley, που τον εισηγήθηκε για εφαρμογή στην Florida, θεωρεί πως απλά επιτρέπει στον απλό πολίτη να υπερασπίζεται τον εαυτό του.

«Κάνουν αυτό που έπρεπε να κάνουν ως σωστοί πολίτες», λέει, «σταματούν την διάπραξη ενός βίαιου αδικήματος, και σε αυτό ο νόμος πέτυχε…».

Το ίδιο πιστεύει και ο Marion Hammer συνήγορος της οπλοφορίας, και  πρώην πρόεδρος της National Rifle Association, σύμφωνα με τον οποίο ο νόμος πέτυχε αυτό ακριβώς για το οποίο σχεδιάστηκε.

Μάλιστα, μια επιτροπή που συγκροτήθηκε στην Florida για να εξετάσει το ζήτημα, κατέληξε στο ότι η βία δεν αυξήθηκε λόγω της νέας νομοθεσίας.

Οι δολοφονίες είναι σχετικά σπάνιο φαινόμενο, και άρα οι αριθμοί τους ανά πολιτεία είναι δύσκολο να αναλυθούν. Δεν μπορούμε φερ’ ειπείν να διαχωρίσουμε φυσικές τάσεις και αυξομειώσεις  εγκληματικότητας, και να βγάλουμε συμπεράσματα σε σχέση με τον νέο νόμο.

Ο Hoekstra προσπάθησε πρόσφατα να αναλύσει τα πανεθνικά στατιστικά στοιχεία εγκληματικότητας, και να τα συγκρίνει με αυτά των πολιτειών που εφάρμοσαν τον νέο νόμο. Το συμπέρασμά του είναι ότι ο νόμος αυτός επηρεάζει την εγκληματικότητα.

Όπως λέει «οι ανθρωποκτονίες αυξάνονται κατά 7-9% στις πολιτείες που εφαρμόζουν τον νόμο, σε σχέση με τις υπόλοιπες».

Όσον αφορά στο ερώτημα αν ο νόμος αυτός μειώνει το έγκλημα, με την έννοια ότι αποτρέπει τον δράστη, η απάντησή του είναι αρνητική. «Υπάρχουν από 500 έως 700 περισσότερες ανθρωποκτονίες κατ έτος στις πολιτείες που εφαρμόζουν τον νόμο» λέει, θυμίζοντας ότι σε παναμερικανικό επίπεδο σημειώνονται περίπου 14.000 ανθρωποκτονίες κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με τον Hoekstra υπάρχουν τρεις τουλάχιστον εξηγήσεις. Οι ανθρωποκτονίες αυτές μπορεί να είναι αποτέλεσμα αυτοάμυνας, ή μπορεί να οφείλονται στην αυξημένη δράση των κακοποιών. Μπορεί επίσης να οφείλονται σε κλιμάκωση της βίας σε κατά τα άλλα μη βίαια περιστατικά.

Τι ισχύει όμως;

Ο Hoekstra ερεύνησε το κατά πόσο οι αστυνομίες χαρακτηρίζουν όλο και περισσότερες ανθρωποκτονίες ως δικαιολογημένες, στις πολιτείες με τον νόμο αυτό σε ισχύ. Αν υπήρχαν περισσότερες ανθρωποκτονίες αυτοάμυνας, ο αριθμός αυτός θα έπρεπε να είναι αυξημένος. Παράλληλα, έψαξε να βρει αν πλέον περισσότεροι κακοποιοί δρουν ένοπλοι.

Και στις δυο περιπτώσεις δεν βρήκε διαφορά. Υπήρχαν απειροελάχιστες αυξήσεις και στις δυο περιπτώσεις, αλλά όχι αρκετές για να κάνουν την διαφορά.

Τότε σε τι οφείλεται η αύξηση των ανθρωποκτονιών;

Μια εξήγηση είναι ότι ίσως σε μερικές περιπτώσεις που όλα θα τελείωναν με έναν ξυλοδαρμό, τώρα και εξαιτίας του νέου νόμου, η κατάσταση κλιμακώνεται και βγαίνουν τα όπλα.

Να μη ξεχνάμε πως τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Hoekstra βασίζονται στο πως η αστυνομία χαρακτηρίζει την κάθε ανθρωποκτονία. Αυτό διαφέρει από πολιτεία σε πολιτεία, και έτσι η εκτίμηση της κάθε αστυνομίας ποικίλλει.

Πάντως, η ουσία είναι ότι οι νομοθέτες θέλουν να βοηθήσουν τον καλό πολίτη στην αντιμετώπιση κινδύνων. Στην πράξη όμως ισχύει το εξής: Σε κάθε σύγκρουση, ο καθένας θεωρεί τον εαυτό του ως τον καλό. Και οι δυο συμμετέχοντες σε μια βίαιη σύγκρουση, θεωρούν ότι ο νόμος είναι με το μέρος τους.

S.A.

National Public Radio