Το πολιτισμικό θαύμα της Ισλανδίας.

Η Ισλανδία ξέφυγε από τις δαγκάνες της λιτότητας, και κατάφερε να κάνει τον πολιτισμό της τον δεύτερο σε μέγεθος συνεισφέροντα τομέα στο ΑΕΠ της, με €1 δισ περίπου έσοδα τον χρόνο.

Η ανεργία βρίσκεται στο 5.7%, η ανάπτυξη στο 3%, και ολόκληρο το νησί δονείται από τους ήχους της μουσικής, και από τα γυρίσματα ταινιών! 

Αν η οικονομική κατάρρευση της Ισλανδίας το 2008 παίζει το ρόλο ενός εργαστηρίου πειραμάτων σχετικών με την παγκόσμια οικονομική κρίση, τότε καλά θα κάναμε να κρατάμε σημειώσεις για τις λύσεις που μας προσφέρουν οι Ισλανδοί.

Σε αντίθεση με την Νότια Ευρώπη, όπου οι περικοπές δαπανών και οι αυξήσεις φόρων στόχευσαν κυρίως στον παράγοντα πολιτισμός, η Ισλανδία των 320.000 κατοίκων, και με το μέγεθος της Πορτογαλίας, έχει πέσει με τα μούτρα στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας!

Το οικονομικό κέρδος αυτής της προσπάθειας (€1 δισ το χρόνο) είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο της γεωργίας, και δεύτερο μετά την κύρια βιομηχανία της χώρας, την αλιεία.

Και όλα αυτά χάρη στην 37χρονη Ισλανδή υπουργό Πολιτισμού που εδώ και 4 χρόνια έχει στυλώσει τα πόδια της αρνούμενη να υποχωρήσει ακόμη κι όταν  η κυβέρνηση την ρωτούσε για ποιον  λόγο να δίνονται χρήματα σε καλλιτέχνες;

Πιστή στις απόψεις της, η υπουργός κατάφερε να μετατρέψει τις τέχνες στην κύρια πηγή εσόδων της χώρας και σε σύμβολο της οικονομικής της επιτυχίας.

Σήμερα, η ανεργία έπεσε στο 5.7%, και η ανάπτυξη είναι στο 3%.

Ναι είναι αλήθεια πως το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε.

Η όλη επιτυχία της Ισλανδίας, οφείλει πολλά στις τέχνες, αν και αυτό μπορεί να αλλάξει, καθώς οι Ισλανδοί σπεύδουν στις κάλπες την 27/4, για πρώτη φορά μετά την έξοδο της χώρας από την κρίση.

Το συντηρητικό κόμμα, που ήταν στην εξουσία όταν η χώρα βυθίστηκε αύτανδρη, με το χρηματιστήριο της να χάνει το 90% της αξίας του, και το ΑΕΠ να πέφτει κατά 7 μονάδες, σήμερα είναι πρώτο στις δημοσκοπήσεις!

Η μνήμη είναι πάντα … κοντή.

Έτσι, ο κυβερνητικός συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων, υπό την πρωθυπουργό Johanna Sigurdardottir κινδυνεύει.

Το πιο χαρισματικό μέλος της συγκυβέρνησης, η υπουργός Πολιτισμού Katrin Jakobsdóttir ανησυχεί.

Και όπως λέει: «Αντιμετωπίζουμε τον πολιτισμό ως την βάση μιας δημιουργικής βιομηχανίας, σημαντικής για την οικονομία μας. Όταν υπουργοποιήθηκα, το είδα ως ζήτημα επιβίωσης. Και αυτό προσπαθώ να μεταδώσω στους συμπατριώτες μου, ότι ο πολιτισμός είναι ένας σπουδαίος οικονομικός παράγοντας. Τα χρήματα που μας αποφέρει, είναι ίσα με αυτά που κερδίζουμε από ολόκληρη την βιομηχανία αλουμινίου μας…»!

Η κυβέρνηση έκανε περικοπές δαπανών, μείωσε τα υπουργεία, και εφάρμοσε αυστηρή λιτότητα. Από την άλλη πρόσφερε χρήματα σε ανεξάρτητες πολιτιστικές παραγωγές. Πρόκειται για μια προσαρμόσιμη και ελαστική δημόσια συνεισφορά και συμμετοχή, χωρίς όμως το κράτος να απεμπολήσει τον διαχειριστικό του ρόλο στον πολιτισμό και στην παιδεία.

Η Ισλανδία έχει πολλά μουσικά ταλέντα. Το 80% των νέων της (ειδικά στα χωριά0 έχει σπουδάσει μουσική θεωρία και κάποιο όργανο.

Σήμερα, αυτό μεταφράζεται σε δεκάδες μουσικά συγκροτήματα διεθνούς φήμης.

 

Και ενώ το φυσικό τοπίο της χώρας παραμένει ο πρωταρχικός λόγος προσέλκυσης τουρισμού, μια πρόσφατη έρευνα θέλει το 70% των νέων που επισκέπτονται τη χώρα να το κάνουν εξαιτίας των μουσικών φεστιβάλ της.

Παράλληλα με τον πολιτισμό, μεγάλη ανάπτυξη γνωρίζουν και οι τομείς των λογισμικών, και των παιχνιδιών.

Όπως λέει η υπουργός, πρόκειται για τομείς που προσφέρουν εργασία.

Όσον αφορά στον κινηματογράφο, ένας νέος νόμος θέλει το κράτος να πληρώνει το 20% του κόστους όποιας ταινίας γυρίζεται στη Ισλανδία. Για αυτό ήρθε και ο Ridley Scott για να γυρίσει το Prometheus, όπως και ο Darren Aronofsky για το  Noah.

Την εποχή της ευμάρειας και της σαμπάνιας, πολλοί προέβλεπαν ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας ήταν μονόδρομος για την ανάπτυξη της χώρας.

Το 2006, ο Andri Magnason έγραψε το βιβλίο  Dreamland: A Self-Help Manual for a Frightened Nation, με το οποίο απέρριπτε το οικονομικό αυτό μοντέλο που βασίζεται στην κερδοσκοπία.

Όπως λέει, τα χρόνια της φούσκας, η κυβέρνηση εστίαζε αποκλειστικά στην επέκταση των τραπεζών, των υδροηλεκτρικών φραγμάτων, και της βιομηχανίας αλουμίνιου που κατέστρεφαν το περιβάλλον μας. Κάποιοι θέλαμε μια άλλη οικονομία, βασισμένη στη δημιουργικότητα, και όχι στο εύκολο χρήμα….». Για αυτό και κάποιοι δημιουργικοί τύποι, όπως π.χ. η Bjork, έφτιαξαν ένα άτυπο υπουργείο Ιδεών!

Ο Magnason  αναγνωρίζει τον ρόλο του κράτους ως σημαντικό. Όπως λέει, χάρη στην στήριξη του κράτους οι τέχνες ανθίζουν, και προσφέρουν  υγεία στην οικονομία.

Αν είναι έτσι όμως, τότε γιατί οι νέοι θέλουν και πάλι να ψηφίσουν τους συντηρητικούς;

Η απάντηση είναι ότι τους λείπουν τα θηριώδη Τζιπ τους, λέει ο μουσικός Ólafur Arnalds.

Μπαίνει επίσης το ερώτημα του κατά πόσο ένα τέτοιο μοντέλο μπορεί να εξαχθεί σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, με πληθυσμούς 150 φορές μεγαλύτερους, και με σαφώς πιο τεράστια οικονομικά προβλήματα.

Σύμφωνα με τον Magnason είναι εύκολο να γίνει. «Μπορεί να εφαρμοστεί παντού. Το πρόβλημα στην Ευρώπη είναι ότι οι νέοι που δεν έχουν τι να κάνουν, βρίσκονται στο κενό, και ούτε το κράτος, ούτε η βιομηχανία τους λέει τι μπορούν  να κάνουν. Κι αυτό τους εμποδίζει να ψάξουν να βρουν τη δημιουργικότητά τους.».

Ίσως θα πρέπει πρώτα να πιάσουν πάτο για να σηκωθούν…

Daniel Verdú

El Pais 

Απόδοση: S.A.