Η Μέρκελ είναι 500 ετών… (τουλάχιστον).

Για όσους υπήρξαμε τριτοδεσμίτες, και μάθαμε την ιστορία γενικότερα στα πλαίσια του συνολικού μεταπολιτευτικού (και δημοκρατικού βεβαίως-βεβαίως) εκπαιδευτικού συστήματος, τα πράγματα ήταν μάλλον απλά.

Δεν είχες παρά να αποστηθίσεις λέξη προς λέξη την (περιορισμένη) «ύλη».

Κι αν ήσουν λιγάκι τεμπελάκος, όπως η αφεντιά μου, τουλάχιστον τα «SOS».

Και τότε, με λίγη τύχη (ή με καθόλου αν ήσουν συνεπής παπαγάλος) μπορούσες άνετα να χτυπήσεις το 20άρι στις εισαγωγικές εξετάσεις, να μπεις στα ΑΕΙ, να κάνεις περήφανους τους δικούς σου και εκεί …να συνεχίσεις τα ίδια πάνω-κάτω, να πάρεις το «χαρτί», και μετά όποιον πάρει ο χάρος.

Επιστήμων ολικής ποιότητας και έτσι….

Στη πραγματικότητα βέβαια, όλοι ξέρουμε, άλλο αν το ξεχνάμε συχνά πυκνά όταν δε μας βολεύει, ότι ιστορία (αλλά και τα συναφή μ’ αυτήν πεδία της πολιτικής επιστήμης, της φιλοσοφίας κλπ) είναι πολύ περισσότερο απ’ αυτά.

Κι αν μάλιστα κάνει κανείς τον κόπο να διαβάσει κάτι «εξωσχολικό», μπορεί να ξαφνιαστεί μ’ αυτό που ανακαλύπτει.

Όπως ξαφνιάστηκα (και εντυπωσιάστηκα με αυτό που προέκυψε ως συμπέρασμα) όταν πρόσφατα διάβασα ένα, κατά τα άλλα μάλλον δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με το υπόλοιπο έργο του κείμενο, του Νικολό Μακιαβέλι, που γράφτηκε το 1507.

Ο ανωτέρω, ναι μεν ως προσωπικότητα παραμένει αμφιλεγόμενη (αδίκως κατ’ εμέ αλλά δεν είναι της παρούσης) πέντε αιώνες μετά, αλλά η οξυδέρκειά του και το γεγονός ότι υπήρξε ο θεμελιωτής της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης δεν μπορεί να αμφισβητηθεί σοβαρά από κανέναν.

Το έργο αυτό ονομάζεται «Εικόνα των πραγμάτων στη Γερμανία» και κατ’ ουσίαν πρόκειται για μία ολιγοσέλιδη διπλωματική αναφορά, ενδεχομένως δουλεμένη μεταγενέστερα, για να είναι πιο ευανάγνωστη και σε μη υπηρεσιακό επίπεδο. Προτρέχοντας αναγνώστη μου, σου λέω ότι τελικά αυτό που ζούμε σήμερα με τη γερμανική οικονομική πολιτική (και την ηθική που συνδέεται μ’ αυτήν είτε ως γενεσιουργό αιτία της είτε ως εκ των υστέρων αιτιολόγηση) δεν την ανακάλυψε η Μέρκελ σήμερα, αλλά προϋπήρχε τουλάχιστον από τότε.

Ή αν αγαπάς τις ανάλογες μερακλίδικες θεωρίες, την ανακάλυψε όντως η Μέρκελ, αλλά ούσα ένα είδος θηλυκού highlander (ή Νεφελίμ, ή απέθαντης) ζούσε ήδη τότε – ενδεχομένως και πολύ νωρίτερα!

Λοιπόν αναγνώστη, αντί περισσότερης λογοδιάρροιας εκ μέρους μου, σου παραθέτω αυτούσια αποσπάσματα από το συγκεκριμένο έργο, για να βγάλεις μόνος σου τα συμπεράσματά σου:

«Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ισχύ της Γερμανίας σε επίπεδο πλούτου, πληθυσμού και στρατιωτών. Σε ότι αφορά τον πλούτο, δεν υπάρχει ούτε μία κοινότητα που να μην έχει ένα σημαντικό ποσό στο κοινό (δημόσιο) ταμείο. (…) Η τάξη που κυριαρχεί σε τέτοια ζητήματα είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη. (…)»

«Ο λόγος για τον οποίο οι πολίτες της είναι τόσο ευκατάστατοι είναι ότι ζουν σαν να ήταν φτωχοί. Δεν χτίζουν και δεν ξοδεύουν τίποτα για ρούχα και ακριβά έπιπλα. Είναι ευχαριστημένοι όταν έχουν επάρκεια σε ψωμί και κρέας και μία εστία όπου μπορούν να βρουν καταφύγιο απ’ το κρύο – και όσοι δεν έχουν άλλα πράγματα (…) δεν τα επιζητούν (…) παρά μόνο όσα είναι απολύτως απαραίτητα ενώ και οι ανάγκες τους είναι πολύ μικρότερες από τις δικές μας (σ.σ. δηλαδή των Φλορεντινών και κατ’ επέκταση ίσως, των Ιταλών).(…)».

«Με τέτοιες συνήθειες είναι φυσικό ότι το χρήμα δε φεύγει από τη χώρα, οι άνθρωποι αρκούνται σε όσα η χώρα παράγει. Όμως χρήμα εισέρχεται συνεχώς (σ.σ. αυτό ακριβώς είναι το εμπορικό πλεονασματικό ισοζύγιο) απ’ όσους αγοράζουν ότι παράγουν οι βιοτεχνίες τους με την οποία προμηθεύουν σχεδόν όλη την Ιταλία».

Εννοείται, πως  όλα αυτά είναι ένα μικρό μόνο απόσπασμα.

Το μεγαλύτερο κομμάτι του κειμένου εξηγεί πώς η πολυδιάσπαση της Γερμανίας εκείνη την εποχή την καθιστά κατ’ ουσίαν ανίκανη να λειτουργήσει ως αυτό που θα ονομάζαμε σήμερα «παγκόσμια υπερδύναμη».

Αλλά αυτό το ξέρουμε ήδη, συνεχίστηκε μέχρι τον 19^ο αιώνα, ενώ ούτως ή άλλως οι παγκόσμιες ισορροπίες έχουν μεταβληθεί πολλάκις από τότε και θα συνεχίσουν να μεταβάλλονται.

Τί λες όμως αναγνώστη μου, δε σου θύμισαν κάτι όλα αυτά;

Και μάλιστα σε μια εποχή που ο Λούθηρος δεν είχε εμφανιστεί καν;

Άρα, μήπως αυτό που ονομάζουμε σήμερα «προτεσταντική (οικονομική) ηθική» στην πραγματικότητα προϋπήρχε πολύ πριν τον προτεσταντισμό;

Μήπως τελικά το αβγό έκανε την κότα;

Μ’ αυτήν την τροφή για σκέψη σε αφήνω αναγνώστη μου με την αόριστη υπόσχεση (οι ρητές «δεσμεύσεις» είναι δουλειά των πολιτικών, εγώ δεν είμαι – όχι ακόμα τουλάχιστον γιατί για πολλά είπαμε «ποτέ» και δεν τα τηρήσαμε) κάποια στιγμή να βρω μαρτυρίες που αφορούν τα δικά μας μέρη και προέρχονται από ακόμα παλιότερες εποχές που, στο εγγυώμαι, θα εκπλαγείς όταν θα δεις σ’ αυτές, σαν σε καθρέφτη, τον εαυτό σου.

Ή ακόμα καλύτερα, άνοιξε κάνα βιβλίο μόνος σου (ας μην τα περιμένουμε όλα απ’ τα μπλογκς, ε;) και να είσαι σίγουρος ότι ποτέ δεν είναι αργά.

Ο Παραβάτης