Αλέξη…. έφαγες χθες;

Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 όταν η Βενεζουέλα πραγματοποίησε τη στροφή προς τα αριστερά,  οι εξαγωγές της  είχαν πέσει κάτω από τα 20 δισ. το χρόνο, όσο της Ελλάδας όταν χρεοκόπησε.
Η άνοδος του συστήματος Τσάβες στην εξουσία συνέπεσε με την υπερδεκαετή άνοδο της τιμής του πετρελαίου από τα 10 δολ. το βαρέλι το ’99 έως και τα 150 δολ. το 2008. Τα τελευταία χρόνια οι εξαγωγές ξεπερνούν τα 90 δισ. δολάρια.

Με εξαγωγές σχεδόν διπλάσιες ανά κάτοικο σε σύγκριση με την Ελλάδα η Βενεζουέλα έχει καταφέρει να έχει κατά κεφαλή εισόδημα λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο του αντίστοιχου ελληνικού. 

Η Βενεζουέλα είχε το 2012 κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα περί τα 13.000 δολάρια και η Ελλάδα κοντά στα 27.000 δολάρια παρά την πτώση μετά τη χρεοκοπία.

Τούτο σημαίνει πως παρά την εθνικοποίηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας η υπεραξία που αυτή προσέθεσε στην οικονομία της νοτιοαμερικάνικης χώρας είναι ελάχιστη και τηρουμένων των αναλογιών αρνητική.
Ένας εθνικοποιημένος φυσικός πόρος που εισφέρει σε μια κυβέρνηση περί τα 90 δισ. δολάρια  το χρόνο για διαχείριση, κοινωνική πολιτική και δημιουργία  πελατειακών γραμμών εξάρτησης, αποτελεί ισχυρότατο όπλο αναπαραγωγής της εξουσίας.

Οι συνεχείς εκλογικές νίκες του συστήματος Τσάβες ακόμη και μετά το θάνατο του δημιουργού αποδεικνύει του λόγου το αληθές.
Τις τελευταίες μέρες η Βενεζουέλα απασχόλησε τον διεθνή τύπο για τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης για το τελευταίο εκλογικό αποτέλεσμα, τους νεκρούς των διαδηλώσεων της αντιπολίτευσης και την έλλειψη χαρτιού υγείας μεταξύ άλλων βασικών ειδών.
Πως μπορεί να καταφέρει μια χώρα με 90 δισ. σκληρές εξαγωγές από πετρέλαιο να έχει ελλείψεις σε χαρτί υγείας και άλλα βασικά είδη, όπως αλεύρι, καφές;
Ποια χώρα που εφαρμόστηκαν σοσιαλιστικά πειράματα δεν έζησε με ελλείψεις σε βασικά είδη;
Ποιος δεν θυμάται στους δρόμους της Ανατολικής Ευρώπης την  εικόνα των ανθρώπων να περπατάνε στο δρόμο έχοντας μια αρμάθα από χαρτιά υγείας περασμένα σε σπάγγο στον ώμο; 

Οι ελλείψεις βασικών ειδών ήταν ο κανόνας και έτσι οι άνθρωποι όταν έβρισκαν κάποιο προϊόν τυχαία, στήνονταν στην ουρά και έπαιρναν όσα περισσότερα τεμάχια μπορούσαν.
Τα πρώτα χρόνια του ανοίγματος των συνόρων της Αλβανίας φιλοξενήσαμε για μήνες κάποιους βορειοηπειρώτες στα γραφεία μιας πολιτικής και πολιτιστικής λέσχης που είχαμε με τους φίλους μου τότε στα Πατήσια. Οι άνθρωποι  ήταν ιδιαίτερα τακτικοί και καθαροί και η λέσχη τις ώρες της λειτουργίας δεν έδειχνε πως εκεί ζούσαν 20 με 25 άτομα για μήνες...
Παρατηρήσαμε τις πρώτες μέρες πως αγόραζαν τεράστιες ποσότητες από ψωμί το οποίο ξεραινόταν. Όταν, τους ρωτήσαμε γιατί απειλούν  να μετατρέψουν τη λέσχη σε βάση των ποντικών της περιοχής μας, απάντησαν, πως  φοβούνται μήπως δεν βρουν ψωμί τις επόμενες μέρες και γι’ αυτό όταν βρίσκουν αγοράζουν όσα καρβέλια μπορούν.
Όταν εγώ και οι φίλοι μου τους λέγαμε για τα σοσιαλιστικά, εναλλακτικά και αυτοδιαχειριστικά μας σχέδια μας κοιτούσαν μελαγχολικά γιατί τα είχαν ζήσει στο πετσί τους.
Τα φαινόμενα των ελλείψεων βασικών ειδών και του χαμηλότερου βιοτικού επιπέδου αποτελούν κοινό χαρακτηριστικό των σοσιαλιστικών συστημάτων και εν γένει των κοινωνιών όπου το κράτος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην οικονομική δραστηριότητα.
Μια συνηθισμένη πλάνη καλών προθέσεων είναι η διατίμηση των προϊόντων έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση σ΄ αυτά τα χαμηλά εισοδήματα.
Το κόστος ενός προϊόντος όμως έχει διακυμάνσεις που οφείλονται στις διακυμάνσεις των πρώτων υλών, τις καιρικές συνθήκες και πολλές άλλες παραμέτρους.

Όταν διατιμάς ένα προϊόν σε μια χαμηλή τιμή αυτό που επιτυγχάνεις συνήθως είναι το αντίθετο από αυτό που επιδιώκεις.
Αν το κόστος είναι υψηλότερα, το προϊόν εξαφανίζεται και η διακίνησή του περνά στη μαύρη αγορά σε τιμές πολλαπλάσιες από αυτές που θα πωλούνταν αν δεν υπήρχε η διατίμηση.
Οι πολλαπλάσιες τιμές εμπεριέχουν το ρίσκο της παράνομης πράξης και στερούν το προϊόν ακόμη και σε όσους θα μπορούσαν να το πληρώσουν  σχετικά υψηλότερα.

Το αποτέλεσμα είναι η διατίμηση αντί για καλό να κάνει μεγαλύτερο κακό από την κατάσταση όπου δεν θα υπήρχε.
Όσο μεγαλώνει το ρίσκο τόσο μεγαλώνει το κέρδος και όσο μεγαλώνει το κέρδος τόσο αυξάνεται η διάθεση για ρίσκο. Η κυβέρνηση προκειμένου να ελέγξει την κερδοσκοπία αυξάνει την επιτήρηση και την αστυνόμευση.

Αυτή η οικονομική διεργασία αποτελεί τη βάση της γέννησης του ολοκληρωτικού κράτους και του χαφιεδισμού  ίδιον χαρακτηριστικό κυρίως των σοσιαλιστικών καθεστώτων και όλων όσων προκρίνουν τον κεντρικό σχεδιασμό αντί της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού.
Ο μοναδικός τρόπος  να διατηρήσει κάποιος τις τιμές χαμηλά και κοντά στο κόστος είναι η δημιουργία προϋποθέσεων ελεύθερου ανταγωνισμού. Ήτοι, ο περιορισμός των κρατικών ρυθμίσεων και κανόνων και όχι το αντίστροφο.
Το "Αλέξη έφαγες χθες" αφορά και την Αλέκα και τον Αλέκο και γενικά όλους θέλουν να σώσουν εμάς χωρίς εμάς...
Ο νηστικός δράκος... 

Στα κινεζικά, όταν θέλεις να ρωτήσεις κάποιον «τι κάνεις;» τον ρωτάς «Νί χάου;», που ακριβώς μεταφράζεται: «έφαγες χθες;».

Γιατί – λίγα χρόνια πριν – το συνηθισμένο ήταν οι περισσότεροι να μην έχουν φάει!

Η χώρα είχε τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, παρέμενε ωστόσο απίστευτα φτωχή! Τι άλλαξε και μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες οι Κινέζοι έχουν τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου;

Τι συνέβη ώστε οι «πλούσιοι» Έλληνες να παρακαλάνε σήμερα τους «πεινασμένους» Κινέζους, να έρθουν στη χώρα μας για τουρισμό και επενδύσεις;

*Δεν γνωρίζω την ακριβή μετάφραση του Νι Χαου, αλλά σε μια κοινωνία σπάνης μεταφορικά θα μπορούσε όντως να σημαίνει "έφαγες χθες" και σε μια καταναλωτική κοινωνία "αν  είχες ανεβασμένη χοληστερόλη χθες".

Το τι κάνεις σε κάθε εποχή και  σε κάθε κοινωνία έχει διαφορετικές σημασίες.

Κώστας Στούπας

Capital.gr