Οι μιναρέδες της Θεσσαλονίκης.

Σήμερα είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς το πόσο διαφορετική ήταν η όψη (και η πληθυσμιακή σύνθεση) της Θεσσαλονίκης πριν από μόλις εκατό και κάτι χρόνια.

Μάλιστα, αν κάποιος δεν εντρυφήσει συστηματικά στην ιστορία της, θα δυσκολευτεί πολύ να οπτικοποιήσει στο μυαλό του την πόλη, όπως αυτή περιγράφεται από τις ιστορικές πηγές.

Ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό της οθωμανικής Θεσσαλονίκης ήταν και οι πάμπολλοι μιναρέδες που σαν βελόνες κεντούσαν τον ουρανό της.

Η συγκεκριμένη φωτογραφία της ανάρτησης, τραβηγμένη από κάποιο καράβι,   αλιεύτηκε τυχαία από το διαδίκτυο, και δεν γνωρίζω τίποτα για αυτήν.

Το μόνο για το οποίο είμαι σχεδόν σίγουρος, είναι ότι μάλλον πρόκειται για την πιο παλιά φωτογραφία της συμπρωτεύουσας, στην οποία ακόμη φαίνονται τα περίφημα τείχη που την απέκλειαν από την θάλασσα, και τα οποία γκρεμίστηκαν στα τέλη του 19^ου αιώνα…

Το παρακάτω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη: «Θεσσαλονίκης Τοπογραφία» (Εκδόσεις Επίκεντρο, 2006).

…Ο εισερχόμενος τον περασμένο αιώνα (19^ο) με καΐκι στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, μόλις παρέκαμπτε το μικρό Καραμπουρνού, εντυπωσιαζόταν από τους δεκάδες λευκούς μιναρέδες και τα κυπαρίσσια των τούρκικων συνοικιών, που περιβάλλονταν από το τραπεζοειδές βυζαντινό τείχος.

Σε όλη την έκταση της ανατολίτικης πόλης με χαμηλά σπίτια, με προτεταμένα σαχνισιά, τα οποία διευκόλυναν την ολοκληρωτική πυρκαγιά του 1917 που εκσυγχρόνισε την πόλη, σουλτάνοι και πασάδες με τη ματαιοδοξία της μετά θάνατον μνήμης έχτισαν αμέτρητα θρησκευτικά και κοινής ωφέλειας ιδρύματα- τζαμιά, πτωχοκομεία (ιμαρέτ), μικρά τεμένη, τεκέδες (μοναστήρια Μουσουλμάνων μοναχών), λουτρά, μαυσωλεία, μεντρεσέδες (ιεροδιδασκαλεία) και βρύσες, από τα οποία ελάχιστα σώζονται ως μνημεία της οθωμανικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς από τον απελεύθερο νεοελληνικό φανατισμό.

Από τους υπερπεντήκοντα μιναρέδες- ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και κόσμημα της μουσουλμανικής τέχνης- των τζαμιών της Θεσσαλονίκης σώθηκε μέχρι σήμερα μόνο ο μιναρές της Ροτόντας.

Οι άλλοι λευκοί μιναρέδες έχουν καταστραφεί από σεισμούς, πυρκαγιές και τον εκσυγχρονισμό της πόλης με τη διάνοιξη μεγάλων δρόμων μετά την πυρκαγιά του 1917.

Οι πιο πολλοί γκρεμίστηκαν από αφροσύνη και θρησκευτικό και εθνικό φανατισμό, αφού τα ραδινά κάτασπρα κτίσματα, που δοξολογούσαν με την αρχιτεκτονική υπέρταση τον Αλλάχ, θύμιζαν τα βάσανα της Ρωμιοσύνης.

Με τον καημό του διωκόμενου αιώνες Χριστιανού, κατεδαφίστηκαν αμέσως μετά την απελευθέρωση όλοι οι μιναρέδες από τις βυζαντινές εκκλησίες της πόλης, που είχαν μετατραπεί από τα χρόνια της άλωσης σε τζαμιά, αλλάζοντας και τα προαιώνια των τιμώμενων ορθόδοξων αγίων και χριστιανικών συμβόλων ονόματα…

Strange Attractor