Ιστορία και … υστερία.

Στην Ελλάδα η δημόσια συζήτηση γύρω από θέματα της ελληνικής ιστορίας σπάνια χαρακτηρίζεται από ψυχραιμία.

Και τον μεγαλύτερο θόρυβο συνήθως τον κάνουν εκείνοι που δεν έχουν και πολύ μεγάλες γνώσεις πάνω στο αντικείμενο, ή ξέρουν υπερβολικές λεπτομέρειες πάνω σε πολύ μικρές πτυχές της ιστορικής πραγματικότητας, αλλά δεν έχουν μια πιο σφαιρική άποψη. Βλέπουν δηλαδή το δέντρο και χάνουν το δάσος.

Με το που η «σεσημασμένη» από τους παντός τύπου πατριώτες Ρεπούση ανέφερε κάτι για εθνικούς μύθους, όπως το Ζάλογγο, ξέσπασε ένας θόρυβος όχι πρωτοφανής, αλλά παράξενος.

Σε μια χώρα που τα ιστορικά ντοκιμαντέρ- ένα είδος το οποίο λατρεύω- είναι εξορισμένα από τα υψηλής τηλεθέασης Δίκτυα, φτάνει μια δήλωση μίας ιστορικού που υπηρετεί μια πιο αναθεωρητική άποψη για την ελληνική ιστορία, ώστε να γίνει πρώτο θέμα παντού.

Και όλη η Ελλάδα να τσακώνεται για το αν χόρευαν ή δεν χόρευαν οι τραγικές Σουλιώτισες που έπεσαν από το Ζάλογγο, αφού πρώτα έριξαν τα παιδιά τους στο βάραθρο, προκειμένου να μην συλληφθούν- και πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα- από τους στρατιώτες του Αλή Πασά.

Θα μου επιτρέψετε να μην μπω στην ουσία της υπόθεσης, για το αν πραγματικά είναι εθνικός μύθος ή πραγματικότητα ο Χορός του Ζαλόγγου.

Και δεν μπαίνω, γιατί πραγματικά δεν ξέρω.

Όταν ξέσπασε το θέμα, είδα κι εγώ τις πηγές, που είδαν κι όλοι οι άλλοι, που μιλάνε για το θέμα και δεν έβγαλα άκρη.

Άλλος λέει ότι έπεσαν από τον γκρεμό οι Σουλιώτισες, αλλά δεν κάνει λόγο για χορό. Άλλος λέει ότι τις έριξαν οι στρατιώτες του Αλή Πασά.

Άλλες πηγές γράφουν ότι χόρεψαν πρώτα και μετά έπεσαν στον γκρεμό.

Μάλιστα, είναι  και αρκετά ανατριχιαστικές κάποιες περιγραφές του περιστατικού.  

Πάντως, ανεξαρτήτως αν έχει δίκιο ή άδικο η Ρεπούση, όλη αυτή η αντίδραση είναι υπερβολική.

Ορισμένοι κάνουν σαν να αμφισβητούνται κυριαρχικά  δικαιώματα σε κάποια περιοχή της Ελλάδας, ενώ το μόνο που αμφισβητήθηκε είναι ένα συγκεκριμένο περιστατικό (ή μάλλον μία πτυχή του περιστατικού, ο χορός)  δύο αιώνες πριν.

Έτσι κι αλλιώς, διαφορετικές αναγνώσεις πάνω στα ιστορικά γεγονότα είναι συνήθως ο κανόνας και λόγω των κενών που αφήνουν οι ιστορικές πηγές, αλλά και λόγω των διαφορετικών ιδεολογιών που κρύβονται πίσω από τον τρόπο που γίνονται οι συνθέσεις των επιλεγμένων ιστορικών γεγονότων για την δημιουργία μιας ενιαίας ιστορικής αφήγησης.

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις της ελληνικής ιστορίας.

Ακόμα και η πιο εθνοκεντρική προσέγγιση δεν είναι ενιαία.

Άλλοι θέλουν να προτάξουν το θρησκευτικό στοιχείο και άλλοι όχι, γιατί θεωρούν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες, για παράδειγμα, δεν ήταν Χριστιανοί.

Άλλοι αντιπαθούν το Βυζάντιο και δεν το θεωρούν κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και άλλοι το υπερασπίζονται με πάθος.

Και οι αριστερές προσεγγίσεις δεν είναι ενιαίες.

Άλλοι είναι πιο μεταμοντέρνοι και βλέπουν με πνεύμα αποδόμησης τις ιστορικές αφηγήσεις.

Άλλοι προσεγγίζουν τα ιστορικά γεγονότα, ιδίως το 21, υπό το πρίσμα της ταξικής εξέγερσης, τοποθετώντας τον λαό επικεφαλής των εθνικών θριάμβων.

Γενικά, στην ιστορία υπάρχουν πολλές απόψεις και θα συνεχίζουν να υπάρχουν, γιατί, όπως λέει κι ο Μπρωντέλ, ανάλογα με την περίοδο στην οποία βρισκόμαστε, γυρίζουμε πίσω στο παρελθόν και θα το βλέπουμε με διαφορετικό τρόπο.

Κυρίως, όμως, αυτό που βλέπουν οι ιστορικοί επιστήμονες (και συχνά δυσανασχετούν γι’ αυτό) είναι πως η επιστήμη τους γίνεται πάρα πολύ συχνά αντικείμενο πολιτικών σκοπιμοτήτων.

Γι’ αυτό κι οι περισσότεροι προτιμούν να κάνουν τις διαλέξεις τους στις αίθουσες των Πανεπιστημίων και αποφεύγουν να εκθέτουν τις απόψεις και τα ευρήματά τους στην δημόσια  σφαίρα.

Έτσι κι αλλιώς, για να γίνει πρώτο θέμα στα ΜΜΕ κάτι σχετικό με την ιστορία, πρέπει κάποιος ιστορικός να γίνεται σάκος του μποξ των δημοσιογράφων για τις επιστημονικές του απόψεις. 

Γιώργος Σμυρνής
Reporter.Gr