Του νταβατζή σου η μαχαιριά….

Σκεφτόμουν αυτές τις μέρες μία συζήτηση που είχα με έναν συγγραφέα πριν από δυο-τρία χρόνια.

Είχε αναφέρει πως ποτέ δεν θέλει να ξέρει το βιογραφικό του συγγραφέα πριν διαβάσει ένα βιβλίο, γιατί ξέρει πως αυτό μπορεί να τον επηρεάσει αξιολογικά.

Ότι μπορεί, δηλαδή, αν ο συγγραφέας ήταν μέθυσος, ή φασίστας, ή σίριαλ κίλερ, ή ακόμα χειρότερα δικηγόρος, δημοσιογράφος ή διαφημιστής, να επηρεαστεί αρνητικά πριν καν ανοίξει το βιβλίο.

Μου φάνηκε κάπως παράδοξο.

Μπορείς άραγε να απομονώσεις ένα καλλιτεχνικό έργο από τον δημιουργό του; Μπορείς δηλαδή να διαβάσεις ένα βιβλίο, χωρίς να ξέρεις ποιος το έγραψε, να το λατρέψεις, και μετά να μάθεις ότι ο συγγραφέας του ήταν ένας κακός, απαίσιος, αποτρόπαιος άνθρωπος, και να συνεχίσεις να το λατρεύεις;

Υπάρχει βέβαια και η άποψη ότι το καλλιτεχνικό έργο στέκεται μόνο του, ανεξάρτητα από τον δημιουργό του.

Μπορείς να θαυμάσεις έναν πίνακα ζωγραφικής χωρίς να ξέρεις καν ποιος είναι ο καλλιτέχνης, άρα μπορείς και να θαυμάσεις ένα βιβλίο χωρίς να ξέρεις τον συγγραφέα του, και μία μελωδία χωρίς να ξέρεις τον συνθέτη της, και μία ταινία χωρίς να ξέρεις τον σκηνοθέτη της, και ούτω καθεξής.

Κάτσε βγάλε άκρη.

Τώρα θα μου πεις, γιατί κάθομαι και βασανίζω το ήδη βασανισμένο μυαλουδάκι μου για φιλοσοφικά ζητήματα που στο κάτω-κάτω της γραφής είναι περισσότερο θέμα γούστου παρά οτιδήποτε άλλο.

Καλή ερώτηση.

Δεν έχω αρκετά καλή απάντηση, όμως η καλύτερη που έχω είναι ένα ονοματεπώνυμο: Νότης Σφακιανάκης.

Η αλήθεια είναι ότι δεν περίμενα ότι θα έγραφα κάποτε αυτό το όνομα στο blog μου όταν ξεκινούσα, πριν από επτά και κάτι χρόνια. Μετά έκανα ένα search στο blog μου και ανακάλυψα ότι το είχα αναφέρει σε ένα post το 2007. Αλλά καταλαβαίνετε τέλος πάντων τι θέλω να πω.

Αναρωτιόμουν, λοιπόν, όλος αυτός ο ντόρος που έγινε επειδή ένας τραγουδιστής είναι φασίστας, τελικά δικαιολογείται; Φοβάμαι πως ναι.

Όχι επειδή ένας τραγουδιστής δεν έχει δικαίωμα να είναι φασίστας, αλλά επειδή όταν ο συγκεκριμένος τραγουδιστής έχει μία ισχυρή απήχηση σε ένα ευρύ κοινό, ε, δεν μπορεί να περάσει και στο ντούκου ότι είναι φασίστας – χωρίς φυσικά να απαγορεύεται, γιατί δυστυχώς ή ευτυχώς η βλακεία δεν είναι παράνομη και όχι μόνο δεν τιμωρείται, αλλά επιβραβεύεται κιόλας, και το έχουμε νιώσει όλοι στο πετσί μας αυτό.

Επομένως, δεν αξίζει να ασχοληθείς με τον Σφακιανάκη επειδή έχει κάποια αξία (καλλιτεχνική, ανθρώπινη, οποιαδήποτε), αλλά επειδή έχει κάποια απήχηση. Επηρεάζει κόσμο. Δυστυχώς.

Αλήθεια, γιατί επηρεάζει κόσμο ο Σφακιανάκης;

Είναι καλλιτέχνης; Όχι, δε θα το ‘λεγα.

Γράφει τους στίχους του; Συνθέτει τη μουσική του; Απ’ όσο ξέρω, όχι.

Όπως άλλωστε και οι περισσότεροι τραγουδιστές της γενιάς και του είδους του.

Θα πρέπει λοιπόν κάποιος να μας εξηγήσει γιατί ένας τραγουδιστής που απλώς τραγουδάει τραγούδια άλλων είναι “καλλιτέχνης” και συγκαταλέγεται στον “πνευματικό κόσμο”.

Μπορώ να δεχτώ μόνο ότι το τραγούδι είναι μία μορφή performance, και άρα ο τραγουδιστής, ακόμα κι αν δεν έχει γράψει ο ίδιος με τα χεράκια του το τραγούδι, προβαίνει σε μία καλλιτεχνική έκφραση.

Είναι λίγο ηθοποιός, όπως άλλωστε και ο ηθοποιός δε γράφει απαραίτητα το δικό του σενάριο, ούτε σκηνοθετεί τον εαυτό του.

Η διαφορά είναι ότι ο ηθοποιός, για να γίνει τέτοιος και να είναι αξιόλογος, πρέπει να έχει μία παιδεία.

Ο τραγουδιστής, από την άλλη, αρκεί να έχει μία καλή φωνή – και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δε χρειάζεται καν να έχει καλή φωνή, αρκεί να είναι ευπαρουσίαστος.

Δε νοείται για μένα καλλιτέχνης χωρίς παιδεία.

Και όλοι οι καλλιτέχνες λαμβάνουν μία παιδεία ευρύτερη από τα στενά όρια του αντικειμένου τους: Οι συγγραφείς, οι ζωγράφοι, οι γλύπτες, οι συνθέτες, οι σκηνοθέτες, δεν μπορούν απλά να είναι τέτοιοι (και να είναι καλοί στη δουλειά τους) αν δεν έχουν μία ευρύτερη παιδεία.

Και, με δεδομένο ότι για να είσαι φασίστας είναι προαπαιτούμενο η αμορφωσιά (γιατί αν έχεις πάρει καλή μόρφωση δεν μπορεί να πιστεύεις σε επιχειρήματα που ένα παιδί της 1ης Γυμνασίου θα μπορούσε να κατατροπώσει για πλάκα), ένας φασίστας δεν μπορεί να είναι καλλιτέχνης, δεν μπορεί να ανήκει στον “πνευματικό κόσμο”, δεν μπορεί να είναι τίποτα πνευματικό, εκτός από ένα πνευματικό τίποτα.

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν τι μας πασάρουν ως “πνευματικό κόσμο”.

Ας αναρωτηθούμε τι σημαίνει “καλλιτέχνης” και πόσοι από αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται ή παρουσιάζονται από τα κανάλια ως “καλλιτέχνες” πληρούν όντως τις προδιαγραφές ώστε να δικαιούνται τον προσδιορισμό αυτό.

Γιατί είναι πολύ εύκολο για κάποιον να βάλει μία ταμπέλα στον εαυτό του και να πει “είμαι καλλιτέχνης” – αλλά αυτό δε σημαίνει ότι και όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να διαβάσουμε υποχρεωτικά τι γράφει στην ταμπέλα του, αν στο κούτελό του γράφει με μεγάλα γράμματα “ΦΑΣΙΣΤΑΣ”.

Και ας αναρωτηθούμε αν τα τραγούδια του Σφακιανάκη, που έγραψαν άλλοι, αλλά τα τραγούδησε αυτός, είναι “δικά του”, και αν μπορούμε να τα διαχωρίσουμε από αυτόν και την απωθητική του περσόνα.

Και αν τέλος πάντων το γεγονός ότι από χθες μου έχει κολλήσει στο μυαλό ο “Νταβατζής” και παίζει συνέχεια στο repeat εκεί μέσα είναι κατακριτέο ή μπορώ να συνεχίσω κανονικά τη ζωή μου χωρίς να κλειστώ σε μοναστήρι, ακούγοντας στωικά μέχρι το τέλος της ζωής μου τα άπαντα της Δέσποινας Βανδή.

(ειρήσθω εν παρόδω, έκανα ένα search στο blog για να δω αν έχω ξαναγράψει για Βανδή.

Έχω γράψει. Είμαι πιο σκοτεινός τύπος απ’ όσο νόμιζα τελικά.)

Stranger

The Stranger