Κράτη χωρίς στρατό!

«Ο Πάπας; Και πόσες μεραρχίες έχει αυτός…»;

Αυτό λέγεται πως ρώτησε με περιφρόνηση ο Στάλιν, αναφερόμενος στην ισχύ της καθολικής εκκλησίας.

Το Βατικανό είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις κράτους χωρίς ένοπλες δυνάμεις.

Δεν είναι όμως το μόνο.

Περισσότερα από 20 άλλα κράτη δεν διαθέτουν στρατό, αν και ο κατάλογος ποικίλλει, ανάλογα με το πώς μετρά κανείς κράτη και στρατούς. Μάλιστα αυξάνεται κατακόρυφα αν συμπεριληφθούν αυτόνομες περιοχές όπως είναι το Πουέρτο Ρίκο και τα νησιά Κέιμαν…

Ο κατάλογος της CIA,  World Factbook, αναφέρει 22 ανεξάρτητα κράτη που δεν διαθέτουν τακτικό στρατό, ή 23 αν αποφασίσει κανείς να μη συμπεριλάβει την ελβετική φρουρά του Βατικανού στη λίστα των στρατιωτικών δυνάμεων.

Ιδού ο εν λόγω κατάλογος:

1.	Andorra
2.	Costa Rica
3.	Dominica
4.	Grenada
5.	Haiti
6.	Iceland
7.	Kiribati
8.	Liechtenstein
9.	Marshall Islands
10.	Mauritius
11.	Micronesia
12.	Monaco
13.	Nauru
14.	Palau
15.	Panama
16.	St. Lucia
17.	St. Vincent and the Grenadines
18.	Samoa
19.	San Marino
20.	Solomon Islands
21.	Tuvalu
22.	Vanuatu
23.	Vatican City

Όχι εντελώς συμπτωματικά, μέσα στη λίστα υπάρχουν επτά από τα δέκα μικρότερα κράτη του κόσμου (από πλευράς εδαφικού μεγέθους), και μερικά κράτη νήσοι όπως π.χ. τα Tuvalu και Nauru.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Peter Stearns, που επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου Demilitarization in the Contemporary World, του 2013, «παραδοσιακά, αυτά τα κράτη δεν δέχθηκαν ποτέ εισβολή…».

Κάποια άλλα, που παλιότερα υπάγονταν στην αμερικανική διοίκηση, όπως τα νησιά Μάρσαλ, και το Παλάου, απλά δεν χρειάστηκαν ποτέ στρατό, ακόμη και μετά την αυτονομία τους, επειδή συνεχίζουν να στηρίζονται στη προστασία των ΗΠΑ.

Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα κράτη στη λίστα, που είχαν στρατό αλλά στη συνέχεια τον κατάργησαν.

Τέσσερα τέτοια βρίσκονται στη λατινική Αμερική και στη Καραϊβική, μια περιοχή που σύμφωνα με τον Stearns δεν έχει συχνά πολέμους με την έννοια ότι σπάνια μια χώρα επιτίθεται σε άλλη, άσχετα αν υπήρξαν εμφύλιοι πόλεμοι και στρατιωτικές δικτατορίες.

Πάντως η κάθε περίπτωση «αποστρατιωτικοποίησης» διαφέρει.

Η Κόστα Ρίκα για παράδειγμα κατάργησε τον στρατό της το 1948 με πρωτοβουλία του τότε προέδρου της José Figueres Ferrer, ο οποίος είχε ανέβει στην εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα, και ίσως προχώρησε στην απόφασή του έτσι ώστε «να αποτρέψει τη πιθανότητα πραξικοπήματος εις βάρος του».

Οι στρατοί της Γρενάδας και του Παναμά καταργήθηκαν μετά από εισβολή των ΗΠΑ το 1983, και το 1989 αντίστοιχα.

Αφήνοντας κατά μέρος τις μεραρχίες του Πάπα, υπάρχει μια μεγάλη γενικότερη συζήτηση όσον αφορά στο τι είναι στρατός. Η Κόστα Ρίκα φερ’ ειπείν, βρίσκεται σε μια επικίνδυνη γειτονιά, μέσα σε βασικούς διαδρόμους λαθρεμπορίας ναρκωτικών, ενώ παράλληλα έχει χρόνιες μεθοριακές διαφορές με τη γείτονά της στο Βορρά, τη  Νικαράγουα.

Ο δημοσιογράφος Robert Beckhusen έχει επιχειρηματολογήσει πως η ειδική ομάδα επέμβασης της Κόστα Ρίκα, απαρτιζόμενη από 70 άνδρες, και η οποία δρα και επιχειρεί ως αντιτρομοκρατική ομάδα, αποτελεί στη πραγματικότητα στρατιωτική δύναμη.

Όταν το 2010 η Αμερική έστειλε 7.000 στρατιώτες στη Κόστα Ρίκα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συμμορίες διακίνησης ναρκωτικών, ο πρόεδρος της Βολιβίας Evo Morales δήλωσε πως η Κόστα Ρίκα διαθέτει πλέον ένοπλες δυνάμεις, αυτές των ΗΠΑ.

Όπως λέει ο Stearns, δεν υπάρχει κάποιο στάνταρ κριτήριο σχετικά με το να μην διαθέτει ένα κράτος ένοπλες δυνάμεις. Σχεδόν όλα τα κράτη στη λίστα της CIA που δεν διαθέτουν στρατό, έχουν παρόλα αυτά κάποια μορφή δυνάμεων ασφαλείας, και ο βαθμός κατά τον οποίον χρησιμοποιούνται αποκλειστικά σε εσωτερικά ζητήματα ποικίλλει.

Η Ισλανδία, για παράδειγμα, είναι μέλος του ΝΑΤΟ και συμμετέχει σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές με μια ειδική μονάδα Αντιμετώπισης Κρίσεων.

Όπως όμως σημειώνει ο Stearns, «όταν δεσμεύεσαι στην αποτροπή εξωτερικής βίας, τότε έχεις ήδη  κάνει ένα ενδιαφέρον βήμα…».

Ένα βήμα που έχει και την κοστολογική του παράμετρο, αφού σύμφωνα πάντα με τη CIA, οι στρατιωτικές δαπάνες απορροφούν το 2.42% του παγκόσμιου ΑΕΠ (περίπου $2 τρισεκατομμύρια) μόνο για το 2012.

Οπότε αν δεν έχεις στρατό τον οποίο θα πρέπει να χρηματοδοτείς, τότε γιατί να πληρώνεις;

The Atlantic

Απόδοση: S.A.