Η Σουηδία σε κρίση!

Μετά από δεκαετίες προσκόλλησης σε σταθερούς κανόνες και προβλέψιμα μοντέλα, η πολιτική κατάσταση στη Σουηδία έχει εισέλθει σε αχαρτογράφητη περιοχή τις τελευταίες εβδομάδες.

Πολλοί ήταν αυτοί που σοκαρίστηκαν από το γεγονός ότι η κυβέρνηση κατέρρευσε και προκήρυξε εκλογές δύο μόλις μήνες αφότου ανέλαβε την εξουσία.

Εξάλλου, το Σουηδικό μοντέλο αποτέλεσε για πολλά χρόνια και μέχρι την παγκόσμια κρίση το 2008, πρότυπο επιτυχίας στην Ευρώπη.

Τι έγινε εν τέλει;

Η βασική αιτία κατάρρευσης της κυβέρνησης ήταν ότι το Κοινοβούλιο απέρριψε τον προϋπολογισμό που πρότεινε ο κεντροαριστερός συνασπισμός και τάχθηκε υπέρ του προϋπολογισμού που προτάθηκε από τα κόμματα της κεντροδεξιάς συμμαχίας τα οποία ήταν προηγουμένως στην εξουσία. Αποτυγχάνοντας λοιπόν να περάσει τον πρώτο της προϋπολογισμό, κυρίως λόγω της αιφνίδιας απόφασης του κόμματος των Σουηδών Δημοκρατών (Swedish Democrats) να στηρίξουν την κεντροδεξιά συμμαχία, ο κεντροαριστερός συνασπισμός δεν μπορούσε να συνεχίσει θαρρείς και τίποτε δεν έγινε.

Το παρασκήνιο πίσω από αυτό το επεισόδιο βρίσκεται στις εκλογές που διενεργήθηκαν τον Σεπτέμβριο όπου η συμμαχία των τεσσάρων κομμάτων, έχασε την εξουσία μετά από οκτώ χρόνια διακυβέρνησης (κατά την οποία διετέλεσα Υπουργός Εξωτερικών).

Παρόλο που η κυβέρνηση της κεντροδεξιάς συμμαχίας θεωρείται επιτυχημένη, εντούτοις οκτώ χρόνια στην εξουσία είναι πάρα πολλά.

Βέβαια, το γεγονός ότι η κεντροδεξιά συμμαχία έχασε τις εκλογές, δεν σημαίνει ότι οι Σοσιαλδημοκράτες και οι σύμμαχοι τους, πραγματικά κέρδισαν. Στη πραγματικότητα, τα τρία αριστερά κόμματα του Κοινοβουλίου που αποτέλεσαν τους συμμάχους των Σοσιαλδημοκρατών, αύξησαν το εκλογικό ποσοστό τους ελάχιστα σε σχέση με τις εκλογές του 2010.

Ο πραγματικός νικητής ήταν το λαϊκίστικο κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών (SD),το οποίο διπλασίασε τα ποσοστά του και πήρε πάνω από 13%.  

Η τωρινή πολιτική αναστάτωση στην οποία έχει περιέλθει η Σουηδία, έχει όμως και τις ρίζες της σε μακροπρόθεσμες αλλαγές που σε κάποιο βαθμό αντανακλούν και ευρύτερες τάσεις της Ευρώπης.

Μία από αυτές είναι η μεγάλη  πτώση  των Σοσιαλδημοκρατών οι οποίοι ήταν κάποτε κυρίαρχοι στο πολιτικό σκηνικό.

Για δεκαετίες, εάν οι Σοσιαλδημοκράτες δεν συγκέντρωναν ποσοστό πάνω από 45%,  αυτό θεωρούνταν καταστροφή. Σήμερα το κόμμα τους συγκεντρώνει γύρω στο 30%, ενώ στις τελευταίες δύο εκλογικές αναμετρήσεις, τα αποτελέσματα ήταν τα χειρότερα του αιώνα.

Η άλλη τάση είναι η αύξηση του λαϊκίστικου κόμματος SD.

Μέχρι το 2010, η Σουηδία είχε ανοσία στην άνοδο ακροδεξιών κομμάτων όπως αυτά που εμφανίστηκαν σε χώρες όπως η Δανία, η Νορβηγία και η Φινλανδία. Από το 2010 και έπειτα όμως, το κόμμα SD έχει αλλάξει σημαντικά το πολιτικό σκηνικό της χώρας.

Το θέμα της μετανάστευσης έχει παίξει μεγάλο ρόλο στην ιστορία αυτή.

Για κάποιους Σουηδούς, η μετανάστευση είναι εξαιρετικά ωφέλιμη για τη χώρα, ενώ  κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι ο αριθμός των μεταναστών τα τελευταία χρόνια έχει ξεφύγει.

Στη πραγματικότητα, τα νούμερα είναι υψηλά, όχι βέβαια σε σχέση με χώρες όπως η Τουρκία, αλλά σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. 

Η Σουηδία και η Γερμανία δέχονται τις περισσότερες ροές μεταναστών, ενώ σημειώνεται ότι η Γερμανία έχει σχεδόν δέκα φορές το μέγεθος της Σουηδίας.

Η παράδοση μας να είμαστε φιλικοί προς τους πρόσφυγες δεν είναι κάτι καινούργιο.

Άνθρωποι ήρθαν στη Σουηδία από τις Βαλτικές χώρες τη δεκαετία του 1940, από την Ουγγαρία το 1956, από τη Χιλή το 1973 μετά το πραξικόπημα, καθώς και από το Ιράν μετά την επανάσταση του 1979. Για δεκαετίες, η Σουηδική βιομηχανία ήταν εξαρτημένη από τους ξένους εργάτες.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία τη δεκαετία του 1990, η Σουηδία άνοιξε τις πόρτες της σε περίπου 100.000 ανθρώπους.

Παρά τις δυσκολίες, τα πράγματα εξελίχθηκαν θετικά τόσο για τους Βόσνιους μετανάστες όσο και για τους Σουηδούς.

Σήμερα οι πρόσφυγες προέρχονται κυρίως από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.  Ένα ποσοστό του Σουηδικού πληθυσμού είναι από το Ιράν, και σχεδόν το 2% είναι από το Ιράκ.

Πράγματι, μετά τον πόλεμο του Ιράκ, η μικρή πόλη Sodertalje δέχτηκε περισσότερους πρόσφυγες από όσους δέχτηκαν  οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Δεδομένων των αριθμών, η μετανάστευση στη Σουηδία έχει πάει καλύτερα από το αναμενόμενο. Εντούτοις, υπάρχουν προβλήματα.

Η Σουηδική αγορά εργασίας, συχνά λόγω των αυστηρών δομών της, παρακωλύει την κοινωνική ενσωμάτωση. Και τώρα τα πράγματα μπορεί να δυσκολέψουν λόγω της αυξημένης μετανάστευσης από χώρες κυρίως της Μέσης Ανατολής.  

Η Σουηδία, μία ανθρωπιστική υπερδύναμη όσον αφορά στη συνδρομή που παρέχει σε χώρες που μαστίζονται από συρράξεις, αναμφισβήτητα δε θα κλείσει τις πόρτες της.

Οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να επιφορτιστούν με το βάρος που τους αναλογεί, ενώ οι κρατικές αρχές της Σουηδίας θα πρέπει να βρουν  αποτελεσματικούς τρόπους για να διευκολύνουν την κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών.

Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι εκλογές του Μαρτίου θα επιλύσουν το πολιτικό πρόβλημα της χώρας, ειδικά εάν το κόμμα  SD έχει εκ νέου τις ίδιες καλές επιδόσεις.

Ένας συνασπισμός όπως αυτός της Γερμανίας δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ στη Σουηδία, ενώ και η εμπειρία της Αυστρίας δείχνει ότι το παιχνίδι βρίσκεται στα χέρια των εξτρεμιστών.

Μολαταύτα, αυτό που είναι σίγουρα αναγκαίο είναι ένα μεγαλύτερο πνεύμα συνεργασίας από όλους τους εμπλεκόμενους.

Carl Bildt

Project Syndicate

Απόδοση:   Sensei Yoko