Η σάτιρα, δείκτης Δημοκρατίας…

Η επίθεση στο σατιρικό πολιτικό περιοδικό Charlie Hebdο από τους τρομοκράτες Ισλαμιστές της Αλ-Κάιντα δείχνει το αξεπέραστο όριο μεταξύ Δυτικού και Ανατολικού κόσμου.

Το όριο αυτό λέγεται Δημοκρατία.

Ενδημεί, αν και μερικές φορές προβληματική στην ελλειμματικότητά της ή την υπερβολή της, στον Δυτικό κόσμο. «Αποδημεί» εν τη γενέσει της στον Ανατολικό κόσμο.

Καταλληλότερο ίσως μέτρο εκτίμησης του βαθμού Δημοκρατίας, η ανοχή στην πολιτική σάτιρα. Γιατί, πολιτική σάτιρα και Δημοκρατία είναι μεγέθη ευθέως ανάλογα…

Είμαι βαθιά λυπημένος από την απώλεια αυτών των εκπληκτικών μυαλών που όσοι είχαμε κάποια σχέση με τη Γαλλία τα παρακολουθήσαμε να «εργάζονται» συστηματικά για την πολιτική αγωγή και ψυχαγωγία των Γάλλων από το 1960, αρχικά με το Hara-Kiri, και από το 1970 με το «παιδί» του, το Charlie Hebdo. Γεννημένο το πρώτο μέσα και ενάντια στη ντεγκωλική αυταρχικότητα, με τα φτερά του Μάη του ’68 το δεύτερο, έφεραν μια θύελλα  ανανέωσης στην αριστερή γαλλική σκέψη που και αυτή ασφυκτιούσε μέσα από τα σταλινικά σχήματα όλων των αποχρώσεων.

Πνεύμα «ηλίθιο και κακό», όπως έγραφε και στο λογότυπό του, χτυπούσε παντού και όλοι οι επίσημοι θεσμοί ήθελαν να το χτυπήσουν.

Ισχύς του η οξυδέρκεια των σχεδιαστών του, η καλλιτεχνική τους αρτιότητα και η συνεχής έκθεσή τους στον αυτοσαρκασμό. Και μόνο κανείς να πάρει τα βιβλία του Wolinski, που σήμερα χάθηκε, θα δει τον ίδιο ως κεντρικό ήρωα να γελοιοποιείται σταθερά ως διανοούμενος της Αριστεράς, ως σεξομανής εραστής, ως φιλικός άρα ανεπαρκής πατέρας κ.λπ.

Αν η σάτιρα είναι το ένα μέτρο για την εκτίμηση της λειτουργίας της Δημοκρατίας, το άλλο δεν είναι, όπως νομίζουν οι σοβαροί, η αφηρημένη έννοια της «ελευθερίας» αλλά η πραγματική και ενεργός κοινωνικά «ελευθεριότητα». Και ιδιαίτερα η θρησκευτική και η σεξουαλική.

Από την ελληνική Πόλη μέχρι και την σύγχρονη αστική Δημοκρατία, όπως δόθηκε με το μοντέλο της γαλλικής Republique, δεν είναι η ελευθερία που προωθεί την εξέλιξη των θεσμών αλλά η ελευθεριότητα.

Η ελευθερία δείχνει τα φάσματα λειτουργίας των νόμων και των ηθών και τους κατοχυρώνει.

Η ελευθεριότητα δρώντας μέσα σε αυτό που δεν είναι, ή είναι οριακά αποδεκτό, δείχνει το προς τα πού πρέπει να εξελιχθούν τα πράγματα.

Αυτά προϋποθέτουν τη θεώρηση μιας διαλεκτικής κοινωνίας που θεμελιώνεται στο ότι υποχρεωτικά θα μεταβάλλεται μέσα στον χρόνο από τη σκέψη, τις επιθυμίες και τις ανάγκες των πολιτών της, χωρίς καμιά θεοκρατική ή άλλη αναφορά.

Ο Δυτικός κόσμος είναι βασισμένος στη διαλεκτική «αυτονομία» και ο Ανατολικός στην αδιάλλακτη «ετερονομία».

Τη χυδαιότερη έκφραση της αδιάλλακτης «ετερονομίας» εκφράζει στις μέρες μας ο Ισλαμισμός, γιατί τη συνδυάζει με τον «Ιερό πόλεμο».

Ο Λόγος είναι Ένας, Θεόσταλτος, και Ένα Ιερατείο τον ερμηνεύει βγάζοντας διατάγματα που μπορεί να αφορούν τον απενοχοποιημένο και επικροτούμενο φόνο του οποιουδήποτε χαρακτηρισθεί ως εχθρός του Ιερού αυτού Λόγου και του Σκοπού του.

Στο υπόβαθρο αυτής της θεώρησης της κοινωνίας δεν υπάρχει η έννοια του ατόμου, του πολίτη, που μπορεί να σκέπτεται.  Είναι θεοκρατική, ανδροκρατούμενη και στρατιωτική, με ρατσιστικές αντιλήψεις τόσο ως προς τους έξω, τους Άπιστους, όσο και ως προς τους έσω (γυναίκες, ομοφυλόφιλους).

Τα οφέλη που έχει η κάστα των ανδρών που βρίσκεται στην εξουσία είναι πάρα πολλά και δυστυχώς πάρα πολύ καλά ισχυροποιημένα μέσα στην Ιστορία του Αραβικού κόσμου.

Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι τα Αραβικά κράτη ποτέ μέχρι σήμερα δεν γνώρισαν τη Δημοκρατία.

Ζούσαν κάτω από αυταρχικά καθεστώτα: από την κάστα των Πασάδων και των Βασιλέων, πέρασαν στην κάστα των Στρατιωτικών Τριτοκοσμικών Αυταρχικών Δημοκρατών και από αυτούς, ενάντια σε αυτούς, αλλά μόνο για τη νομή της εξουσίας και του πλούτου προέκυψε ο Ισλαμισμός ανακινώντας τους ήδη εγγεγραμμένους στο κοινωνικό συνειδητό και ασυνείδητο μηχανισμούς «κυρίου-δούλου».

Είναι φανερό πως αφού πρόκειται για «καθαγιασμένους» θεσμούς και πρακτικές απαγορεύεται η κάθε κοινωνική πρακτική κριτική τους. Πόσο μάλλον το λυτρωτικό γέλιο και το αιχμηρό βέλος της πολιτικής σάτιρας.

Για αυτούς που σκέφτονται έτσι το κάθε Charlie Hebdo είναι κάτι που πρέπει να εξαφανισθεί, γιατί αντιτίθεται  δομικά σε αυτό που θέλουν με τη βία παντού να επιβάλουν.

Το δήθεν προσβλητικό περιεχόμενο ήταν η αφορμή για την πραγματοποίηση ενός προαναγγελθέντος θανάτου που αφορά παγκοσμίως σε όλα τα ΜΜΕ με ελευθερία και ελευθεριότητα λόγου.
Η διαφορά ανάμεσα στη Δυτική Δημοκρατία και στον Ισλαμισμό είναι ότι ο Δυτικός μπορεί να είναι «ηλίθιος και κακός» στον λόγο αλλά με στόχο, κατά τεκμήριο, τη βελτίωση της Ζωής, ενώ ο Ισλαμιστής είναι «ηλίθιος και κακός» στην πράξη με στόχο τη θανάτωση της Ζωής, ή τουλάχιστον αυτό που εμείς ως ελεύθερα και αυτόνομα υποκείμενα εννοούμε.

Αθανάσιος Αλεξανδρίδης

Protagon