Πρόσφυγες, μετανάστες, και … smartphones!

Οι δεκάδες χιλιάδες μετανάστες που πλημμύρισαν τα Βαλκάνια το τελευταίο διάστημα χρειάζονται τροφή, νερό, και στέγη, όπως τα εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που έχουν πληγεί από τους πολέμους.

Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη, χωρίς το οποίο οι μετανάστες δεν μπορούν να ζήσουν: Μια πρίζα για να φορτίζουν τα smartphones τους.

«Όποτε πάω σε μια καινούργια χώρα, αμέσως αγοράζω μια κάρτα SIM, ενεργοποιώ το ίντερνετ, και κατεβάζω χάρτες για να ξέρω που βρίσκομαι», λέει ο 32χρονος δάσκαλος μουσικής Osama Aljasem, από την Συρία, καθώς κάθεται σε ένα παγκάκι στο Βελιγράδι, καρφωμένος στο κινητό του, και σχεδιάζοντας την μετακίνησή του προς την Βόρεια Ευρώπη.

«Δεν θα είχα καταφέρει να φθάσω στον προορισμό μου χωρίς το smartphone μου», λέει, προσθέτοντας το πόσο αγχώνεται όταν βλέπει την μπαταρία του να πέφτει…

Η τεχνολογία έχει μεταμορφώσει ριζικά αυτήν την προσφυγική κρίση του 21^ου αιώνα, κάνοντας την πιο εύκολη για όλους αυτούς που μετακινούνται. Έχει μάλιστα αυξήσει τις πιέσεις επάνω στις διαδρομές που έχουν αποδειχθεί πετυχημένες, όπως αυτή μέσω των Βαλκανίων, όπου σύμφωνα με τον ΟΗΕ 3.000 άνθρωποι περνάνε καθημερινά από την Ελλάδα στην Μακεδονία (Σ.Μτφ. έτσι την αναφέρει το άρθρο).

Σε αυτή τη σύγχρονη μετανάστευση, τα smartphones, οι ψηφιακοί χάρτες, οι εφαρμογές GPS, τα κοινωνικά μέσα, και τα WhatsApp έχουν καταστεί απαραίτητα εργαλεία.

Οι μετανάστες εξαρτώνται από αυτά προκειμένου να ανεβάσουν σε πραγματικό χρόνο τα νέα για τις διαδρομές που ακολουθούν, τις συλλήψεις, τις κινήσεις των συνοριοφυλάκων, τις συγκοινωνίες, καθώς και τα μέρη όπου μπορεί κάποιος να διαμείνει, όπως βέβαια και τις τιμές, και όλα αυτά διατηρώντας πάντα την επαφή τους με οικογένειες και φίλους.

Το πρώτο πράγμα που κάνουν οι περισσότεροι μόλις καταφέρουν να διασχίσουν τα θαλάσσια περάσματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, είναι να βγάλουν το κινητό τους και να στείλουν ένα μήνυμα στους αγαπημένους τους ότι έφτασαν.

Μεγάλο μέρος αυτής της αλλαγής οφείλεται στις δεκάδες χιλιάδες Σύρων της μεσαίας τάξης, που αναγκάστηκαν να γίνουν πρόσφυγες εξαιτίας του πολέμου. Βέβαια αυτά τα εργαλεία δεν τα έχουν μόνο αυτοί, αλλά επίσης τα χρησιμοποιούν μετανάστες από την Αφρική, την Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν, και το Πακιστάν.

Οι διακινητές διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους στο Facebook, όπως και τα κανονικά γραφεία ταξιδιών, με εντυπωσιακές φωτογραφίες των πόλεων προορισμού καθώς και γενναιόδωρες προσφορές.

Στην αραβική ομάδα του  Facebook, Trafficking to Europe, ένας διακινητής προσφέρει έκπτωση 50% στα παιδιά κάτω των πέντε ετών. Στα 1.700 ευρώ, που κοστίζει η διακίνηση από την Κων/πολη προς τη Θεσσαλονίκη, συμπεριλαμβάνεται η μετακίνηση με όχημα μέχρι τα σύνορα ένθεν κακείθεν, και ένα περπάτημα δυο ωρών διασχίζοντας την μεθόριο.

Ένας διακινητής μάλιστα παινεύεται ότι διαθέτει οχήματα που κινούνται καθημερινά. Ένας χρήστης ρωτάει αν γίνεται έκπτωση για πολυμελείς οικογένειες.

Και αν αμφιβάλλει κανείς για την βιωσιμότητα της προσφοράς, η ανάρτηση αυτή έχει ήδη πάρει 39 likes…

Η ομάδα Trafficking to Europe, με 6.057 μέλη είναι απλά μια μικρή γωνιά ενός νέου τεράστιου ιντερνετικού κόσμου, διαθέσιμου στους Σύρους όσο και σε άλλους που αποφασίζουν το επικίνδυνο αυτό ταξίδι προς την Ευρώπη.

Οι Σύριοι βοηθούνται στις μετακινήσεις τους από αραβόφωνες ομάδες του Facebook όπως είναι η «Smuggling Into the E.U.», με 23.953 μέλη, και η «How to Emigrate to Europe» με  39.304 μέλη.

Οι συζητήσεις που γίνονται είναι τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές, και απαιτείται πρόσκληση από κάποιον διαχειριστή της ομάδας. Οι χρήστες μοιράζονται μεταξύ τους φωτογραφίες και βίντεο από το ταξίδι τους, μέσω των smartphones.

Αυτές οι ομάδες είναι χρήσιμες τόσο για αυτούς που ταξιδεύουν μόνοι, όσο και αυτούς που πάνε με τους δουλέμπορους. Μάλιστα, η ευκολία που προσφέρουν οι εφαρμογές των smartphones κόβει δουλειά από τους λαθροδιακινητές.

«Οι διακινητές χάνουν πελάτες επειδή πολλοί ταξιδεύουν μόνοι τους χάρη στο Facebook», λέει ο Mohamed Haj Ali, που εργάζεται για μια Οργάνωση των Αντβεντιστών, που προσφέρει βοήθεια στους πρόσφυγες στο Βελιγράδι, το οποίο αποτελεί σημαντικό σταθμό στα ταξίδια των μεταναστών.

Αρχικά από την Συρία, ο Ali ζει εδώ και τρία χρόνια στο Βελιγράδι, βοηθώντας τους πρόσφυγες και ακούγοντας τις ιστορίες τους. Στην αρχή, μας λέει, οι περισσότεροι πλήρωναν στους διακινητές για ολόκληρο το ταξίδι τους, αλλά από τότε που δεκάδες χιλιάδες έφτασαν στους προορισμούς τους,  μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους στο διαδίκτυο, ακόμη και τις ακριβείς συντεταγμένες της διαδρομής, μέσω των smartphones.

Έτσι, όσοι Σύριοι μετακινούνται σήμερα, βλέπουν τις τιμές που χρεώνουν οι διακινητές να μειώνονται στο μισό από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, λέει ο Ali. Το μόνο σκέλος του ταξιδιού, για το οποίο οι πρόσφυγες ακόμη πληρώνουν τους δουλέμπορους είναι το πέρασμα από την Τουρκία προς την Ελλάδα. Το υπόλοιπο ταξίδι μπορούν και το κάνουν από μόνοι τους, χωρίς να πληρώνουν, χάρη στα GPS των smartphones.

Ο Ali μας λέει το πόσο δημοφιλείς είναι οι σελίδες του Facebook όπως η «Smuggle Yourself to Europe Without a Trafficker».

«Οι Σύριοι δεν είναι ηλίθιοι», τονίζει.

Στο ίδιο πάρκο βρήκαμε και τον Aljasem, που όπως λέει κρατάει επαφή με τα 21 αδέλφια του σε πέντε χώρες μέσω του WhatsApp, που το μόνο που απαιτεί είναι μια σύνδεση στο διαδίκτυο. Η  ομάδα ιδιωτικών μηνυμάτων που χρησιμοποιεί λέγεται Our Family.

Αφ ότου έφυγε από την Συρία, το πρώτο πράγμα που έκανε είναι να προμηθευτεί ένα καινούργιο smartphone, επειδή είναι πολύ επικίνδυνο να έχεις ένα τέτοιο στη Συρία. Όπως λέει, οι στρατιώτες στα σημεία ελέγχου, καθώς και αυτοί της ISIS, πολλές φορές απαιτούν τους κωδικούς για το Facebook, το οποίο στη συνέχεια ελέγχουν για να διαπιστώσουν την τοποθέτηση κάποιου απέναντι στον πόλεμο που διεξάγεται. «Αν δεν τους δώσεις τον κωδικό σου, σε χτυπάνε και καταστρέφουν την συσκευή», λέει.

Η τεχνολογία αλλάζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν πλέον οι πρόσφυγες με τις διεθνείς οργανώσεις αλληλεγγύης, πριν ακόμη φτάσουν στην Ευρώπη.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες έχει μοιράσει 33.000 κάρτες SIM σε Σύρους πρόσφυγες στην Ιορδανία, και 85.704 ηλιακά φανάρια, τα οποία χρησιμεύουν στην φόρτιση των κινητών.

Ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού στη Δαμασκό Pawel Krzysiek αναφέρει πως τα smartphones έχουν δώσει τη δυνατότητα στους πρόσφυγες να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να αλληλεπιδρούν με τις οργανώσεις βοήθειας, αντί απλώς  να δέχονται παθητικά τις πληροφορίες.

«Τελειώνουμε με την εποχή της κοινωνικής δικτύωσης και μπαίνουμε πια στην εποχή της ανταλλαγής μηνυμάτων», λέει.

Μεταξύ άλλων χρήσιμων πληροφοριών που ανταλλάσσονται, ο Krzysiek αναφέρει μια δημοφιλή σελίδα του Facebook στη Συρία, η οποία δημοσιοποιεί σε πραγματικό χρόνο το που πέφτουν όλμοι στη Δαμασκό, με χάρτες, επιτρέποντας έτσι στους χρήστες να αποφεύγουν αυτά τα σημεία.

Ο 21χρονος Mohammed Salmoni, από την Καμπούλ, που τον βρήκαμε να φορτίζει το κινητό του σε ένα περίπτερο του Βελιγραδίου, μας λέει πως αυτό έσωσε την ζωή του. Το χρησιμοποίησε για να βρει τον δρόμο του σε μια πεζοπορία 40 ωρών δια μέσου της αφγανικής επαρχίας Nimruz προς την πόλη Zahedan του Ιράν. «Ήταν κάτι πολύ επικίνδυνο», υπογραμμίζει.

Για κάποιους άλλους, τα κινητά αποτελούν ένα αρχείο στενών σχέσεων. Ο Shadad Alhassan μας λέει πως έχασε τα πάντα όταν βομβαρδίστηκε το σπίτι του στη Δαμασκό, όπου εργάζονταν ως ηλεκτρολόγος σε υπό κατασκευή ουρανοξύστες.

«Η γυναίκα μου σκοτώθηκε στον βομβαρδισμό, και τώρα έχω μόνο τους δυο γιους μου», λέει, δείχνοντας δυο αγοράκια που κοιμούνται σε σλίπινγκ μπαγκ δίπλα του.

Το κινητό του έχει τις φωτογραφίες του, που είναι πια το μόνο πράγμα που τον συνδέει με την ζωή που είχε κάποτε…

New York Times

Απόδοση S.A.