Η Συνθήκη Σένγκεν, οι πρόσφυγες, και η Ελλάδα…

Διαβάστε ένα φαρμακερό και ιδιαίτερα υποτιμητικό για την Ελλάδα άρθρο, από το Bloomberg, της 4/12. Αυτές είναι οι διεθνείς επιτυχίες της συγκυβέρνησης Συριζανέλ.

S.A.

 

Δεν είναι το Ισλαμαμπάντ... η Ειδομένη είναι!

Αν τυχόν ανασταλεί η Συνθήκη Σένγκεν στην Ευρώπη εξαιτίας της ανικανότητας κάποιων χωρών να αντεπεξέλθουν στην προσφυγική πλημμύρα, αυτό θα αποτελεί μια εξέλιξη τεράστιας συμβολικής σημασίας. Όμως θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι όχι μόνο δεν θα κρατήσει τους πρόσφυγες μακριά, αλλά και δεν θα δημιουργήσει σοβαρή ταλαιπωρία στους Ευρωπαίους…

Η συζήτηση για την βιωσιμότητα της Συνθήκης σήμερα, έχει κλιμακωθεί επειδή μια σειρά από ευρωπαϊκά κράτη θέλουν να ασκήσουν πίεση στην Ελλάδα, που αποτελεί την κύρια πύλη εισόδου για τους πρόσφυγες, έτσι ώστε να δεχτεί εξωτερική βοήθεια στην φύλαξη των συνόρων της. Μάλιστα συζητήθηκε ακόμη και η διετής αναστολή της Συνθήκης.

Δεν πρόκειται για καμιά σοβαρή απειλή. Απλά πρέπει να τρομάξει η Ελλάδα, μια χώρα που έχει αποδειχτεί θλιβερά ανεπαρκής σε όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς στους οποίους έχει ενταχθεί. Αποτελεί όμως μια πιθανή σημαντική αποτυχία για ένα πανευρωπαϊκό όραμα που βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Οι πρακτικές συνέπειες του εκφυλισμού της Συνθήκης Σένγκεν δεν έχουν μεγάλες προεκτάσεις. Πρόσφατα πέρασα από σύνορα όπου προσωρινά επανήλθαν οι έλεγχοι, μεταξύ Γερμανίας - Αυστρίας, Ιταλίας – Γαλλίας, και Γερμανίας –Τσεχίας. Σε πιο ήρεμες εποχές αυτό γίνονταν χωρίς καμία στάση. Οι ταξιδιώτες καταλάβαιναν ότι βρίσκονται σε άλλη χώρα μόνο όταν τα κινητά τους άλλαζαν όσον αφορά στο roaming (αφού δεν υπήρχαν κινητά όταν υπεγράφη η Σένγκεν).

Επίσης πρόσφατα, οι μέχρι πρότινος εγκαταλειμμένοι θάλαμοι-φυλάκια στους οποίους παλιά στεγάζονταν οι συνοριακές αρχές, έχουν και πάλι στελεχωθεί. Σε κάποια μάλιστα σημεία όπου τους είχαν γκρεμίσει, τώρα έχουν τοποθετηθεί περιπολικά της αστυνομίας. Οι συνοριοφύλακες παρακολουθούν τα διερχόμενα αυτοκίνητα τα οποία πρέπει να μειώσουν ταχύτητα. Πάντως πουθενά δεν με σταμάτησαν για να με ελέγξουν, ούτε είδα μεγάλες ουρές αυτοκινήτων να περιμένουν στα σύνορα… τα διάφορα έργα που γίνονται στους δρόμους δημιουργούν μεγαλύτερες καθυστερήσεις, απ ότι οι διασυνοριακοί έλεγχοι.

Ήμουν όμως τυχερός. Γίνονται συχνοί δειγματοληπτικοί έλεγχοι, κυρίως σε φορτηγά και βανάκια, ενώ αυτοί που καθημερινά διασχίζουν τα σύνορα αναφέρουν καθυστερήσεις μερικές φορές μέχρι και δυο ώρες, αν και αυτό είναι σπάνιο.

Όλα αυτά δεν είναι σοβαρό πρόβλημα, εκτός για την ταλαιπωρία που υφίστανται περίπου 1.7 εκατομμύρια Ευρωπαίοι από κράτη της Σένγκεν που καθημερινά μετακινούνται σε άλλα κράτη για να εργαστούν. Πολλοί εξ αυτών ίσως να μη καταλάβουν τη διαφορά, επειδή είναι Σλοβάκοι που εργάζονται στη Τσεχία ή Εσθονοί που εργάζονται σε άλλα κράτη της Βαλτικής. Σε αυτά τα σύνορα δεν διακινούνται πρόσφυγες, και άρα δεν υπάρχει λόγος για επαναφορά των διαβατηριακών ελέγχων. Οι υπόλοιποι σίγουρα θα ταλαιπωρηθούν με ουρές, μέχρι οι αρχές να βρουν τον τρόπο να τις μειώσουν.

Όσο για όλους εμάς τους υπόλοιπους, η αναστολή της Σένγκεν δεν θα μας επηρεάσει ιδιαίτερα. Ίσως τα μεγάλα ταξίδια να γίνουν κάπως πιο δύσκολα. Αλλά ούτως ή άλλως, οι Ευρωπαίοι πρέπει να έχουν μαζί τους ταυτότητες ή διαβατήρια όταν διακινούνται εντός της περιοχής Σένγκεν. Στους Γερμανούς απαγορεύται η είσοδος ή έξοδος από την χώρα χωρίς ταυτότητα σε ισχύ, άσχετα αν κανένας ποτέ δεν την ελέγχει. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά ξενοδοχεία απαιτούν την ταυτότητα των ξένων πελατών τους, ακόμη και εκείνων που προέρχονται από χώρα της Σένγκεν.

Η αρχική Συνθήκη, που υπογράφτηκε τον Ιούνιο του 1985, περιέγραφε τις διαδικασίες που θα ίσχυαν στην αρχική μεταβατική περίοδο, επιτρέποντας τους δειγματοληπτικούς ελέγχους, χωρίς όμως να διαταράσσεται η ομαλή ροή κίνησης των διερχόμενων αυτοκινήτων. Αργότερα, ο εν λόγω κανονισμός διευρύνθηκε μέσα τα πλαίσια της ΕΕ. και επιτρέπει την προσωρινή επαναφορά διαβατηριακών ελέγχων όταν πρόκειται για ζήτημα δημόσιας πολιτικής ή εθνικής ασφάλειας.

Προς το παρόν πάντως δεν είναι καθόλου απαραίτητη η ανάκληση της Συνθήκης. Τα όποια νέα μέτρα το πολύ να μας επαναφέρουν σε αυτά που ίσχυαν τον Ιούνιο του 1985.

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η ελεύθερη διακίνηση στην ΕΕ αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα της Ένωσης, μετά την ειρήνη. Μάλιστα είναι πιο δημοφιλής και από το ενιαίο νόμισμα. Οι δειγματοληπτικοί συνοριακοί έλεγχοι σίγουρα δεν αναστέλλουν την εν λόγω δημοφιλή Συνθήκη. Δεν περιορίζεται η επιτευχθείσα ελευθερία διακίνησης. Οι Ευρωπαίοι δεν θα χρειάζονται βίζες για να πάνε σε άλλες χώρες εντός της Σένγκεν, και θα διατηρήσουν το δικαίωμα να εργάζονται οπουδήποτε στην ΕΕ. Και αν αυτοί που μετακινούνται καθημερινά για λόγους εργασίας ταλαιπωρηθούν λίγο στα σύνορα, τότε ίσως θα πρέπει να μετακομίσουν πιο κοντά στον τόπο της εργασίας τους.

Όμως και αυτές οι μικρές ταλαιπωρίες μπορούν να αποφευχθούν. Η Ελλάδα που δεν έχει κοινά σύνορα με άλλες χώρες της Σένγκεν, δεν έχει καμιά δουλειά να βρίσκεται σε αυτήν ομάδα χωρών, αλλά ούτε και στο ευρώ. Οι υποδομές της, η ποιότητα αστυνόμευσης και διακυβέρνησής της, δεν διαφέρουν και πολύ από τις αντίστοιχες της Τουρκίας, της Μακεδονίας (σημ. μτφ. έτσι στο πρωτότυπο), της Αλβανίας, και της Βουλγαρίας, κράτη δηλαδή με τα οποία συνορεύει και που δεν είναι μέλη της Σένγκεν. Παράλληλα, είναι πολύ φτωχή για να μπορεί να διαχειριστεί μια ροή χιλιάδων προσφύγων σε καθημερινή βάση.

Η ΕΕ μάλλον θα πετύχει τελικά να πείσει την Ελλάδα να δεχτεί βοήθεια στην φύλαξη των συνόρων της. Αυτό όμως δεν θα εμποδίσει τους πρόσφυγες να καταφτάνουν στον πυρήνα της Ευρώπης. Δεν υπάρχει τρόπος να αποτραπεί μια τέτοια μαζική μετακίνηση ανθρώπων, εκτός κι αν χρησιμοποιηθούν στρατιωτικά μέτρα. Η επαναφορά κάποιων ήπιων συνοριακών ελέγχων στην Ευρώπη δεν είναι παρά μια σπασμωδική αντίδραση, και μια προσπάθεια των πολιτικών να δείξουν ότι κάτι κάνουν.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες νομίζουν ότι αυτά τα μέτρα, σε συνδυασμό με την προσφορά 3.3$ δις στην Άγκυρα για να κρατήσει στους καταυλισμούς της τους πρόσφυγες της Συρίας, θα μειώσουν την ροή προσφύγων. Κάνουν λάθος.

Όσο διαρκεί ο πόλεμος στην Συρία, οι πρόσφυγες θα έρχονται στην Ευρώπη, είτε υπάρχουν διασυνοριακοι έλεγχοι, είτε όχι. Μια συντονισμένη προσπάθεια όμως για τον τερματισμό του πολέμου, θα έκανε περιττή την ταλαιπωρία των Γερμανών που εργάζονται στο Λουξεμβούργο, και των Ιταλών που πηγαινοέρχονται στη Γαλλία… που είναι άλλωστε το μόνο που πετυχαίνει μια αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν.

Leonid Bershidsky

Bloomberg

Απόδοση: S.A.