Θα μας οδηγήσει ο Ερντογάν σε πόλεμο με την Ρωσία;

Το 2015 τελειώνει, και τα αναπάντητα ερωτήματα της χρονιάς, ειδικά αυτά που σχετίζονται με τον ISIS, την Συρία, και την μαζική εισροή προσφύγων στην Ευρώπη, μετατίθενται για το 2016.

Το ίδιο και τα ερωτήματα που δεν έχουν τεθεί καν. Με κυριότερο το «ως πότε θα ανέχεστε την τουρκική κυβέρνηση, μέλος του ΝΑΤΟ και μελλοντικό μέλος της ΕΕ, που με τα μέτρα της δυσκολεύει την νίκη επί του Ισλαμικού Κράτους»;

Και ένα επιπρόσθετο ερώτημα προς τους Ευρωπαίους ηγέτες: «Γιατί εξαγοράζετε την συνεργασία της τουρκικής κυβέρνησης προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκύπτουν από την διάλυση της Συρίας; Δεν θα έπρεπε αυτή η συνεργασία να αποτελεί προϋπόθεση της συμμετοχής σε μια δημοκρατική συμμαχία»;

Περίπου 800.000 άνθρωποι μπήκαν φέτος στην ΕΕ μέσω της Τουρκίας, και στα τέλη Νοεμβρίου οι ηγέτες της Ένωσης συμφώνησαν να προσφέρουν στην Άγκυρα €3 δις βοήθειας για να σταματήσουν οι ροές. Επιπλέον γλύκαναν περαιτέρω το χάπι με ένα νέο σύστημα fast-track για τις βίζες των Τούρκων που ταξιδεύουν στην Ευρώπη, αναβάλλοντας παράλληλα και τη δημοσίευση της αναφοράς προόδου όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία, που αποτελεί μέρος της διαπραγμάτευσης για την  μελλοντική της ένταξη στην ΕΕ.

Όταν τον περασμένο Οκτώβριο ανακοινώθηκε το σχέδιο της εν λόγω συμφωνίας, η αναλύτρια Emma Sinclair Webb του Human Rights Watch έγραψε ότι «η ΕΕ δρα σκανδαλωδώς και μυωπικά, αδιαφορώντας για τις καταπατήσεις δικαιωμάτων στην Τουρκία, προκειμένου να εξασφαλιστεί μια συμφωνία για τον τερματισμό του κύματος προσφύγων». Η αναλύτρια είχε δίκιο. Από τότε που υπογράφτηκε η συμφωνία, ο Ερντογάν κλιμάκωσε τον πόλεμό του εναντίον των Κούρδων της χώρας του.

Καθ όλη τη διάρκεια του τρέχοντος μηνός, ο τουρκικός στρατός πολιόρκησε πόλεις και χωριά στη νοτιοανατολική Τουρκία, εκεί όπου βρίσκονται οι περισσότεροι Κούρδοι. Η κυβέρνηση επιμένει ότι κυνηγάει τους αντάρτες του  ΡΚΚ. Οι τακτικές της όμως μάλλον μοιάζουν περισσότερο με συλλογική τιμωρία. Στην ντε φάκτο πρωτεύουσα των Κούρδων της Τουρκίας, το Diyarbakir, επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας, ενώ το ιστορικό κέντρο βομβαρδίστηκε. Την περασμένη εβδομάδα η πόλη Çizre, με πληθυσμό 100.000, περικυκλώθηκε από άρματα μάχης. Το BBC World Service κατάφερε να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με έναν δημοτικό υπάλληλο που κρύβονταν μαζί με άλλους στο κέντρο της πόλης, την ώρα που οι σφαίρες σφύριζαν γύρω του, και τα τανκς γκρέμιζαν τοίχους. «Είναι σαν το κράτος να κήρυξε πόλεμο στους κατοίκους της πόλης» είπε ο  Bahattin Yagarcik. Λόγια που απηχούσαν ανάλογες συνεντεύξεις από την πολιορκημένη συριακή πόλη Homs, τον πρώτο καιρό της εξέγερσης εναντίον του Άσαντ.

Περισσότερες λεπτομέρειες δεν είναι εύκολο να βρεθούν, αφού η ΕΕ αποφάσισε να βάλει στην άκρη τις αναφορές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ οι Κούρδοι τοπικοί δημοσιογράφοι έχουν συλληφθεί, κατηγορούμενοι για διάδοση τρομοκρατικής προπαγάνδας. Ο μοναδικός ρεπόρτερ από την Δύση που βρίσκονταν στο Diyarbakir, ο Friederike Geerdink, έχει ήδη απελαθεί από την χώρα.

Οι συλλήψεις αυτές δεν συγκίνησαν ούτε την ΕΕ, ούτε την Ουάσιγκτον. Στις 26/11, λίγες μέρες πριν από την Σύνοδο Κορυφής με τον Ερντογάν, ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Cumhuriyet, Can Dündar, μαζί με έναν δημοσιογράφο του, συνελήφθησαν με την κατηγορία της προδοσίας, και κρατούνται σε απομόνωση.

Από την πόλη Çizre, πάνω στον Τίγρη, μπορεί κανείς να δει την Συρία. Υπάρχει φράχτης μεταξύ των δυο χωρών, καθώς και υπερυψωμένα φυλάκια. Αυτή η εγγύτητα εξηγεί την δυσανάλογη επίθεση του Ερντογάν στους Κούρδους, και προκαλεί ερωτήματα προς τους Ευρωπαίους ηγέτες και τον Ομπάμα, πέρα από τα εμφανή αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν ο πόλεμος κατά του ISIS είναι ο πόλεμος της γενιάς μας, όπως είπε ο Βρετανός πρωθυπουργός, τότε γιατί η ΕΕ ανέχεται την τουρκική  κυβέρνηση που πολεμάει τους Κούρδους, οι οποίοι ίσως είναι οι μόνοι που πέτυχαν να αντιμετωπίσουν τους τζιχαντιστές στο έδαφος;

Πριν από έναν χρόνο, όταν οι αποκεφαλιστές έφυγαν από τη Συρία, η μετάβασή τους στις πετρελαιοπηγές του Κιρκούκ στο Ιράκ εμποδίστηκε στη πόλη Makhmour από το  PKK, το οποίο πρόσφερε πολύτιμη βοήθεια στους Κούρδους της Συρίας που υπερασπίζονταν το Κομπάνι από τους Ισλαμιστές.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για την αποτυχία του συνασπισμού αντιμετώπισης του ISIS να εκμεταλλευτεί αυτές τις κουρδικές νίκες, όμως η επίθεση του Ερντογάν εναντίον του ΡΚΚ, και η απροθυμία του να συμβάλει στην επαφή μεταξύ Τούρκων και Σύρων Κούρδων, αποτελεί σημαντικό μέρος του όλου προβλήματος.

Κατά τον Ερντογάν, δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δυο αυτών ομάδων. «Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί τρομοκράτες. Όλοι είναι το ίδιο για την Τουρκία. Δεν είναι ζήτημα ΡΚΚ ή ISIS… όλες οι τρομοκρατικές ομάδες της περιοχής συνεργάζονται μεταξύ τους…», είπε ο Τούρκος ηγέτης σε συνέντευξή του τον περασμένο Οκτώβριο.

Δυστυχώς, το αιματηρό παρελθόν του ΡΚΚ, τότε που πάλευε για ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν, συνεχίζει να το διατηρεί στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Πρόσφατα, και το Ευρωκοινοβούλιο υπερψήφισε την διατήρηση του ΡΚΚ στην εν λόγω λίστα.

Το περασμένο Μάρτιο, ο φυλακισμένος ηγέτης του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν, απηύθυνε έκκληση μέσα από το κελί του, οι Κούρδοι να αντικαταστήσουν τον ένοπλο αγώνα με την δημοκρατική πολιτική. Κάτι ανάλογο με την ανακοίνωση του Gerry Adams, ηγέτη του Sinn Fein, ότι ο ένοπλος αγώνας του IRA, τελείωσε. Δυστυχώς όμως, η τουρκική κυβέρνηση, μαζί και οι απελπισμένοι σύμμαχοί της, δεν δείχνει την ίδια γενναιοδωρία στο ΡΚΚ που έδειξε η βρετανική στον Adams. Με αποτέλεσμα οι δυνάμεις εδάφους των Κούρδων, που είναι άκρως απαραίτητες στον πόλεμο κατά των Ισλαμιστών, να απουσιάζουν από το πεδίο μάχης.

Την ίδια ώρα, ο Ερντογάν που είναι ο απόλυτος κυρίαρχος στην πολιτική ζωή της χώρας του, ολισθαίνει προς τον απολυταρχισμό, σκοπεύοντας στην ισοβιότητα ως πρόεδρος, με τις πράξεις του να συμβάλουν στην αστάθεια και στον κίνδυνο που προκαλεί η κρίση στη Συρία και ο ISIS.

Πρόσφατα ο Ερντογάν διέταξε τον στρατό του να μπει στο Βόρειο Ιράκ, χωρίς πρόσκληση της ιρακινής κυβέρνησης. Αυτό οδήγησε τον Ομπάμα στο να ζητήσει δημοσίως από τη Τουρκία να αποκλιμακώσει την ένταση. Ο Ερντογάν όμως επιμένει πως θα παραμείνει στην περιοχή, παρά τις διαμαρτυρίες της Βαγδάτης.

Αυτά όμως είναι ασήμαντα σε σχέση με την κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους από τους Τούρκους πριν από έναν μήνα. Κάτι που οδήγησε σε κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δυο χωρών. Σύμφωνα με την εφημερίδα Zaman, η ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας στον Νότιο Καύκασο αυξήθηκε, και όπως λένε οι αρχές της Άγκυρας, είναι ζήτημα χρόνου πριν η ένταση στο Nagorno-Karabakh μετατραπεί και πάλι σε πόλεμο!

Αν υπάρξει κάποιο ακόμη περιστατικό, και με δεδομένη την «πολυκοσμία» στους αιθέρες πάνω από την μεθόριο Τουρκίας-Συρίας αυτό είναι πολύ πιθανό, και η Μόσχα αποφασίσει να ανταποδώσει καταρρίπτοντας τουρκικό αεροσκάφος, τότε τι μέλλει γενέσθαι; Η Τουρκία ως πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ θα έχει το δικαίωμα να επικαλεστεί το Αρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας. Θα κηρύξει άραγε το ΝΑΤΟ πόλεμο εναντίον της Ρωσίας;

Αυτό είναι ένα από τα ερωτήματα που κανείς δεν έθεσε μέχρι σήμερα. Ας ελπίσουμε ότι κάποιοι από τους ηγέτες της Δύσης στη διάρκεια των εορταστικών διακοπών θα σκεφτούν πως θα το απαντήσουν…

Michael Goldfarb

Politico

Απόδοση: S.A.