Σαμπάνια: Κρασί ή ιδέα;

Υπάρχει η σαμπάνια, αλλά υπάρχει και η ιδέα της σαμπάνιας.

Σαμπάνια πίνουν όλοι το βράδυ της πρωτοχρονιάς. Η ιδέα της είναι αυτό που την κάνει περιζήτητη για να την σπάνε στις καθελκύσεις των γιοτ, και να την περιλούζονται οι νικητές αγώνων. Όπως έγραψε κάποτε ο οινολόγος αρθρογράφος Hugh Johnson «η σαμπάνια πρέπει συνεχώς να παλεύει για να μην καταλήξει μια ιδέα, αντί για ένα ακόμη κρασί».

Πρόκειται για ένα ποτό θρύλο. Για αυτό και χρειάζονται κάποιες διευκρινίσεις. Παραδείγματος χάριν, η διαδεδομένη ιστορία ότι ο Γάλλος μοναχός Dom Pierre Pérignon την ανακάλυψε τυχαία, την δοκίμασε, και αμέσως φώναξε «ελάτε γρήγορα… πίνω τα αστέρια…», είναι μάλλον μύθος, και τα λόγια του ανήκουν σε μια διαφήμιση του 19^ου αιώνα, σύμφωνα  με το βιβλίο A Short History of Wine του Rod Phillips...

Στα χρόνια του Pérignon, η ζύμωση που προκαλούσε αφρό στο κρασί θεωρούνταν «κατασκευαστικό λάθος», και αποτελούσε αιτία ντροπής για τον οινοπαραγωγό.

Επίσης, το να τοποθετείται ένα κουτάλι στο στόμιο της ανοικτής φιάλης δεν βοηθάει την σαμπάνια να διατηρήσει τον αφρώδη χαρακτήρα της, ούτε το να σφραγίζουμε το μπουκάλι με ένα μπαλόνι, όσο χαριτωμένο κι αν ακούγεται. Αν όμως αφήσουμε την φιάλη στο ψυγείο, ίσως να διατηρηθεί ο αφρός λίγο παραπάνω. Όπως λέει ο χημικός Richard Zare, όταν θερμαίνεις νερό ή υγρό, διώχνεις το αέριο, γι αυτό, το μυστικό είναι να το κρατήσεις κρύο… εκτός κι αν τελειώσετε όλη τη σαμπάνια με το πρώτο άνοιγμα.

Ένας άλλος λόγος που η σαμπάνια θα πρέπει να διατηρείται ψυχρή είναι ότι έτσι μειώνεται το «μπαμ» του φελλού, όταν την ανοίγουμε. Οι φελλοί ταξιδεύουν με 75 χλμ/ω, και με αυτή την ταχύτητα μπορούν να σπάσουν τζάμια και γυαλιά, σύμφωνα με την αμερικανική Εταιρία Οφθαλμολογίας! Βέβαια, η πίεση που κάνει την σαμπάνια επικίνδυνη όταν ανοίγουμε το μπουκάλι, είναι αυτή που την κάνει και αφρώδη.

Οι μπουρμπουλήθρες και οι φούσκες είναι ο λόγος που τον 19^ο αιώνα η σαμπάνια θεωρούνταν φάρμακο, ειδικά για όσους έπασχαν από κόπωση. Το 1876 η εφημερίδα New York Times έγραφε: «υπάρχει μια ιδιότητα σε όλους τους αφρώδεις οίνους, ειδικά στη σαμπάνια, που λείπει απ τα υπόλοιπα κρασιά… η σαμπάνια προσφέρει λάμψη και φρεσκάδα στους κουρασμένους, ίδια με αυτήν που κάνει όμορφες τις μπουρμπουλήθρες της».

Η όλη διαδικασία της κατανάλωσης σαμπάνιας είναι εφήμερη, αφού η «έκρηξη» της τελειώνει πολύ γρήγορα, και αυτό είναι μέρος της κομψότητας, του παιχνιδιού, αλλά και της ανθεκτικής στον χρόνο έλξης της. Μάλιστα η σαμπάνια δεν τα πάει καλά με τον χρόνο, αφού δεν βελτιώνεται με το πέρασμά του. Περίεργο για ένα ποτό που έχει ταυτιστεί με τις γιορτινές εκδηλώσεις για το πέρασμα του χρόνου. Αυτό όμως είναι εν μέρει αλήθεια…

Πριν από πέντε χρόνια, κάποιοι καταδύτες στα παγωμένα νερά της Βαλτικής, ανακάλυψαν το ναυάγιο μιας σκούνας που είχε βυθιστεί τον 19^ο αιώνα. Μέσα στα κουφάρια του σκάφους βρήκαν 168 φιάλες αρχαίας σαμπάνιας, σκεπασμένων από την άμμο του βυθού. Οι συγκεκριμένες σαμπάνιες ήταν προϊόντα δυο διάσημων οινοποιείων, των  Veuve Clicquot and Juglar. Για 200 χρόνια οι φιάλες παρέμειναν κρύες, ακίνητες, και μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, 160 πόδια κάτω από την επιφάνεια της θαλάσσης.

Όταν η πρώτη φιάλη μεταφέρθηκε στην επιφάνεια, η αλλαγή πίεσης έκανε τον φελλό να σκάσει… ο πρώτος που την δοκίμασε, περιμένοντας χάλια γεύση, εξεπλάγη όταν διαπίστωσε ότι ήταν μια χαρά.

Αργότερα, όταν οργανώθηκε μια επίσημη τελετή δοκιμής, αποδείχθηκε ότι η γεύση της παλιάς σαμπάνιας ήταν όντως  καλή. Μάλιστα έντεκα από τις φιάλες πουλήθηκαν σε δημοπρασία με τιμή από $14.000 ως και $150.000 η κάθε μία!

Οι μπουρμπουλήθρες είχαν φύγει, αλλά η γεύση παρέμεινε…

Adrienne LaFrance

The Atlantic

Απόδοση: S.A.