Οι θεωρίες συνωμοσίας, και τα … μαθηματικά!

Όπως λένε οι επιστήμονες, είναι δύσκολο να κρατηθεί κρυφή μια συνωμοσία, αφού αργά ή γρήγορα ένας από τους συμμετέχοντες θα «βρωμίσει».

Μια πρόσφατη μελέτη εξετάζει το πόσο καιρό μπορούν να επιβιώσουν κάποιες συνωμοσίες πριν τελικά αποκαλυφθούν (επίτηδες ή μη) στο κοινό.

Ο David Grimes του πανεπιστημίου της Οξφόρδης «συνέλαβε», ένα μαθηματικό μοντέλο, ή μάλλον μια εξίσωση που μπορεί  να περιγράψει τον παραπάνω ισχυρισμό, και την εφάρμοσε στην πράξη. Η εργασία του δημοσιεύτηκε  στο in Plos One journal.

Η εξίσωση του φυσικού βασίζεται σε τρεις παράγοντες: Τον αριθμό των εμπλεκομένων σε μια συνωμοσία, τον χρόνο που έχει περάσει, και την εγγενή πιθανότητα αποτυχίας της συνωμοσίας.

Στη συνέχεια εφάρμοσε την εξίσωση σε τέσσερις διάσημες θεωρίες συνωμοσίας: Την άποψη ότι η προσελήνωση ήταν μια απάτη, την άποψη ότι η κλιματική αλλαγή δεν ισχύει, την αντίστοιχη ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, και τέλος την πίστη ότι οι φαρμακευτικές βιομηχανίες μας κρύβουν την θεραπεία για τον καρκίνο.

Η ανάλυσή του αφήνει να εννοηθεί ότι αν οι παραπάνω θεωρίες συνωμοσίας ήταν αληθινές, τότε θα έπρεπε ήδη να έχουν αποκαλυφθεί. Πιο συγκεκριμένα, η απάτη της σελήνης θα αποκαλύπτονταν σε 3.7 χρόνια, η κλιματική αλλαγή σε 3.7 έως 26.8 χρόνια, αυτή με τα εμβόλια σε 3.2 έως 34.8 χρόνια, και η συνωμοσία του καρκίνου σε 3.2 χρόνια.

Όπως αναφέρει ο Dr Grimes, «οι μαθηματικές μέθοδοι που χρησιμοποίησα είναι παρόμοιες με αυτές που συνήθως χρησιμοποιώ στις ακαδημαϊκές μου έρευνες πάνω στην φυσική της ακτινοβολίας».

Για να φτιάξει την εξίσωσή του, ο φυσικός ξεκίνησε με την «διανομή Poisson», ένα κοινό στατιστικό εργαλείο που μετράει τις πιθανότητες πραγματοποίησης ενός συγκεκριμένου γεγονότος σε κάποιο συγκεκριμένο  χρονικό διάστημα. Χρησιμοποιώντας υποθέσεις, σε συνδυασμό με μαθηματικές αφαιρέσεις, ο ερευνητής δημιούργησε έναν γενικό, αν και μη ολοκληρωμένο, μαθηματικό τύπο.

Πιο συγκεκριμένα, του έλειπε μια καλή εκτίμηση της εγγενούς πιθανότητας της αποτυχίας μιας συνωμοσίας. Για να το καθορίσει, ανέλυσε στοιχεία από τρεις γνήσιες και ιστορικά υπαρκτές συμπαιγνίες.

Η πρώτη είχε να κάνει με το πρόγραμμα παρακολούθησης εκ μέρους της αμερικανικής National Security Agency (NSA), γνωστού ως  PRISM. Το πρόγραμμα αυτό αφορούσε 36.000 τουλάχιστον εμπλεκόμενους, και αποκαλύφτηκε δημόσια από τον Edward Snowden μετά από έξι χρόνια.

Η δεύτερη αφορούσε στο πείραμα Tuskegee, κατά το οποίο η θεραπεία για την σύφιλη (πενικιλίνη) παρακρατήθηκε επίτηδες από αφροαμερικανούς ασθενείς. Το εν λόγω πείραμα αφορούσε σε τουλάχιστον 6.700 άτομα, και το «κάρφωσε» ο Dr Peter Buxtun μετά από 25 χρόνια. 

Η τρίτη περίπτωση γνωστής συμπαιγνίας-συνωμοσίας ήταν ένα σκάνδαλο του FBI, που ο Dr Frederic Whitehurst αποκάλυψε, και που είχε να κάνει με την παραπλανητική και μη επιστημονική δικανική και ιατροδικαστική μεθοδολογία της εν λόγω υπηρεσίας, εξαιτίας της οποίας φυλακίστηκαν, και εκτελέστηκαν, αρκετοί αθώοι. Ο Dr Grimes υπολογίζει ότι περίπου 500 άτομα μπορεί να ήταν εμπλεκόμενοι, και χρειάστηκαν έξι χρόνια για να βγει στο φως το εν λόγω σκάνδαλο.

Η εξίσωσή του αντιπροσωπεύει «το ιδανικό σενάριο» για τους συνωμότες, ότι δηλαδή είναι ικανοί να κρατήσουν μυστική την συνωμοσία τους, και ότι δεν υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες εν δράσει.

Αναλύοντας τα νούμερα των τριών γνωστών συνωμοσιών, ο επιστήμονας υπολόγισε ότι η εγγενής πιθανότητα αποτυχίας είναι μόλις τέσσερις στο ένα εκατομμύριο. Αν και η πιθανότητα αυτή είναι μικρή, εν τούτοις αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, και με τον αριθμό των εμπλεκομένων.

Η συνωμοσία της προσελήνωσης για παράδειγμα ξεκίνησε το 1965, και θα αφορούσε σε περίπου 411.000 εργαζομένους στη ΝΑΣΑ. Με αυτές τις παραμέτρους, η εξίσωση του Grimes υπολογίζει ότι η αποκάλυψη της απάτης θα έπρεπε να γίνει μετά από 4.7 έτη. Επιπροσθέτως, επειδή ήδη πέρασαν πάνω από 50 χρόνια, η εξίσωση προβλέπει ότι 251 άτομα είναι μάλλον ο μέγιστος αριθμός των εμπλεκομένων. Ως εκ τούτου, είναι πιο λογικό να πιστεύουμε ότι πράγματι πήγαμε στο φεγγάρι.

Ο μαθηματικός του πανεπιστημίου της Washington, Monty McGovern, δηλώνει πως η μεθοδολογία της εργασίας του Grimes δείχνει λογική, και «οι πιθανότητες που έχουν υπολογιστεί μοιάζουν εύλογες».

Τέλος, ο ίδιος ο Grimes προσθέτει: «αν και θεωρώ δύσκολο έως αδύνατο να πείσω εκείνους που έχουν ήδη πειστεί… ελπίζω πως η εργασία μου θα είναι χρήσιμη σε όλους εκείνους που βρίσκονται στη μέση, και που αναρωτιούνται αν οι επιστήμονες μπορούν να διαιωνίσουν μια απάτη ή όχι…».

BBC

Απόδοση: S.A.