Πρέπει να ανασταλεί η Συνθήκη Σένγκεν!

Ήρθε η ώρα να ανασταλεί η ισχύς της Συνθήκης Σένγκεν στην ΕΕ. Το να συνεχίζουμε να πιστεύουμε στην λειτουργικότητα του μύθου της, αποτελεί μια άρνηση της πραγματικότητας. Ήδη, αρκετά κράτη εφαρμόζουν συνοριακούς ελέγχους προκειμένου να περιορίσουν τις ροές προσφύγων και μεταναστών. Το Βέλγιο αποτελεί το τελευταίο παράδειγμα, υιοθετώντας ελέγχους στα σύνορά του με την Γαλλία στις 23 Φεβρουαρίου.

Και επειδή η Ελλάδα φορτώθηκε χιλιάδες πρόσφυγες που φτάσανε στις ακτές της από την Τουρκία, υπήρξε η άποψη στις Βρυξέλλες να βγει η χώρα από την Σένγκεν, λες και κάτι τέτοιο θα έλυνε το πρόβλημα.

Ευτυχώς η εν λόγω πρόταση δεν προχώρησε, αλλά φάνηκε πλέον ξεκάθαρα πως το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ, που εκπροσωπεί τα κράτη μέλη, προσπαθεί να απεμπολήσει τις ευθύνες, κατηγορώντας άλλους...

Αυτά πρέπει να σταματήσουν. Οι χώρες μέλη της ΕΕ μοιράζονται την ευθύνη για το καταστροφικό αυτό χάος στο οποίο βρέθηκαν. Ναι, πολλές, ειδικά αυτές του Visegrád, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, και η Σλοβακία, κατηγορούν την Γερμανία, λέγοντας μάλιστα πως για όλα φταίει η Μέρκελ. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι φταίνε όλες μαζί οι χώρες μέλη της ΕΕ. Κι αυτό διότι η Σένγκεν είναι κάτι παραπάνω από μια Ευρώπη χωρίς διαβατηριακούς ελέγχους. Είναι ένα δώρο στην ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, αγαθών, και εργασίας. Είναι επίσης ένα δώρο στην κοινή εκμετάλλευση πληροφοριών.

Η Συνθήκη, όπως είναι διατυπωμένη, επιτρέπει στις δικαστικές αρχές να συλλέγουν πληροφορίες για άτομα ή αντικείμενα. Αυτό  όμως αποδείχτηκε αναποτελεσματικό πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι τον περασμένο Νοέμβριο. Όλοι στις Βρυξέλλες γνωρίζουν ότι το σύστημα συλλογής πληροφοριών της Σένγκεν υπολειτουργεί. Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, δεν αποτελεί άμεση προτεραιότητα για πολλές από αυτές.

Η Σένγκεν έχει επίσης να κάνει με την προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Χωρίς αυτό, ο λόγος ύπαρξης της συνθήκης, μαζί με την ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ, υπονομεύεται. Το 2004, μετά από πολλά χρόνια συνεννοήσεων, συστάθηκε η Frontex, με σκοπό την παροχή τεχνικής υποστήριξης και τεχνογνωσίας στα κράτη μέλη, στην διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, και την αλληλεγγύη μεταξύ τους. Μια αλληλεγγύη που δεν φαίνεται μετά την προσφυγική κρίση, η οποία ξεκίνησε με την έναρξη της αραβικής άνοιξης στα τέλη του 2010.

Τα κράτη μέλη συνεχώς έβαζαν εμπόδια στην δυνατότητα της Frontex να μετατραπεί σε μια υπηρεσία που όντως προστατεύει τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης. Σύμφωνα με το καταστατικό της, η αρμοδιότητα και ευθύνη για τον έλεγχο και την παρακολούθηση των εξωτερικών συνόρων, ανήκει στα κράτη μέλη. Η Γερμανία, η Αυστρία, και άλλα κράτη έχουν αρνηθεί να δώσουν την κατάλληλη στήριξη στην εν λόγω υπηρεσία, η οποία διαθέτει μικρό προϋπολογισμό, ενώ υποστελεχώνεται, και άρα δεν διαθέτει αξιοπιστία, αλλά ούτε και παρουσία.

Η Σένγκεν είχε επίσης σκοπό της την ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική στο ζήτημα της χορήγησης ασύλου, και στο μεταναστευτικό εν γένει. Η συμφωνία του Δουβλίνου ορίζει ότι η πρώτη χώρα υποδοχής ενός πρόσφυγα είναι υπεύθυνη να καταχωρίσει το αίτημά του για άσυλο. Κάτι που δεν συνέβη στην Ιταλία. Στην δε Ελλάδα, οι συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών είναι τόσο άθλιες, που η Γερμανία αρνήθηκε να της στείλει πίσω μετανάστες. Το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ γνώριζε ότι η συμφωνία δεν περπατάει, όμως δεν έκανε τίποτα γι αυτό, ακόμη και όταν το προσφυγικό πρόβλημα φούντωνε. 

Οι κανόνες ήταν εξ αρχής ελαττωματικοί κυρίως επειδή πολλές χώρες δεν διέθεταν ένα αποδοτικό σύστημα καταγραφής προσφύγων και μεταναστών. Π.χ. η Γερμανία. Στη διάρκεια της επίσκεψής του στη Τυνησία, στο Μαρόκο, και στην Αλγερία μεταξύ 28/2 – 1/3, ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Thomas de Maizière ενημέρωσε τους ομολόγους του για τον επαναπατρισμό χιλιάδων συμπατριωτών τους. Αυτοί του απάντησαν ότι συμφωνούν, εφόσον οι επαναπατρισθέντες διαθέτουν έγγραφα ταυτότητας. Οι Γερμανοί τους εξήγησαν ότι οι περισσότεροι τα είχαν καταστρέψει. Αυτό αποδεικνύει ότι το Βερολίνο δεν διέθετε λειτουργικό σύστημα καταγραφής μεταναστών, μέχρι πρότινος.

Αυτή η δυσλειτουργία είναι βλαβερή για διάφορους λόγους. Πρώτον δημιουργεί ζήτημα ασφάλειας. Οι ευρωπαϊκές αρχές δεν γνωρίζουν το παρελθόν όσων καταφτάνουν στην Ευρώπη. Αυτό είναι άκρως σοβαρό, αν σκεφτούμε τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις και απειλές. Ελάχιστες είναι οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται μέσω του συστήματος Σένγκεν. Δεύτερον, οι ευρωσκεπτικιστές, οι λαϊκιστές, και οι ξενοφοβικοί, εκμεταλλεύονται αυτές τις αδυναμίες προς όφελός τους. Τρίτον, τις ίδιες αδυναμίες εκμεταλλεύονται όλοι όσοι θέλουν να διαπράξουν τρομοκρατικές επιθέσεις. Και τέταρτον, τα κενά του συστήματος βλάπτουν εκείνους που πραγματικά είναι πρόσφυγες και άρα δικαιούνται ασύλου.

Όλα λοιπόν τα παραπάνω κενά, μαζί με την έλλειψη ενιαίας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, υπονομεύουν την Συνθήκη Σένγκεν, η οποία κατέληξε διάτρητη από παντού.

Για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, η συνθήκη θα πρέπει να ανασταλεί για ένα διάστημα δώδεκα μηνών. Θα διαμαρτυρηθούν βέβαια οι ταξιδιώτες, η βιομηχανία, οι μικρές επιχειρήσεις, οι φορτηγατζήδες, και οι τουριστικοί πράκτορες. Το ξεβόλεμα, αλλά και το οικονομικό κόστος θα είναι τεράστια. Όμως θα εστιάσουν επιτέλους στο πρόβλημα οι κυβερνήσεις, ενώ θα αντιμετωπιστούν  τα κενά του συστήματος, καθώς και η αδυναμία της ΕΕ να διαχειριστεί την προσφυγική κρίση.

Η άρνηση της ΕΕ να κάνει το σωστό, ταιριάζει απόλυτα με την ανικανότητά της να κατανοήσει την αναγκαιότητα μιας κοινής και ενιαίας εξωτερικής, αμυντικής, και αστυνομικής πολιτικής. Για αυτό και η ΕΕ στερείται στρατηγικής κουλτούρας, αλληλεγγύης, και πολιτικής βούλησης. Αφού οι τρομοκρατικές επιθέσεις, ή η προσφυγική κρίση δεν άλλαξαν τίποτα, τότε τι είναι άραγε αυτό που μπορεί να τα αλλάξει;

Judy Dempsey

RCW

Απόδοση: S.A