Περί πολιτικών συνεργασιών και διαχωρισμών...

Ντόρος γίνεται τις τελευταίες μέρες για τις προσπάθειες της ανασύνταξης της κεντροαριστεράς και για την εμμονή ορισμένων κύκλων να εντάξουν σε αυτήν τον ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, βλέπουμε κάποιους από την πλευρά της δεξιάς να τείνουν προς την απόσχιση, λόγω της μη ικανοποίησης υπερβολικών ιδεοληπτικών τους επιδιώξεων.  

Η εξήγηση αυτών των φαινομένων μπορεί να δοθεί απλοϊκά με μια σειρά παραδοχών απλούστευσης της πολιτικής σκηνής.

Θεωρούμε πρωτίστως πως κάθε ιδεολογικό σύστημα έχει ως σκοπό την ευημερία της κοινωνίας. Πέρα από πρότερη εμπειρία και ιστορικά παραδείγματα...

Θεωρούμε τις δύο βασικές διαφοροποιήσεις στην κοινωνικο-οικονομική θεώρηση της ιδεολογίας, την αριστερά και την δεξιά, ως προς τον τρόπο επίτευξης της ευημερίας αυτής, ως προς το οικονομικό δηλαδή μοντέλο. Θεωρούμε πως έχουμε ένα δυαδικό σύστημα δηλαδή, χωρίς διαβαθμίσεις ως προς το οικονομικό μοντέλο, για λόγους απλοποίησης. Ξανά επισημαίνω πως κάνουμε ορισμένες παραδοχές. Οι τρόποι αυτοί είναι η κρατική παρέμβαση και προστασία και ο φιλελευθερισμός, η ελεύθερη αγορά.

Τώρα χωρίζουμε κάθε μέλος της ιδεολογικής αποτύπωσης σε δύο μέρη και πάλι. Τα τμήματα που εφάπτονται στο κέντρο (τα «δεξιά» της αριστεράς και τα «αριστερά» της δεξιάς) και τα τμήματα που εφάπτονται στα άκρα τους (τα «αριστερά» της αριστεράς και τα «δεξιά» της δεξιάς). Η βασική διαφοροποίηση της ομαδοποίησης αυτών των τμημάτων έχει να κάνει με το πλαίσιο μέσα στο οποίο θέλουν αυτά τα τμήματα να επιτύχουν τον σκοπό της ευημερίας της κοινωνίας.

Τα μεν «κεντρώα» κομμάτια εντός ενός δημοκρατικού πλαισίου, τα δε ακραία εντός ενός απολυταρχικού (συγκεντρωτικού ας πούμε για μεγαλύτερη επιείκεια) πλαισίου.

Οπότε οι κεντρώες και ακραίες ιδεολογίες της κάθε πλευράς διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το πλαίσιο, έχοντας ίδιο τρόπο προσέγγισης του σκοπού.

Οι κεντρώες ιδεολογίες και των δύο πλευρών, όπως και οι ακραίες μεταξύ τους, συμφωνούν στο πλαίσιο και διαφωνούν στον τρόπο.

Αυτό σημαίνει πως, πρακτικά, οι σχέσεις ανάμεσα στους τέσσερεις αυτούς σχηματισμούς, άκρα αριστερά, κεντροαριστερά, κεντροδεξιά, ακροδεξιά (οι ονομασίες τίθενται ως προς τις παραδοχές του παρόντος μοντέλου) ανάγονται στην συμβατότητά τους ως προς το οικονομικό μοντέλο και το κοινωνικό-πολιτειακό μοντέλο που θα ακολουθήσουν.

Εδώ βέβαια έρχεται ένα παράδοξο! Η άκρα δεξιά, ιστορικά, έχει υιοθετήσει το οικονομικό μοντέλο του κρατισμού, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο συμβατή η κεντροδεξιά με την κεντροαριστερά, παρά με την ακροδεξιά!

Οπότε διαμορφώνεται το εξής μοντέλο:

 

Τι συμπεράσματα μπορούμε να εξάγουμε από το παραπάνω; Πρώτα από όλα γίνεται κατανοητό πως, όχι απλά η μονοδιάστατη αποτύπωση των ιδεολογιών σε αριστερά και δεξιά δεν είναι αρκετή, αλλά ούτε καν η προσπάθεια ένταξης και μιας δεύτερης διάστασης στην ανάλυση μέσα από μια στάθμιση (κέντρο, άκρα). Εκτός των περισσοτέρων διαβαθμίσεων, αφού είναι μάλλον «άδικο», να θεωρούμε την κεντροαριστερά συλλήβδην κρατικιστική, είναι αναγκαίο να εισάγουμε τρεις διαστάσεις οι οποίες, εν τέλει, περιλαμβάνουν τους παραπάνω διαχωρισμούς. Αυτές είναι η Οικονομία, η Κοινωνία και το Έθνος (το τελευταίο ως προς την προσέγγιση των διεθνών σχέσεων και την συνοχή του κράτους μέσα στην ευρύτερη παγκόσμια κοινότητα). Είναι σαφές πως η έννοια της Δημοκρατίας διαμοιράζεται και στις τρεις διαστάσεις αυτές, ως προς τα επιμέρους χαρακτηριστικά της.

Σε δεύτερο επίπεδο, μπορούμε να εξάγουμε ορισμένα βασικά συμπεράσματα σε ότι αφορά τις συσχετίσεις των ιδεολογιών. Με τις παραδοχές του παραπάνω μοντέλου έχουμε τα εξής:

Πρώτον, η κεντροδεξιά έχει μεγαλύτερη συσχέτιση με την κεντροαριστερά παρά με την ακροδεξιά (το παράδοξο των ελλιπών βαθμών ελευθερίας του κλασικού μοντέλου). Όμως, αυτό το παράδοξο μπορεί να επιβεβαιωθεί από μια σημαντική παρατήρηση: οι πιο ακραίες αριστερές ιδεολογίες αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη ανοχή από την κοινωνία, σε σχέση με τις πιο ακραίες δεξιές ιδεολογίες. Αυτό ορίζει την άκρα δεξιά ως μια, ας πούμε, «ανάδελφη» ιδεολογία. Και πάλι, ένα τρισδιάστατο μοντέλο είναι απαραίτητο για μια πιο ουσιαστική ανάλυση.

Δεύτερον, η κεντροαριστερά έχει ίση (περίπου) σχέση με την κεντροδεξιά και με την ακροαριστερά. Απλά πρέπει να «αποφασίσει» εάν θεωρεί σημαντικότερη την οικονομική αντίληψη της οργάνωσης μιας κοινωνίας, άρα να προσεταιριστεί την άκρα αριστερά, ή το πολιτειακό πλαίσιο, την Δημοκρατία, οπότε θα πρέπει να προσεταιριστεί την κεντροδεξιά.

Με αυτήν την σύντομη ανάλυση νομίζω πως γίνεται σαφές ποιες συσχετίσεις δυνάμεων συνδέονται με ποιες προτεραιότητες κάθε χώρου.

Κλείνοντας, θα ήθελα για τελευταία φορά να υπενθυμίσω τις αναγκαίες παραδοχές, την ανάγκη που προκύπτει για ένα πλουσιότερο μοντέλο και το ότι τα ως άνω, εν πολλοίς, επιβεβαιώνονται από την παρατήρηση της μεταπολιτευτικής ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Δημήτριος Ζώτος (Dipl Eng)