Ο Άρης Βελουχιώτης το 2016...

Δεν χρειάζονται οι επέτειοι, γέννησης ή θανάτου, για να φέρνουν τον Άρη Βελουχιώτη στην επικαιρότητα. Υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ έχουν αναρτήσει πορτραίτα του στα γραφεία τους, ενώ σε μια κορυφαία στιγμή του ελληνικού αριστερού κιτς ο αναπληρωτής υπουργός υγείας Παύλος Πολάκης γιόρτασε τα γενέθλιά του στο υπουργείο με μια τούρτα και δύο σαμπάνιες μπροστά στη φωτογραφία του καπετάνιου του ΕΛΑΣ.

Η παρουσία της εικόνας του Βελουχιώτη στα υπουργεία δεν αποτελεί απόδοση φόρου τιμής. Οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ έχουν εργαλειοποιήσει τα πάντα και δεν σταματούν πουθενά. Χρησιμοποιούν την εικόνα ενός θρύλου του κομμουνιστικού κινήματος για να δείξουν ότι παρότι έχουν υπογράψει και εφαρμόζουν το δικό τους μνημόνιο, η καρδιά τους παραμένει αφοσιωμένη στα κομμουνιστικά ιδεώδη. Ότι η ριμάδα η ζωή μπορεί να τους αναγκάζει να περικόπτουν τις συντάξεις, αλλά οι ίδιοι κατά βάθος παραμένουν επαναστάτες. Γι’ αυτό και τόσο κλάμα…

Η στάση των υπουργών αυτών δείχνει κάπως γελοία, αλλά είναι απολύτως σύμφωνη με τις κεντρικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θέλει να πει ότι δεν έχει σημασία ποια πολιτική εφαρμόζεται αλλά ποιος είναι στην κυβέρνηση. Εφόσον η ηθικολογία έχει υποκαταστήσει την πολιτική, αρκεί οι καλοί αριστεροί να βρίσκονται στην εξουσία και τα πράγματα γίνονται αυτομάτως καλά.

Πέρα από την χρήση που κάνουν οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ, ο θρύλος του Άρη Βελουχιώτη παραμένει ισχυρός σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Και δεν είναι η συμμετοχή του στην αντίσταση κατά των Γερμανών που τροφοδοτεί τον θρύλο. Δεκάδες οπλαρχηγοί, από πολλές πλευρές, διακρίθηκαν στην αντίσταση χωρίς κανείς σήμερα να αναφέρεται σε εκείνους.

Αυτό που κάνει τον Βελουχιώτη να ξεχωρίζει είναι ότι πέρασε στην ιστορία με το φωτοστέφανο του ασυμβίβαστου. Οι κατήγοροι του Βελουχιώτη του προσάπτουν τη συμμετοχή του στην προσπάθεια εξόντωσης των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων μέσα στην κατοχή, την υπερβολική βιαιότητα, την συνοπτική απόδοση «δικαιοσύνης» και τις εκτελέσεις που αποφάσιζε. Στο παρόν κείμενο δεν χρειάζεται να μπούμε σε πεδία που ορισμένοι μπορεί να αμφισβητούν. Θα περιοριστούμε σε πράγματα που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, όπως η πίστη του Βελουχιώτη στην επιβολή μιας κομμουνιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα δια των όπλων και η αφοσίωσή του στην υπόθεση αυτή.

Ο Άρης Βελουχιώτης αγωνίστηκε για να γίνει η Ελλάδα μια χώρα σαν την Αλβανία ή τη Βουλγαρία των χρόνων του κομμουνισμού. Μια χώρα χωρίς ελευθερίες όπου το ποιος θα ζήσει, θα φυλακιστεί ή θα πεθάνει θα αποφασιζόταν στα κλειστά δωμάτια της κομματικής ηγεσίας. Χωρίς διαφορετικές απόψεις, χωρίς αντιπολίτευση, χωρίς μη κομματικές εφημερίδες, με ελεγχόμενες την τέχνη, την επιστήμη και κάθε πτυχή της προσωπικής και κοινωνικής ζωής των πολιτών. Γι’ αυτή την Ελλάδα αγωνίστηκε ο Βελουχιώτης.

Ο Άρης Βελουχιώτης υπήρξε ανυποχώρητος και ασυμβίβαστος στην επιδίωξη της κατάληψης της εξουσίας με τη βία των όπλων. Η δικτατορία που αγωνίστηκε να εγκαθιδρύσει θα καταργούσε τις ελεύθερες εκλογές και θα χρειαζόταν αιματοχυσία για να αλλάξει η κυβέρνηση. Η ιστορία των γειτονικών μας βαλκανικών χωρών, αλλά και κάθε άλλου κομμουνιστικού καθεστώτος -χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση- δεν αφήνει περιθώρια για να πιστεύει κανείς ότι μια κομμουνιστική Ελλάδα θα είχε καλύτερη τύχη.

Το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα ήταν δομημένο με τα ίδια υλικά που οδήγησαν τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης στον εφιάλτη του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ο βίαιος τρόπος που αντιμετωπίστηκαν και εξοντώθηκαν όχι μόνο πολιτικοί αντίπαλοι αλλά και μέλη του κόμματος που διαφωνούσαν, δείχνει το τι θα ακολουθούσε μια νίκη των κομμουνιστών στον εμφύλιο πόλεμο. 

Η Ελλάδα είχε την τύχη να αποφύγει την πορεία των βορείων γειτόνων της και κατόρθωσε -παρ' όλα της προβλήματα- να περιλαμβάνεται στις πιο ευημερούσες και δημοκρατικές χώρες του κόσμου. Και ενώ το ζητούμενο ήταν και παραμένει να γίνουμε θεσμικά και παραγωγικά μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, τμήμα των πολιτών επέλεξε να γοητεύεται από τις παραδόσεις του εμφυλίου πολέμου. «Βάρκιζα τέλος» έλεγε το σύνθημα που εμφανίστηκε στους τοίχους της Αθήνας κατά τα επεισόδια του Δεκεμβρίου του 2008. Τότε, στο απόγειο της παραφουσκωμένης ευημερίας, κάποιοι φαντασιώνονταν τη ρεβάνς της ήττας του εμφυλίου.

Τα χρόνια πριν την κρίση, αρκετοί, παράλληλα με την απόλαυση των επιτευγμάτων της κατανάλωσης, υιοθέτησαν ένα είδος επαναστατικού lifestyle. Βλέποντας τη ζωή σαν ένα πεδίο παρεχόμενης ευμάρειας -είτε από την οικογένεια είτε από κράτος- δεν εκτιμούσαν την στέρεη ευημερία που φέρνει η παραγωγική δουλειά. Παράλληλα υποτιμούσαν την αξία των ελευθεριών, της δημοκρατίας και των θεσμών.

Σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση αμφισβητεί τις βεβαιότητες του ανεπτυγμένου κόσμου, εδώ αρκετοί διάλεξαν να κοιτάξουν τον κόσμο μέσα από τις «αγωνιστικές παραδόσεις του λαού». Όλα αυτά συνέβαιναν σε εποχές ευμάρειας και συνεχούς αύξησης των εισοδημάτων. Όταν με κρίση κατέρρευσε το μοντέλο της ευημερίας που τροφοδοτούσε ο υπερδανεισμός του κράτους, πάλι η πραγματικότητα έγινε αντιληπτή μέσω των... αγωνιστικών παραδόσεων.

Ενώ το πρόβλημα ήταν ότι το κράτος ξόδευε πολύ περισσότερα από όσα εισέπραττε και η κοινωνία κατανάλωνε πολύ περισσότερα από όσα παρήγαγε, εδώ η κρίση αναγνωρίστηκε σαν μια προσπάθεια επιβολής της λιτότητας από τους ξένους. Απέναντι σε αυτή την επιβολή χρειαζόταν αντίσταση και ο Βελουχιώτης ήταν ο ήρωας που θα ενέπνεε τον... αγώνα του λαού κατά των νέων κατακτητών.

Πολλοί συμπατριώτες μας μπέρδεψαν τα αγαθά του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, που ήθελαν να συνεχίσουν να καταναλώνουν, με τις δοξασίες της κομμουνιστικής αριστεράς που έφεραν παντού και πάντα ακραία φτώχεια και καταπίεση. Νόμισαν ότι θα έχουν ζωή σαν των Δανών και των Ολλανδών με τη συνταγή της Αλβανίας του Χότζα.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Η καταστροφή για τους πολλούς ήταν το τίμημα για την εξουσία και τις καρέκλες των λίγων. Και ο Βελουχιώτης κατέληξε από καπετάνιος στα βουνά μέρος της καρικατούρας των υπουργικών γενεθλίων. Δίπλα στις σαμπάνιες.

Σπύρος Βλέτσας

Athens Voice