Ο Γ’Π.Π. θα ξεκινήσει από την Βαλτική…

Πριν από τέσσερα χρόνια είχα προβλέψει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ιδού η επόμενη πρόβλεψή μου, που για πολλούς είναι ήδη εμφανής. Η Βαλτική θα είναι η επόμενη μεγάλη δοκιμασία για τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Θα έχει την μορφή μιας εισβολής.

Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν έχει έναν ξεκάθαρο σκοπό και μια μεγάλη στρατηγική. Πολλοί ρεαλιστές αναλυτές όμως δεν την αντιλαμβάνονται. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι τα κίνητρά του είναι λογικά, και κυρίως αμυντικά. Η επέκταση του ΝΑΤΟ θεωρείται απειλητική, και άρα η Ρωσία αντιδρά. Η Δύση επέκτεινε την σφαίρα επιρροής της σε βάρος της Μόσχας, και γι αυτό η Ρωσία περνάει σε αντίποινα. Γι αυτό η κρίση στην Ουκρανία οφείλεται στη Δύση, όπως λέει ο John Mearsheimer.

Όπως και κάθε άλλη ακαδημαϊκή ρεαλιστική ανάλυση, έτσι κι αυτή είναι μια σαχλαμάρα. Ο Πούτιν, όπως εξάλλου όλοι οι άνθρωποι, δεν οδηγείται από ψυχρούς και λογικούς υπολογισμούς συμφερόντων. Δεν είμαστε εξωγήινοι. Οι άνθρωποι οδηγούνται από την προσωπική αντίληψη του συμφέροντός τους, όπως αυτή διαμορφώνεται από τα διάφορα βαθιά πιστεύω μας, δηλαδή την ιδεολογία και την θρησκεία.

Σύμφωνα με τον Πούτιν, η Ρωσία πρέπει να ηγεμονεύει στην περιοχή της, κι αυτό είναι απαραίτητο για την ασφάλειά της, λόγω κυρίως των πιστεύω του σε σχέση με το ρωσικό έθνος και την ιστορική του μοίρα. Ο Πούτιν, αλλά και ο στενός κύκλος του, δεν είναι απλά εθνικιστές. Το Κρεμλίνο μοιάζει να ωθείται από μια ιδιαίτερη μορφή ρωσικού εθνικισμού, εμποτισμένου με θρησκεία, πεπρωμένο, και μεσσιανισμό. Σύμφωνα λοιπόν με αυτό το αφήγημα, η Ρωσία είναι ο προστάτης της Ορθοδοξίας, και η αποστολή της είναι να φυλάξει και να επεκτείνει την πίστη.

Μια πραγματικά ρεαλιστική Ρωσία δεν θα έβλεπε την επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ως απειλή, επειδή η φιλελεύθερη τάξη είναι ανοικτή και περιεκτική, και σίγουρα θα ενίσχυε την ρωσική ασφάλεια και ευμάρεια. Για τον Πούτιν όμως, όπως και για πολλούς Ρώσους, που βλέπουν τον κόσμο μέσα από έναν φακό θρησκευτικού εθνικισμού, η Δύση αποτελεί μια εγγενή απειλή εξαιτίας του εκφυλισμού της, αλλά και της παγκοσμιοποίησης.

Υπό αυτήν την άποψη, το ΝΑΤΟ σίγουρα δεν αποτελεί έναν καλοπροαίρετο φρουρό του φιλελευθερισμού στην Ευρώπη, αλλά έναν εχθρικό παράγοντα της εκφυλισμένης Δύσης, καθώς επίσης και το μεγαλύτερο εμπόδιο στο ρωσικό μεγαλείο. Έτσι, η μεγάλη στρατηγική του Πούτιν προϋποθέτει την διάλυση του ΝΑΤΟ. Πιο ειδικά, ο Ρώσος ηγέτης θέλει να καταστήσει το Άρθρο V, την εγγύηση δηλαδή της αμοιβαίας ασφάλειας των μελών του, άνευ σημασίας.

Ήδη πέτυχε στο να διαβρώσει την όποια αξιοπιστία της βορειοατλαντικής συμμαχίας. Οι δυο τελευταίοι στόχοι του, η Γεωργία και η Ουκρανία δεν ήταν μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά το 2008 είχε ανακοινωθεί σαφέστατα ότι είχε ήδη δρομολογηθεί η ένταξή τους. Η Ρωσία ξεκάθαρα και με σαφήνεια είχε τοποθετηθεί δημοσίως ενάντια σε κάτι τέτοιο, και στη συνέχεια εισέβαλλε στις δυο αυτές χώρες.

Αυτές οι εισβολές δημιούργησαν αμφισβητούμενα εδάφη, την Νότιο Οσσετία, την Αμπχαζία, και την Κριμαία, τα οποία σήμερα κατέχονται από ρωσικά στρατεύματα. Έτσι, κανένα κράτος από αυτά δεν μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, όντας μερικώς κατεχόμενα από τη Ρωσία.

Σήμερα, ο Πούτιν απολαμβάνει το ιδανικότερο διεθνές περιβάλλον για την επέκταση της ρωσικής επιρροής, από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η ευρωπαϊκή ενότητα μοιάζει διασπασμένη, ενώ τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αμφισβητούν ανοικτά την αξία του συμφώνου της αμοιβαίας ασφάλειας. Εν τω μεταξύ ο  νέος πρόεδρος των ΗΠΑ διάκειται ευμενώς απέναντι στη Μόσχα, έτοιμος να δικαιολογήσει την κάθε ανεύθυνη συμπεριφορά της.

Το επόμενο βήμα του Πούτιν θα είναι πολύ πιο επικίνδυνο από τα προηγούμενα, επειδή μάλλον θα κινηθεί στη Βαλτική, σε κράτη δηλαδή που είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Δεν θα στείλει μεγάλους σχηματισμούς ενστόλων Ρώσων στρατιωτών πέρα από τα διεθνή σύνορα, αφού ακόμη και τα πιο επιφυλακτικά μέλη του ΝΑΤΟ δύσκολα θα αγνοήσουν μια φανερή εισβολή. Αντ’ αυτού, ίσως στα επόμενα δύο χρόνια, ο Ρώσος πρόεδρος θα βάλει μπροστά μια αμφιλεγόμενη στρατιωτική κρίση, χρησιμοποιώντας «εντολοδόχους» τους οποίους όμως δεν θα χρειάζεται να χρεωθεί. Ίσως χρησιμοποιήσει ρωσόφωνους Λετονούς ή Εσθονούς (ένα τέταρτο αυτών είναι ρωσικής εθνικής καταγωγής), που θα αρχίσουν να διαδηλώνουν για τα δικαιώματά τους, ισχυριζόμενοι ότι διώκονται, και ζητώντας διεθνή προστασία!

Ξάφνου, θα εμφανιστεί και ένα καλά οπλισμένο και εκπαιδευμένο «Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Ρωσικής Βαλτικής», που με μερικές υψηλού προφίλ δολοφονίες και τρομοκρατικές ενέργειες, θα φέρει την περιοχή στα πρόθυρα μιας εμφύλιας σύρραξης. Ίσως προκύψει και ένα «ήπιο» αντάρτικο.

Η Ρωσία θα μπλοκάρει κάθε απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά θα προσφέρει τις υπηρεσίες της ως ειρηνευτική δύναμη. Τότε θα συνέλθει και το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο, με την Πολωνία να ηγείται της προσπάθειας ενεργοποίησης του Άρθρου V, χαρακτηρίζοντας την Βαλτική ως θύμα ρωσικής επίθεσης, προσπαθώντας να συσπειρώσει μια συλλογική άμυνα απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Οι Γάλλοι και οι Γερμανοί θα προβάλλον έντονες αντιρρήσεις, και όλοι μετά θα κοιτάνε προς την Αμερική για να δουν προς τα πού θα γείρει τελικά ο ηγέτης του ΝΑΤΟ.

Αν η συμμαχία δεν ενεργοποιήσει το εν λόγω άρθρο, τότε το σύμφωνο αμοιβαίας ασφάλειας του ΝΑΤΟ καθίσταται ουσιαστικά ανενεργό. Κανένα μέλος δεν θα βασίζεται πια στο ΝΑΤΟ για την δική του ασφάλεια έναντι της Ρωσίας στο μέλλον. Το γεωπολιτικό ρολόι θα γυρίσει πίσω στο 1939, με κάποιες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες να επιλέγουν να πάνε με την Μόσχα. Άλλες, με πρώτη την Πολωνία, θα αρχίσουν να εξοπλίζονται με φρενήρεις ρυθμούς. Τότε είναι που θα έχει πραγματοποιηθεί το όνειρο του Πούτιν, για μια διαιρεμένη Δύση, και ένα ελεύθερο πεδίο γι αυτόν στην Ευρώπη.

Αν όμως το ΝΑΤΟ θέσει σε εφαρμογή το Άρθρο V, τότε αυτό θα ισοδυναμεί με πόλεμο Δύσης-Ρωσίας. Και τότε είναι που ο Τραμπ θα πρέπει να αποφασίσει αν η άμυνα της Λετονίας αξίζει έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο…

Paul D. Miller

Foreign Policy

Απόδοση: S.A.