Λειτουργικά αναλφάβητοι…

"Δεν το μπορώ αυτό το μηχάνημα! Δεν αντέχω τη γεύση του!" εξανέστη η μπροστινή μου. Για πολλοστή φορά ο πωλητής πάσχισε να της εξηγήσει ότι η γεύση, το άρωμα τέλος πάντων, του ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν καθορίζεται από τη συσκευή αλλά από το υγρό που επιλέγει ο κάθε χρήστης.

Μάταια. Η κοπέλα, τριαντάρα, καλοβαλμένη,  άφησε κάτω το ηλεκτρονικό τσιγάρο, αρνήθηκε με εξαιρετικά δύσπιστο -σχεδόν προσβεβλημένο- ύφος να δοκιμάσει κάποιο άλλο υγρό και αποχώρησε από το κατάστημα. "Είκοσι λεπτά με ταλαιπωρούσε!" βαριαναστέναξε ο πωλητής. "Πώς να την πω χωρίς να τη βρίσω;" "Λειτουργικά αναλφάβητη" του πρότεινα... 

Ο επιστημονικός ορισμός διατυπώνεται ομολογουμένως κάπως αυστηρότερα. Λειτουργικά αναλφάβητος ονομάζεται ο άνθρωπος που ενώ έχει αποφοιτήσει από τη βασική -ίσως και από τη μέση- εκπαίδευση, δεν μπορεί να κατανοήσει και να επιλύσει απλά προβλήματα της καθημερινότητας. Δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί και να αναπτύξει λογικά επιχειρήματα. Δεν καταφέρνει να αρθρώσει σωστά τις όποιες σκέψεις του και να τις αντιστοιχήσει με την αντικειμενική πραγματικότητα. Ο λειτουργικά αναλφάβητος, εν ολίγοις, αδυνατεί να φέρει αβοήθητος εις πέρας τις κοινωνικές του συναλλαγές. Να αναγνωρίσει και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του.

Σύμφωνα με τις στατιστικές, οι λειτουργικά αναλφάβητοι στην Ελλάδα προσέγγιζαν το 2008 το 4% του πληθυσμού. Επιτρέψτε μου να χαρακτηρίσω το νούμερο εξόφθαλμα επιεικές. Όποιος κυκλοφορεί στην αγορά, όποιος διαβάζει έρευνες της κοινής γνώμης, όποιος μπαίνει έστω τα social media και αντιμετωπίζει ό,τι γράφεται στο facebook και στο twitter, γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι το ποσοστό των συμπολιτών μας που αποτυγχάνει να πορευτεί με την πυξίδα της λογικής και της κοινής πείρας και πρόθυμα πιστεύει και το πιo εξωφρενικό ακόμα μύθευμα, είναι υπερπολλαπλάσιο. 

Πώς να χαρακτηρίσεις τους μυριάδες ανθρώπους οι οποίοι έτειναν ευήκοον ους στον Αρτέμη Σώρρα, εάν δεν πύκνωσαν και τις γραμμές του "κινήματός" του; Που θεώρησαν πιθανόν ο πρώην έμπορος πλαστικών τσουληθρών για παιδότοπους να έχει πουλήσει διαστημική τεχνολογία στον Ομπάμα και να έχει εισπράξει τρισεκατομμύρια; Απελπισμένους από την οικονομική κρίση; Μα δεν αρκεί να έχεις ναυαγήσει σε ένα ξερονήσι για σε ψήσει κάποιος ότι η σωτηρία σου έγκειται στο να αλείφεσαι νυχθημερόν με ένα μαντζούνι, ώσπου να φυτρώσουν στην πλάτη σου φτερά και να διασχίσεις πετώντας τον ωκεανό. Πρέπει να έχεις παραιτηθεί κι από τη λειτουργία του μυαλού σου!

Σε ποια κατηγορία να κατατάξεις όλους εκείνους οι οποίοι επιμένουν ότι τον Γιάνη Βαρουφάκη "τον φάγανε τα συμφέροντα" επειδή με τα "γουάου" του και με τα πλουμιστά πουκάμισά του "έκανε την Μέρκελ να τρέμει σαν κλαράκι"; Που αντιμετωπίζουν την Ζωή Κωνσταντοπούλου σαν μετενσάρκωση σχεδόν της Μπουμπουλίνας και την Ραχήλ Μακρή της Μαντώ Μαυρογένους; Που δίνουν βάση στην κάθε θεωρία συνομωσίας, αρκεί να περιέχει Εβραίους, μασόνους και να παραπέμπει στις προφητείες του Παϊσιου ή της γερόντισσας Θεοπίστης;

 

Πρόσφατα άκουσα, σε ένα καφενείο της Κυψέλης, μία παρέα συνταξιούχων να συμφωνεί πως στα πεπόνια τα οποία εισάγονται από το Ισραήλ ραβίνοι έχουν κάνει ενέσεις με δηλητήριο που κάμπτει το εθνικό μας φρόνημα! 

"Με αυτά τους πιπιλάνε" θα μου πείτε "νυχθημερόν το μυαλό απ'τα ραδιόφωνα κι από τις τηλεοράσεις. Κουκιά τρώνε, κουκιά μαρτυράνε..." Θα συμφωνήσω. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης μπορεί να ελέγχονταν κάποτε ασφυκτικά απ'το κράτος, διατηρούσαν ωστόσο μια -προσχηματική έστω- σοβαρότητα. Οι εφημερίδες, ακόμα κι όταν αλληθώριζαν προκλητικά προς την τάδε ή τη δείνα παράταξη, σέβονταν στοιχειωδώς τους αναγνώστες τους. Δεν τους αντιμετώπιζαν σαν ηλίθιους. Οι ειδήσεις ήταν ειδήσεις και η ψυχαγωγία ήταν ψυχαγωγία. Δεν θα ζητούσαν παλαιά τη γνώμη ενός λαϊκού τραγουδιστή για τα μνημόνια, ακριβώς επειδή σέβονταν την τέχνη του και την θέση του στην κοινωνία. Δεν θα έκριναν τους πολιτικούς με όρους λάιφ-στάιλ, εάν έχουν μοντέρνα κόμμωση ή θελκτικό χαμόγελο ή αν λένε ξεκαρδιστικά ανέκδοτα...

Η απλοϊκότητα, η ευπιστία, η ροπή προς τις τερατολογίες ανέκαθεν χαρακτήριζε τους ανθρώπους. Πρώτη φορά όμως, στις μέρες μας, έχει σε τέτοιο βαθμό νομιμοποιηθεί. Τείνει να γίνει ο κανόνας. Και όχι ασφαλώς αποκλειστικά στην Ελλάδα. 

Ο Μπέπε Γκρίλο υπήρξε ένας κωμικός με λιγότερο ταλέντο αλλά με -ακόμα- περισσότερο θράσος από τον Λάκη Λαζόπουλο, καταδικασμένος μάλιστα για αυτοκινητιστικό δυστύχημα που προκάλεσε τρεις θανάτους. Εάν διεξάγονταν σήμερα βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία, ο Μπέπε Γκρίλο πιθανότατα θα σάρωνε.

Έχοντας φλομώσει τους Βρετανούς στα ψέμματα -πως αποχωρώντας απ'την Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξοικονομούσαν αστρονομικά ποσά- ο Νάιτζελ Φάρατζ συνέβαλε αποφασιστικά στο Brexit. Μετακόμισε ακολούθως στις ΗΠΑ  και σιγοντάρισε τον Ντόναλντ Τραμπ στις εξαγγελίες του ότι θα ξανακάνει την Αμερική μεγάλη χτίζοντας τείχη και απαγορεύοντας τις εκτρώσεις. Στα δύο σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα του 2016 ο κύριος Φάρατζ έχει το μερίδιό του.

"Εγώ το έχω πάρει απόφαση. Το 40% των Ελλήνων είναι αθεράπευτα χαμένο στις ονειροφαντασίες του. Κάθε ρεαλιστική προσέγγιση της πραγματικότητας τούς προξενεί αποστροφή. Δεν πρόκειται ποτέ να μας ακούσουν. Πόσω δε μάλλον να μας ψηφίσουν" μού έλεγε τις προάλλες ένας φέρελπις πολιτικός που επιχειρεί φιλότιμα να εκφράσει τον κοινωνικό φιλελευθερισμό. "Απευθύνεστε συνεπώς στο υπόλοιπο 60%..." συνεπέρανα. "Λίγο είναι;" "Κάθε άλλο. Η κοινωνική δυναμική ωστόσο δεν σάς ευνοεί. Ο χρόνος μοιάζει να δουλεύει εναντίον σας..."

Ο υπνοβάτης δεν συνέρχεται παρά όταν συγκρουστεί με τον τοίχο. Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός -ιδίως όταν προέρχεται από ψυχική και διανοητική ραστώνη- δεν θεραπεύεται παρά μπροστά σε θανάσιμο κίνδυνο. Τότε το ένστικτο αυτοσυντήρησης επαναφέρει τους ανθρώπους στη λογική. Ιστορικά, οι κοινωνίες που είχαν μαστουρώσει ξενέρωσαν εξαιτίας κάποιου πολέμου ή κάποιας άλλης άφατης καταστροφής.

Ας ελπίσουμε ότι η Ιστορία -για ποιο λόγο άραγε;- δεν πρόκειται να επαναληφθεί.

Χρήστος Χωμενίδης

Capital.gr