Η δικτατορία του χυδαίου…

Ε​​χουν και οι λέξεις την οικολογία τους. Εντάσσονται κοινώς σε μια γλωσσική αλυσίδα η οποία προσθέτει ή αφαιρεί από τη σημασία τους. Οταν υπενθυμίζουμε το κοινότοπον ότι οι λέξεις δεν είναι από μόνες τους χυδαίες, χυδαίες όμως τις κάνει ο τρόπος που τις χρησιμοποιείς, αυτό εννοούμε. Ενα γυμνό σώμα δεν είναι χυδαίο. Αν όμως το εντάξεις στο περιβάλλον της πορνογραφίας γίνεται χυδαίο.

Ο Εκτωρ, στο Θ της Ιλιάδος, φωνάζει στον χτυπημένο από τους κεραυνούς του Δία Διομήδη: «τράβα κούκλα» - έρρε γλήνη. Λίγο πιο κάτω ο Ζευς αποκαλεί τη σύζυγό του Ηρα «σκύλα». «Σκυλότατη» για την ακρίβεια, «κύντατη». «Τρίχες» αποκαλεί ο Αχιλλεύς τα δώρα που του υπόσχεται ο Αγαμέμνων για να τον πείσει να επανέλθει στον πόλεμο. Αν όλες αυτές τις εκφράσεις τις απομονώσεις από το ηρωικό περιβάλλον του έπους γίνονται βρισιές του χειρίστου είδους. Δηλώνουν αγένεια, ποταπότητα και βγάζουν στην επιφάνεια την ασχήμια του κακοφορμισμένου χόλου. Το ίδιο ισχύει και για τις βωμολοχίες του Αριστοφάνη. Αντλούσε την ελευθεριότητά του από την ιερότητα του θεάτρου. Τον προστάτευε ο Διόνυσος. Αν μιλούσε έτσι στον δρόμο ή στη γυναίκα του μάλλον θα είχε κακά ξεμπερδέματα…

Οταν ξέρεις ότι οι ψηφοφόροι σου, πριν σε εκλέξουν, μούντζωναν τη Βουλή, την αποκαλούσαν «μπουρδέλο» και ζητούσαν να καεί, οφείλεις να τους ικανοποιήσεις. Κι απ’ τη στιγμή που δεν μπορείς να τους ικανοποιήσεις με τις πράξεις σου, τουλάχιστον προσπαθείς να τους ικανοποιήσεις με τις λέξεις σου. Κι αν η χυδαιολογία των Χρυσαυγιτών αντιμετωπιζόταν κάποτε ως περιθωριακή, μετά τα χρόνια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ έχει πλέον θεσμοθετηθεί.

Αλλαξε το οικοσύστημα της δημοκρατίας μας. Και ως καλώς γνωρίζομεν, ένα καμένο δάσος θέλει χρόνια για να επανέλθει. Προς το παρόν έχει δημιουργήσει έναν τύπο νεοέλληνα. Ή μάλλον, για την ακρίβεια, παρέλαβε έναν τύπο νεοέλληνα ο οποίος προϋπήρχε και τον ανέδειξε σε πρότυπο. Υπερήφανος επειδή είναι «αστοιχείωτος» –μόλις προχθές το είπε ο κ. Τσίπρας– υπερέχει όσων έχουν «στοιχείωση» –δυστυχώς το είπε κι αυτό–, διότι είναι με τον λαό και δεν μασάει τα λόγια του. Είναι με τον λαό όχι επειδή φροντίζει τον «λαό», αλλά επειδή συμπεριφέρεται σαν τον «λαό».

Το χειρότερο με την εικόνα του Πολάκη δεν είναι ότι είναι αυτός που είναι, θρασύς, αγενής, χυδαίος. Πόσους Πολάκηδες συναντάτε καθημερινά; Το χειρότερο είναι ότι λειτουργεί ως λαϊκό πρότυπο. Λαϊκός είναι αυτός που βρίζει, που είναι αγενής στα όρια του χυδαίου, κι αν δεν μπορεί να εγχειρήσει αιμορροΐδες αυτό το αναλαμβάνουν οι ηγέτες του για λογαριασμό του. Η κάλυψη του Τσίπρα στον υπουργό του είναι ολόκληρο ιδεολογικό, ανθρωπολογικό πρόγραμμα.

Την περίοδο της δικτατορίας οι λόγοι του Γ. Παπαδόπουλου, γραμμένοι σε άπταιστη καραβανική καθαρεύουσα, με τις εκατοντάδες παρενθετικές, σύμπτωμα σχιζοφρένειας, κατάφεραν να απαξιώσουν ένα μεγάλο κεφάλαιο του Σύγχρονου Ελληνικού Πολιτισμού. Δεν ήταν γραμμένοι για να πείσουν. Τη δικτατορία μπορεί να την υποστήριξε, ή να την ανέχθηκε, το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, όμως δεν κατάφερε να επιβάλει δική της ιδεολογία. Ο Πουλαντζάς, στο «Φασισμός και Δικτατορία» κάνει τον διαχωρισμό. Οι λόγοι του Παπαδόπουλου ήταν γραμμένοι για να αναπαράγουν ένα πρότυπο εθνικιστή ηγέτη που μιλούσε στην καθαρεύουσα. Ετσι επέβαλε την καθαρεύουσα ως γλωσσικό ιδίωμα του εθνικισμού με αποτέλεσμα μετά την πτώση της χούντας να εξορισθεί από την εκπαίδευση με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα.

Γιατί ο Ηλιού και ο Πασαλίδης αγόρευαν στη μεικτή καθομιλουμένη της εποχής τους, κι ας ήσαν αριστεροί; Στη Βουλή δεν μιλούσαν πάντως την ίδια γλώσσα με την τότε παράνομη Κομμουνιστική Επιθεώρηση. Είναι επειδή είχαν νομική παιδεία; Ή μήπως επειδή, έχοντας νομική παιδεία, σέβονταν και το οικοσύστημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας;

Το πρόβλημα της σημερινής Αριστεράς είναι διττό: ούτε παιδεία έχει ούτε σέβεται το οικοσύστημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το πρόβλημα δεν είναι ότι το λεξιλόγιο των ελληνικών του κ. Τσίπρα δεν ξεπερνάει τις χίλιες λέξεις και των αγγλικών του τις εκατό. Το πρόβλημά του είναι ότι θεωρεί πως η αδιαφορία για τους κανόνες της συμπεριφοράς, τη μόρφωση, τη γλωσσική ευγένεια τον μετατρέπει αυθωρεί και παραχρήμα σε λαϊκό ηγέτη. Επονται τα γαυγίσματα του Πολάκη και η γλαδιόλα που ακούει στο όνομα Κατρούγκαλος και παίζει τον ρόλο της αντίστιξης στη φούγκα.

Το πρόβλημα δεν είναι γλωσσικό. Με απωθούν οι γλωσσαμύντορες, όσο με απωθούν και οι πρόσκοποι της οικολογίας. Οι περισσότεροι από δαύτους είναι ατάλαντοι επίδοξοι συγγραφείς που έγιναν επιμελητές για να διορθώνουν ό,τι οι ίδιοι θα ήθελαν, και δεν μπορούν, να γράψουν. Πιστεύω στα «καλά» ελληνικά που έλεγε ο Λορεντζάτος, και όχι στα «σωστά» ελληνικά.

Το πρόβλημα είναι πολιτικό, και κατά συνέπεια ηθικό. Το οικοσύστημα της ελληνικής κοινωνίας έχει καταστραφεί. Η χυδαιολογία έχει επιβληθεί ως κυρίαρχος πολιτικός λόγος που παλεύει να επιβληθεί ως ιδεολογία. Δεν πιστεύω ότι θα τα καταφέρει. Θα μείνουμε στη δικτατορία του χυδαίου, όπως μείναμε στη δικτατορία των καραβανάδων. Εχω ψευδαισθήσεις; Μπορεί. Ομως δεν μου βγάζετε απ’ το μυαλό ότι υπάρχει μια Ελλάδα που δεν αναγνωρίζει τον εαυτό της ούτε στον Πολάκη ούτε στον Τσίπρα.

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Καθημερινή