Όσο ένθερμος οπαδός
της ευρωπαϊκής ιδέας και της ολοκλήρωσης και να είναι κάποιος, εν τούτοις δεν
πρέπει να αγνοεί τα συνεχή σήματα κινδύνου που το ευρωπαϊκό εγχείρημα προβάλλει
με απόγνωση. Σήματα όμως που οι ιθύνοντες των Βρυξελλών μοιάζουν να
παραβλέπουν. Τα βλέπουν όμως οι λαοί και αντιδρούν με τον μόνο τρόπο που
διαθέτουν. Tην κάλπη.
Οι μεγάλες ιδέες που
προέκυψαν ως μαγικές λύσεις μετά από το τέλος του Β’ΠΠ, οι οποίες θα
καθιστούσαν την μέχρι πρότινος εμπόλεμη Ευρώπη σε μια ειρηνική ανοικτή κοινωνία
των λαών της, με όπλο την αλληλεγγύη, δείχνουν σήμερα φρούδες και ανέφικτες.
Ιδέες όπως είναι τα ανοικτά σύνορα, το ελεύθερο εμπόριο, η οικονομική στήριξη
των αδύναμων μελών, το ενιαίο νόμισμα, το άνοιγμα προς Ανατολάς, η ζώνη Σένγκεν
κλπ. Όλα αυτά τα ωραία όχι μόνο δεν δείχνουν να πέτυχαν τους αρχικούς στόχους
αλλά μάλλον οδήγησαν σε ένα νέο χάσμα εντός των κόλπων της γηραιάς ηπείρου, που
όλο και μεγεθύνεται. Και παρά τις πρόσφατες αισιόδοξες παρατηρήσεις του
Γιούνκερ ότι η κρίση που έχει ξεσπάσει τείνει να ξεπεραστεί, όλες οι ενδείξεις
μας λένε το αντίθετο...
Το πρόβλημα της ΕΕ
έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι αν και το αρχικό όραμα ξεκίνησε από πλευράς
κάποιων εμπνευσμένων ηγετών, σήμερα, πολλές δεκαετίες μετά, κατέληξε εργαλείο
στα χέρια άχρωμων τεχνοκρατών, διεκπεραιωτών, που κλεισμένοι στα γραφεία τους
στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο απλά διαχειρίζονται τα διάφορα ζητήματα που
προκύπτουν, και μάλιστα χωρίς καμιά φαντασία, επικεντρωμένοι σε οικονομικούς
στόχους και δείκτες, σε λογιστικά διαγράμματα, σε γραφειοκρατικές διαδικασίες,
και άλλα τέτοια «γκρίζα» και βαρετά τερτίπια, κλείνοντας τα μάτια στο καζάνι
που βράζει από κάτω. Στις κοινωνίες δηλαδή, που κοχλάζουν. Αδιαφορώντας για το
ότι η Ευρώπη αποτελείται από ανθρώπους και όχι νούμερα ή απλά οικονομικά
στατιστικά στοιχεία.
Το αποτέλεσμα είναι
πως όταν ξεσπάει ένα νέο πρόβλημα, είτε είναι οικονομικό είτε κοινωνικό, είτε
πολιτικό, οι εν λόγω γραφειοκράτες να επιχειρούν σπασμωδικά και με γνώμονα την
κακώς εννοούμενη πολιτική ορθότητα να το αντιμετωπίσουν με ημίμετρα και
διαλλακτικές λύσεις, επιδιώκοντας μια ξενέρωτη χλιαρή συναίνεση, την στιγμή που
το ιδανικό θα ήταν να ανασκουμπωθούν και να σπάσουν αυγά. Και αν τυχόν υπάρχουν
εμπνευσμένες πολιτικές ηγεσίες στα κατά τόπους κράτη μέλη, η διάρθρωση της ΕΕ
είναι τέτοια που ακόμη κι αυτές πνίγονται, αναγκασμένες να υποκύψουν στο
κεντρικό παντοδύναμο διευθυντήριο.
Και σαν να μην έφτανε
αυτό, οι πρόσφατες εξελίξεις στην Αμερική, μια με τον Ομπάμα που αποφάσισε να
αποσύρει την χώρα του από την Ευρώπη, και μια με τον Τραμπ, που δείχνει να την
απεχθάνεται, στέρησαν την γηραιά ήπειρο από τον προστατευτικό μανδύα των ΗΠΑ,
που καλώς ή κακώς την κάλυπτε από το 1945 και μετά.
Το κενό αυτό της
«ορφανής» Ευρώπης ήρθε να το καλύψει η Γερμανία, μπορεί και άθελά της, αφού
έτσι όπως εξελίχθηκαν οι καταστάσεις μοιάζει να είναι και είναι η μόνη
οικονομικά ισχυρή χώρα. Το μόνο μεγάλο ψάρι σε μια λίμνη γεμάτη από χρυσόψαρα
και άρρωστα βατράχια. Έτσι, η ιστορία μοιάζει να μας εκδικείται, αφού η χώρα
που είναι υπεύθυνη για το αιματοκύλισμα της Ευρώπης δυο φορές μέσα σε έναν
αιώνα, καλείται σήμερα να αναλάβει το τιμόνι της, οδηγώντας την στην ειρήνη,
την συνύπαρξη, την οικονομική ευμάρεια και την πολιτική σταθερότητα. Περίεργο
δεν είναι;
Ένα άλλο σημαντικό
πρόβλημα που έχει προκύψει για την Ευρώπη εξαιτίας της πολύμορφης κρίσης που
περνάει τα τελευταία χρόνια, μια με το ευρώ που καθιερώθηκε χωρίς όμως να
συνοδευτεί από δημοσιονομική ένωση, και μια με την μαζική μετανάστευση
Μουσουλμάνων και Αφρικανών, είναι η ανάδυση του εθνικισμού, πολλές φορές
ακραίου, ενός φαντάσματος δηλαδή που η Ευρώπη πίστευε ότι είχε αφήσει οριστικά
πίσω της. Και το φάντασμα αυτό μοιάζει να προβάλλει πιο επικίνδυνο στις πρώην
κομμουνιστικές χώρες που η Ε.Ε ενέταξε στους κόλπους της, πυροδοτώντας κάτι
ανάλογο και στις υπόλοιπες παραδοσιακά δημοκρατικές χώρες του Βορρά. Έτσι
σήμερα η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία όπως την ξέρουμε, δεν πνέει τα
λοίσθια μόνο στην Τουρκία του Ερντογάν ή στην Ρωσία του Πούτιν, αλλά μοιάζει να
υποχωρεί και σε χώρες μέλη της ΕΕ, όπως στην Πολωνία, στην Ουγγαρία, στην
Αυστρία και στην Τσεχία, ακόμη και στην Βρετανία, (βλ. brexit), δίνοντας τη
θέση της στον «σκληρό» εθνικισμό και στην παλιά (αποτυχημένη;) πολιτική των
κλειστών και περιχαρακωμένων συνόρων.
Ο συνδυασμός
οικονομικής δυσπραγίας και αθρόας δημογραφικής αλλοίωσης των χωρών αυτών
αποτελεί ένα άκρως εκρηκτικό μείγμα, που κανείς γραφειοκράτης δεν δείχνει
ικανός να αντιμετωπίσει, με αποτέλεσμα το μέλλον της Ένωσης να μοιάζει αβέβαιο.
Αν στο παραπάνω μείγμα προσθέσουμε και τις τρομοκρατικές επιθέσεις από πλευράς
φανατικών Ισλαμιστών, που πλέον έχουν γίνει σύνηθες φαινόμενο στις ευρωπαϊκές
μεγαλουπόλεις, τότε δεν χρειάζεται κρυστάλλινη σφαίρα για να δούμε το μέλλον
που έρχεται, το οποίο είναι σκοτεινό. Μια δυο ακόμη ανάλογα αιματηρά
περιστατικά και η σπίθα που χρειάζεται για να ανάψει η πυρκαγιά που θα
καταναλώσει την Ευρώπη θα βρεθεί.
Η υποστήριξη ακραίων
ξενοφοβικών κομμάτων στην Σκανδιναβία, στην Αυστρία, στην Γερμανία, και αλλού,
κερδίζει συνεχώς έδαφος, και δεν είναι μακριά εκείνη η μέρα που τα κόμματα αυτά
θα πάρουν την εξουσία στις χώρες τους, με τους λαούς τους να χειροκροτούν.
Χωρίς οι περισσότεροι ψηφοφόροι να αντιλαμβάνονται ότι αυτό θα είναι και η αρχή
του τέλους της δημοκρατίας όπως την ξέρανε, με τα καλά και τα κακά της. Ναι,
αλλά όπως έχει πει και ο Όργουελ, μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας, ο μέσος
άνθρωπος πάντα θα επιλέγει το δεύτερο. Οπότε;
Strange Attractor
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου