Joker in the room

Είχα τη μεγάλη χαρά χθες να πάω να δω την ταινία Τζόκερ, μια πραγματικά εξαιρετική οπτική στον κόσμο των ταινιών που βασίζονται σε ήρωες κόμικ, μα, πάνω από όλα, ένα πραγματικό κινηματογραφικό επίτευγμα. Πριν προχωρήσω στον περαιτέρω σχολιασμό μου, να ενημερώσω πως το παρόν είναι γενικά spoiler-free, αλλά μπορεί κάποιοι να θέλουν να πάνε να το δουν χωρίς να επηρεαστούν καθόλου από κριτικές και διαπιστώσεις. Πάμε λοιπόν.

Ας μου επιτραπεί να πιάσω πρώτα την πιο προσφιλή σε εμένα προσωπικά διάσταση, αυτήν των κόμικ. Ναι, δεν είναι ταινία για τον Μπάτμαν, αν και οι λάτρεις του Σκοτεινού Ιππότη θα ευχαριστηθούν τα easter eggs και τα references. Και, ναι, είναι ένα λεπτομερέστατο origin story για έναν από τους πλέον σκοτεινούς και περίπλοκους "κακούς" που έχουν περάσει από την pop κουλτούρα, του οποίου όμως μεγάλο χαρακτηριστικό ήταν η ανωνυμία: κανείς δεν ξέρει ποιος είναι και από που ήρθε, κάτι που ενισχύει το "σκοτεινό" μέρος του χαρακτήρα. Ένα χαρακτηριστικό, άλλωστε, σημαντικό στο μεγαλείο του ρόλου όπως τον ενσάρκωσε ο αείμνηστος Λέτζερ. Παρ' όλα αυτά, η ταινία πετυχαίνει να μας δώσει έναν από τους καλύτερους Τζόκερ (θα τολμούσα να τον βάλω ίσως κι ένα κλικ πάνω από του Λέτζερ), όχι μόνο στο κινηματογραφικό βασίλειο, αλλά σε όλα τα μέσα. Ακριβώς γιατί πιάνει απίστευτα επιτυχημένα ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του "πρίγκηπα κλόουν του εγκλήματος": το χάος. Όχι αυτό που επιφέρει στην κοινωνία, όπως ο "αναρχικός" Τζόκερ του Λέτζερ, αλλά το εσωτερικό χάος, που εξωτερικεύει τόσο μοναδικά και απόλυτα. Η αναρχία είναι αποτέλεσμα του διαταραγμένου Άρθουρ, όχι ο αυτοσκοπός του.

Κι εδώ περνάμε στην κοινωνικοπολιτική διάσταση του έργου, και ίσως θα έπρεπε να σταματήσουν να διαβάζουν όσοι φοβούνται τα spoiler. Όχι, η συγκεκριμένη ταινία δεν είναι χάιδεμα στα αυτιά των απανταχού αναρχομπάχαλων και ψευτοεπαναστατών. Δεν είναι μανιφέστο κατά των ελίτ και υπέρ της βίαιης ανατροπής τους. Ναι, είναι ένα εξαιρετικά βαρύ καμπανάκι κινδύνου για πράγματα που έχουμε ζήσει κι εμείς στη χώρα μας: πόσο εύκολα χειραγωγούνται οι μάζες, πόσο εύκολα οι αρχές και οι ελίτ γίνονται υπερόπτες και χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα, πως μπορεί ένα μεμονωμένο γεγονός (βλέπε Δεκέμβρης 2008) ή ένας διαταραγμένος άνθρωπος (βλέπε Βαρουφάκης) να παρασύρει τεράστιες ομάδες ανθρώπων σε παραληρηματικές συμπεριφορές.

Όμως, η ταινία, σε επίπεδο νοημάτων, αφορά κάτι πολύ σημαντικότερο από τη βαρεμάρα των political correct millenials της Αμερικής, που ψάχνουν λόγο να επαναστατήσουν και επειδή δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν πως είναι η πλέον προνομιούχα γενιά νέων ανθρώπων στην ιστορία της ανθρωπότητας, ξεπέφτουν σε ανούσιες έως αυτοκαταστροφικές ιδεολογικές πομφόλυγες. Αφορά ένα πρόβλημα που υποσκάπτει τα θεμέλια της αμερικανικής κοινωνίας εδώ και δεκαετίες και κανείς δεν το συζητάει: την ψυχική υγεία. Για όσους παρακολουθούμε εδώ και σχεδόν 2 δεκαετίες την αμερικανική πραγματικότητα μετά και την τραγωδία του Κολουμπάην, η αποτυχία της Αμερικανικής κοινωνίας να αντιμετωπίσει το ζήτημα είναι μνημειωδώς ολοφάνερη. Ενώ τα δύο μεγάλα κόμματα φαγώνονται για την οπλοκατοχή και ενώ η κοινωνία ανακαλύπτει νέους εχθρούς σε συμπεριφορικούς νεωτερισμούς όπως το bullying, χιλιάδες άνθρωποι βουλιάζουν σε έναν μοναχικό προσωπικό τους κόσμο, που αρκεί να δουλεύει σε μια διαφορά φάσης λίγων στιγμών από τον "δικό" μας για να οδηγήσει στον όλεθρο. Προσωπικό ή κοινωνικό.

Κακά τα ψέματα, αν μπορούσε κάποιος να "κατηγορήσει" την ταινία αυτή για κάτι, θα ήταν η ακραία απεικόνιση του κόσμου των ψυχικών νοσημάτων. Όμως, με βάση την "καταγωγή" της (ΗΠΑ), είναι απολύτως θεμιτή αυτή η σκληρή εικόνα. Και θα μπορούσε να δώσει το έναυσμα ίσως και για μια συζήτηση και στη χώρα μας ακόμα, κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο. Να ενημερωθούμε, να ρωτήσουμε, να ενδιαφερθούμε. Για τους εαυτούς μας, τους οικείους μας, ανθρώπους στο ευρύτερο περιβάλλον μας, συνανθρώπους και συμπολίτες μας. Δεν πρόκειται να επεκταθώ περισσότερο εδώ, γιατί είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα, που δεν μπορεί να αναλωθεί και να αναλυθεί στο πλαίσιο της κριτικής μιας ταινίας.

Και τελειώνοντας, ένα καθαρά πολιτικό σχόλιο. Το ίδιο διάστημα παίζεται στους κινηματογράφους η φαιδρή προσπάθεια ηρωοποίησης του κατάφωρα ναρκισσιστή και αδιαμφισβήτητα ανίκανου Βαρουφάκη. Πιστέψτε με, το Τζόκερ είναι μια καλύτερη αναπαράσταση, έστω και λίγο αλληγορική, του τι συνέβη με τον Γιάνη: ένας περιθωριακός τύπος ανάγεται σε σύμβολο των μαζών, χάρη στην αδηφαγία των μέσων και την ανεπάρκεια των πολιτικών και οικονομικών ελίτ. Δη εντ.

Συμπέρασμα? Δείτε την. Είτε είστε λάτρεις των κόμικς, είτε σας αρέσει ο καλός κινηματογράφος (ο πραγματικά καλός κινηματογράφος, χωρίς τις ιντελεκτσουέλ και pc φιοριτούρες), θα φύγετε "ψυχαγωγημένοι" από την αίθουσα. Γεμάτοι και προβληματισμένοι.

Υ.Γ.: Η ταινία είναι αυθεντικά οσκαρική, καμία σχέση με τις oscarbait αηδίες των τελευταίων ετών.

TopGunZ