Τα σκιώδη καρτέλ της Ευρώπης.

Πουλάνε τσιμέντο, τηλεοράσεις, ή καφέ. Ανεβάζουν τις τιμές, και κοστίζουν δισεκατομμύρια στους καταναλωτές.

Τα καρτέλ λειτουργούν παράνομα, αλλά περιέργως δεν φοβούνται κανέναν.

Στην Ευρώπη, το στήσιμο των τιμών μοιάζει να είναι πλημμέλημα. Κάτι σαν μια απλή παράβαση του ΚΟΚ…

Οι «έντιμοι» επιχειρηματίες συνήθως συναντώνται στις συγκεντρώσεις του Zentralverbands Elektrotechnik της Φρανκφούρτης.

Εκεί  είναι που συζητάνε για τις νέες αγορές, τις νέες τεχνολογίες, και οτιδήποτε άλλο αφορά στην αγορά των μετασχηματιστών ισχύος, αυτών των τεράστιων συσκευών από μαγνήτη και πηνία, χωρίς τις οποίες δεν θα υπήρχε ηλεκτρισμός.

Τα πραγματικά συναρπαστικά όμως, γίνονται στο τέλος της κάθε συνάντησης, όταν οι επικεφαλείς διευθυντές πωλήσεων κλπ συναντώνται σε μικρές ομάδες, διεξάγοντας συζητήσεις που καταλήγουν «κερδοφόρες» για όλους τους.

Συζητήσεις που αφορούν σε συμφωνίες μεταξύ των δήθεν ανταγωνιστών, με σκοπό τα τεράστια κέρδη.

Συμφωνίες με λεπτομέρειες, όσον αφορά συγκεκριμένα συμβόλαια, και τιμές για τα προϊόντα τους.

Σύμφωνα με το ομοσπονδιακό γραφείο για την αντιμετώπιση των  καρτέλ της Βόννης, εδώ και πέντε τουλάχιστον χρόνια, η  Siemens Group, η Regensburg Starkstrom-Gerätebaupowe, η γαλλική Alsthom  και η ελβετική ABB έχουν μοιράσει μεταξύ τους την γερμανική αγορά μετασχηματιστών, χωρίς να υπάρχει ανταγωνισμός, εις βάρος των καταναλωτών, που καλούνται να πληρώσουν πολύ περισσότερο από ότι θα πλήρωναν αν λειτουργούσε ο ανταγωνισμός.

Οι έρευνες διήρκεσαν επί τέσσερα χρόνια, και τελικά κατέληξαν στην επιβολή ενός πακέτου προστίμων, ύψους €24.3 εκατ. σε τέσσερις εταιρίες.

Και εκεί τελείωσε το θέμα, αφού κανείς δεν οδηγήθηκε στο δικαστήριο. Κανενός το όνομα δεν δημοσιεύτηκε στα ΜΜΕ, και δεν υπήρξε καμία περαιτέρω αναφορά στο όλο ζήτημα.

Έτσι συμβαίνει πάντα, όταν σπάνε τα καρτέλ στην Ευρώπη. Και αυτό γίνεται πολύ συχνά, αφού σε κάθε εμπορικό τομέα (απορρυπαντικά, τσιμέντο, καφές, κλπ) τα καρτέλ είναι πανταχού παρόντα.

Το κόστος που πληρώνει η κοινωνία για την ύπαρξη των καρτέλ είναι τεράστιο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των αρχών, τα καρτέλ καταφέρνουν να ανεβάσουν τις τιμές των προϊόντων κατά 25%, και να πλημμυρίσουν από κέρδη μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Μια επιστημονική μελέτη που έγινε το 2007, για λογαριασμό της Κομισιόν, κατέληξε στο ότι τα καρτέλ κοστίζουν στην Ευρώπη €260 δις τον χρόνο! Το 2.3% δηλαδή του συνολικού ετήσιου οικονομικού προϊόντος της Ευρώπης, ή αλλιώς το διπλάσιο του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ!

Όπως λέει ο ειδικός επί των καρτέλ Franz Jürgen Säcker, πρόκειται για τέκνα του σκότους.

Όλα αυτά δεν είναι καινούργια. Εδώ και δεκαετίες, οι ειδικοί θεωρούν τα καρτέλ και τα συνδικάτα ως το θεμελιώδες πρόβλημα της οικονομίας. Από το 1957 υπάρχει νόμος εναντίον των τραστ στην Γερμανία, που αργότερα συμπεριλήφθηκε και στις συνθήκες της ΕΟΚ.

Στη πράξη όμως, οι νόμοι είναι ανενεργοί, και το αν λειτουργούν ή όχι παραμένει ανοιχτό θέμα συζήτησης.

Οι αμφιβολίες σχετικά  με την αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας, επιτρέπουν τις επανειλημμένες παραβιάσεις της.

Σύμφωνα με Αμερικανούς ερευνητές, μεταξύ 1990 και 2005, η γερμανική BASF συμμετείχε σε 26 καρτέλ, η γαλλική Total σε 18, και η επίσης γερμανική Degussa σε 13.

Οι αρχές της ΕΕ προσπαθούν να καταπολεμήσουν τα καρτέλ επιβάλλοντας σημαντικά χρηματικά πρόστιμα. Τελευταία μάλιστα τα πρόστιμα αυξήθηκαν. Όχι επειδή οι αρχές δουλεύουν περισσότερο, αλλά επειδή άλλαξε η νομοθεσία, που από το 2004 επιτρέπει την ατιμωρησία στελεχών επιχειρήσεων που εθελοντικά παραδίδουν στοιχεία για την ύπαρξη καρτέλ. Έτσι, ακόμη και αν μια συγκεκριμένη εταιρία επωφελήθηκε, δεν υφίσταται καμία δίωξη αν από μόνη της προσφέρει στοιχεία στις αρχές.

Τα πρόστιμα περιορίζονται στο 10% των πωλήσεων. Και άρα είναι πολύ μικρά, και αυτό φάνηκε το 2002 όταν βγήκε στη φόρα μια περίπτωση καρτέλ στο γερμανικό τσιμέντο.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αρχών, τα κέρδη των καρτέλ ήταν €2 δις. Τα πρόστιμα όμως ήταν μόλις €400 εκατομμύρια.

Δυστυχώς, παρά την μεγάλη οικονομική ζημιά που προκαλούν τα καρτέλ, η τιμωρία τους είναι όση κι αυτή για έναν παραβάτη του ΚΟΚ. Ακόμη και τα ονόματα τους  δεν γίνονται γνωστά, αφού δεν χρειάζεται καν να παραστούν στο δικαστήριο.

Στην Αμερική τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εκεί, τα μέλη των καρτέλ πάνε στη φυλακή μέχρι και δέκα χρόνια. Κάτι ανάλογο συμβαίνει στην Αγγλία και στην Ιρλανδία.

Στην Γερμανία όμως, τα αρμόδια υπουργεία διαφωνούν, λέγοντας πως δεν θέλουν την δίωξη των καρτέλ να την κάνουν ποινικό αδίκημα.

S.A.

Tagesspiegel