Η αυτοακύρωση του κυρ Φώτη.

«Ο Κουβέλης ήταν ο Μάρκο Πόλο των κομμουνιστών. Τον έστειλαν να ανακαλύψει πως κυβερνούν & να γυρίσει να τους τα διηγηθεί» ήταν το σχόλιο μου στο τουίτερ, για να μου απαντήσει ένας στενός φίλος που σέβομαι υπέρμετρα την γνώμη του, αν μέτρησα σωστά αυτό που είπα.

Η απάντησή του στο σχόλιό μου ξύπνησε μέσα μου το σκουλήκι της γραπτής απάντησης.

Ο Φώτης Κουβέλης ποτέ δεν υπήρξε ο χαρισματικός πολιτικός που θα συγκινούσε τα πλήθη ή θα τα έκανε να τον μισήσουν.

Εξαγνίστηκε αθόρυβα για την συμμετοχή του στην αλλοπρόσαλλη κυβέρνηση Τζανετάκη το 1989.

Στη συνέχεια, επιβλήθηκε στον χώρο της ευρύτερης αριστεράς με μειλίχιο τρόπο. Έριξε συναινετικές γέφυρες με τον κεντροαριστερό χώρο.

 Έστησε πολιτισμένες σχέσεις με την κεντροδεξιά.

Κατάφερε την ανακωχή με τη λαϊκή δεξιά.

Και στο τέλος κατέστη ο τρίτος πυλώνας της κυβέρνησης στην πιο δύσκολη στιγμή της μεταδικτατορικής δημοκρατίας μας.

Εκεί άρχισαν και τα δύσκολα για τον Φώτη Κουβέλη, καθώς η διαχείριση των διλημμάτων που δημιουργεί η άσκηση της εξουσίας σε αναδεικνύει σε ηγέτη ή σε ακυρώνει δια παντός.

Η συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ στην τρικομματική κυβέρνηση έχει περισσότερες της μιας ερμηνείες, που πολλοί αποφεύγουν να προσεγγίσουν.

•  Είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα προερχόμενο από την κομμουνιστική αριστερά βρέθηκε ισότιμα στην κυβέρνηση από το τέλος του εμφυλίου πολέμου.

Η κυβέρνηση Τζαννετάκη το 1989 δεν μετρά, γιατί το 40% εκείνων που ψήφισαν ΠΑΣΟΚ τότε το θεώρησαν προδοσία των κομμουνιστών προς το κόμμα τους.

•   Είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα με ρίζες στην κομμουνιστική αριστερά ήταν απαραίτητο σε ένα κόμμα της κεντροδεξιάς, προκειμένου το δεύτερο να αντλεί την έξωθεν καλή μαρτυρία στις δύσκολες και αντιλαϊκές αποφάσεις που κλήθηκε να εφαρμόσει.

•   Είναι η πρώτη φορά που έμπειρα αλλά αναξιοποίητα μέχρι τώρα στελέχη αστικής προέλευσης που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη κομμουνιστική αριστερά ανέλαβαν να διαχειριστούν κρίσιμους τομείς της δύσκολης πραγματικότητάς μας.

•   Στην ουσία ήταν η πρώτη φορά που ένα κόμμα κομμουνιστικής προέλευσης κλήθηκε να συγκυβερνήσει μαζί με το σταθερό μεταδικτατορικό δίπολο ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, το οποίο εναλλασσόμενο στην εξουσία από το 1974 μέχρι το 2012 επιβεβαίωνε ότι ρυθμιστής των εξελίξεων και των προοπτικών της χώρας παραμένει μέχρι σήμερα το Κέντρο, είτε κεντροαριστερό είτε κεντροδεξιό.

Προφανώς η ΔΗΜΑΡ δεν κατάλαβε την εντολή που της δόθηκε από όσους την ψήφισαν.

Αν πετύχαινε η συμμετοχή της στην κυβέρνηση, η ΔΗΜΑΡ θα αποδείκνυε σε όλο το πέραν της ΔΗΜΑΡ αριστερότερο φάσμα κομμάτων ότι και αυτά τα κόμματα μπορούν επιτέλους να αποβάλλουν τον μόνιμο ρόλο του παρία στο πολιτικό παιχνίδι, ο οποίος δεν συνεπάγεται καμιά ευθύνη παρά μόνο κριτική εκ του ασφαλούς και να διεκδικήσουν με απαιτήσεις την διακυβέρνηση της χώρας.

Επιπλέον, η επιτυχία της ΔΗΜΑΡ θα έβαζε ακόμη υψηλότερα τον πήχυ για τον ΣΥΡΙΖΑ, που μέχρι σήμερα πελαγοδρομεί ανάμεσα σε τσιτάτα και φωτεινά μονοπάτια.

Δυστυχώς, η πολιτική κρίση που προκάλεσε η κατάργηση της ΕΡΤ μπορεί να απέδειξε καταρχήν ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων (decision making procedure) στην Ελλάδα πάσχει σημαντικά, αλλά απέδειξε κυρίως ότι το διακύβευμα που ανέλαβε στις πλάτες του ο Φώτης Κουβέλης αποδείχτηκε τελικά μεγαλύτερο των δυνατοτήτων του.

Μια κρίση που εκπορεύτηκε από το πρώτο σε δύναμη κόμμα της τρικομματικής κυβέρνησης, την κληρονόμησε τελικά το τρίτο σε δύναμη κόμμα της κυβέρνησης, δίνοντας παράλληλα πάσες στο δεύτερο κόμμα της συγκυβέρνησης να βάλει όσα καλάθια προλάβαινε μέχρι να σφυρίξει το τέλος της κρίσης.

Η αποχώρηση του Φώτη Κουβέλη από την συγκυβέρνηση είχε πάμπολλες συνέπειες, τις οποίες ο ίδιος δεν μέτρησε πριν λάβει την απόφασή του αυτή.

•  Η αποχώρηση μόλις ένα χρόνο μετά την ανάληψη της εξουσίας από την τρικομματική κυβέρνηση δεν αφήνει το παραμικρό έργο-κληρονομιά της ΔΗΜΑΡ, με το οποίο θα μπορούσε να πείσει τους ψηφοφόρους στο μέλλον για θετικά δείγματα γραφής στην εξουσία.

•   Η απομάκρυνση των υπουργών της ΔΗΜΑΡ, με αφορμή την ΕΡΤ, διερμηνεύεται στην ουσία ως αδυναμία χειρισμού κρίσιμων θεμάτων από την πέραν του ΠΑΣΟΚ αριστερά και όχι ως έντιμη στάση έναντι των προβλημάτων, γιατί αυτά είναι τόσο επείγοντα που δεν δικαιολογούν ούτε αποχωρήσεις ούτε υπεκφυγές.

•   Έτσι χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία για την αριστερά που προσπαθεί να εκφράσει ο Φώτης Κουβέλης να συμβάλει ουσιαστικά -και όχι με διαμαρτυρίες επί του πεζοδρομίου- αφενός στην διαχείριση του μνημονίου, με το οποίο θα ζήσουμε αναγκαστικά για αρκετά χρόνια και αφετέρου στην ευτυχή κατάληξη της κρίσης.

•   Η ΔΗΜΑΡ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τους ψηφοφόρους της. Οι περισσότεροι εξ αυτών προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ και οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ, είτε τώρα το ψηφίζουν ή όχι, δεν είναι διατεθειμένοι να παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός εξουσίας.

Δυστυχώς ο Φώτης Κουβέλης έχασε την ευκαιρία να μετατρέψει το κόμμα που πρόσφατα ίδρυσε σε ρυθμιστή της νομής της εξουσίας για τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα.

Θα μπορούσε δηλαδή ο ίδιος να γίνει κάτι σαν τον Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ, τον ιστορικό αρχηγό του κόμματος των Φιλελευθέρων στην Γερμανία, ο  οποίος στην ουσία με ποσοστά πάντα γύρω στο 6% συμμετείχε σε όλες τις μεταπολεμικές γερμανικές κυβερνήσεις και είχε βαρύνοντα ρόλο στις εκάστοτε αποφάσεις.

Στρέφοντας την πλάτη στην εξουσία η ΔΗΜΑΡ, στην ουσία αντικρίζει κατάματα αυτό από το οποίο προσπάθησε να αποσπαστεί, δηλαδή την τελματώδη μιζέρια της κομμουνιστικής αριστεράς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ να πιάνει οροφή από τους διαρκείς διαγκωνισμούς των συνιστωσών του, το ΚΚΕ να παραμένει σταθερά στον σταλινικό αυτισμό του, και από κει και πέρα το χάος δεκάδων λενινιστικών μικροομάδων.

Ο Φώτης Κουβέλης, ο ίδιος προσωπικά, αναχωρώντας από την συγκυβέρνηση άφησε ελεύθερο το πεδίο στον Αντώνη Σαμαρά και στον Ευάγγελο Βενιζέλο  να επαναδημιουργήσουν το εναλλακτικό δίδυμο εξουσίας κεντροαριστεράς-κεντροδεξιάς, που μόλις πέρυσι έδειχνε τόσο λαβωμένο, σχεδόν ετοιμοθάνατο. Αυτόματα, η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την εξουσία επανέφερε με έναν περίεργο τρόπο τις προηγούμενες ισορροπίες.

ΠΑΣΟΚ και ΝΔ τα δύο ισχυρά κόμματα, που βγάζουν τα φίδια από την τρύπα και όλα τα υπόλοιπα κόμματα από γύρω στο μόνιμο ρόλο του μικροσχολιαστή, ούτε καν του κομπάρσου.

Αυτό ήταν ένα αναπάντεχο δώρο ιδιαίτερα για το ΠΑΣΟΚ, το οποίο δεν έχει συνέλθει από το σοκ της καθίζησης στο 13% και οι δημοσκοπήσεις μέχρι τώρα δεν το χαϊδεύουν. Μέσω της διαχείρισης της εξουσίας το ΠΑΣΟΚ επανέρχεται σε θέση εκκίνησης ώστε να διορθώσει ιδεολογία, τακτικές και λάθη και να καλύψει το κενό της κεντροαριστεράς, το οποίο κατέρρευσε στις περσινές δύο απανωτές εκλογικές μάχες.

Υπόψη ότι όσο θα παραμένει το κενό στην ελληνική κεντροαριστερά ούτε και η κεντροδεξιά δεν θα μπορεί να ορθοποδήσει, ενώ θα ενδυναμώνονται πολιτικά τα άκρα και από τις δύο πλευρές με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον της χώρας.

Και στο σημείο αυτό βρίσκεται η μεγάλη ήττα του Φώτη Κουβέλη.

Δεν κατάφερε να μεταπηδήσει από την κομμουνιστική αριστερά στην κεντροαριστερά.

Αυτό που απομένει στον Φώτη Κουβέλη αυτή τη στιγμή είναι να αποδείξει στη ΔΗΜΑΡ ότι διαθέτει αρχηγικές ικανότητες και ότι μπορεί να διαχειριστεί την εσωκομματική κρίση που ο ίδιος δημιούργησε.

Διαφορετικά το μέλλον και των δύο, ΔΗΜΑΡ και Κουβέλη, είναι προδιαγεγραμμένο. Είτε επιστροφή στον αλληλοσπαρασσόμενο μίζερο κόσμο της πέραν του ΠΑΣΟΚ αριστεράς είτε εξαφάνιση από την πολιτική.

Στην προοπτική αυτή αργότερα, όπως ακριβώς σχολίασα και στο τουίτερ, ως άλλος Μάρκο Πόλο ο ίδιος θα έχει να διηγηθεί άπειρες εμπειρίες από τον ένα χρόνο ουσιαστικής εξερεύνησης της πραγματικής εξουσίας και των διλημμάτων της.

Δημήτρης Μαχαιρίδης 

The Paper