Περί τιμωρίας

Ή αλλιώς: Η υπόγεια αιτιώδης συνάφεια τιμωρίας και ατιμωρησίας….

Ο λαός, ο κόσμος αν προτιμάτε άλλο όρο, ανέκαθεν αγαπούσε τις δημόσιες εκτελέσεις. Σοκάρει πολλούς στη νεωτερική και «πολιτισμένη» εποχή μας αυτή η διαπίστωση, ωστόσο μία ματιά στην παγκόσμια ιστορία θα έπειθε και τον πλέον δύσπιστο.

Αν μπορούσαμε να κάνουμε τη μεταφορά σε ένα μήνα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δημόσιες εκτελέσεις ως αγαπητό θέαμα του λαού γίνονταν επί 29 μέρες και αρκετές ώρες, ενώ μόνο τις τελευταίες ώρες της τελευταίας μέρας αυτές έπαψαν να θεωρούνται καθωσπρέπει και σε ένα μέρος του κόσμου τουλάχιστον, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, δεν διεξάγονται πια.

Εντούτοις το ένστικτο που έκανε τους ανθρώπους να αγαπάνε τέτοια θεάματα δεν εξαφανίστηκε εντελώς.

Το βλέπουμε στις απόπειρες λυντσαρίσματος των υπόπτων όταν προσάγονται π.χ. στα δικαστήρια, το βλέπουμε στα έξαλλα πρόσωπα των πάσης φύσεως αυτόκλητων εισαγγελέων, δικαστών κλπ, ιδίως στην τηλεόραση που έγινε ο κύριος τόπος διεξαγωγής των «λαϊκών» δικαστηρίων.

Ευτυχώς, θα έλεγα εγώ, που συνήθως μένουν εκεί και δεν επηρεάζουν άμεσα τα κανονικά δικαστήρια – έμμεσα σαφώς και υπάρχει επιρροή, οι δικαστές και οι εισαγγελείς δεν παύουν ποτέ να είναι μέρος του λαού και της κοινής γνώμης. Αντιπαθώ προσωπικά κάθε είδους θεωρίες «βελτίωσης» της ανθρωπότητας, ωστόσο δεν μπορώ να αρνηθώ τα προφανή οφέλη του εκπολιτισμού.

Και το ότι οι κοινωνία μας πια δεν δικάζει απευθείας η ίδια υπό την πίεση της λεγόμενης «κοινής γνώμης» αλλά αναθέτει το έργο αυτό στη συντεταγμένη πολιτεία και εκείνη με τη σειρά τους σε ειδικούς που δικάζουν με βάση το ΝΟΜΟ, είναι όντως μία πρόοδος.

Όχι αυτονόητη, γι’ αυτό και τόσο σημαντική.

Η έμμεση συμμετοχή του κόσμου στην απονομή της δικαιοσύνης δεν περιορίζεται όμως στην πίεση για τιμωρία ενός φερόμενου ενόχου σε ένα ειδεχθές έγκλημα ή σε αντίστοιχες περιπτώσεις.

Υπάρχει και το λεγόμενο «κοινό περί δικαίου αίσθημα», νεφελώδες μεν, υπαρκτότατο δε που, καθώς στηρίζεται στο ένστικτο κυρίως, σπανίως λαθεύει και καμία δικαστική απόφαση που δεν τον έχει μαζί του δεν μπορεί ποτέ να δικαιωθεί.

Όχι μόνο κοινωνικά, αλλά ούτε καν επιστημονικά, όσο και να τη στηρίξεις σε κομψά και στέρεα νομικά επιχειρήματα, σε τελική ανάλυση θα είναι προβληματική και έωλη χωρίς, τουλάχιστον, να μην έρχεται σε αντίθεση μ’ αυτό.

Το οποίο, σημειωτέον, συχνά έρχεται σε αντίθεση με την πρώτη παρόρμηση του κόσμου, αυτή που αναφέραμε παραπάνω ως «πίεση για τιμωρία», καθώς αυτή εκδηλώνεται άμεσα υπό την πίεση των γεγονότων όπως αυτά εκλαμβάνονται και με τον καιρό εξασθενεί γρήγορα μέχρι που εξαφανίζεται, το «περί δικαίου αίσθημα» όμως είναι κάτι μόνιμο.

Που μάλιστα, γίνεται ισχυρότερο όταν περνάει ο καιρός και περισσότερα γεγονότα και λεπτομέρειες γίνονται γνωστά, συχνά αποκαθιστώντας τα πράγματα σε μια πιο σωστή διάσταση.

Αφορμή για τα παραπάνω, υπήρξε η περίπτωση λαθρομετανάστη (Πακιστανού) που χτύπησε και σκότωσε με το αυτοκίνητό του νεαρό κάπου στην Καρδίτσα τον οποίο και άφησε αβοήθητο στο δρόμο.

Όταν ο δράστης συνελήφθη, ο εισαγγελέας τον άφησε ελεύθερο, προσβάλλοντας έτσι βάναυσα το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

Όχι μόνο (ή όχι τόσο) επειδή χάθηκε άδικα η ζωή ενός νέου ανθρώπου χωρίς κανείς να υποστεί άμεση τιμωρία, όσο επειδή – κακά τα ψέματα – οι πιθανότητες ο δράστης να εμφανιστεί στο δικαστήριο και να υποστεί τη νόμιμη τιμωρία του είναι απειροελάχιστες.

Όχι επειδή είναι Πακιστανός, αλλά απλά επειδή πάμφτωχος ων, δεν έχει τίποτα να χάσει αν αποφύγει την ελληνική δικαιοσύνη.

Και τίποτα να κερδίσει αν τη σεβαστεί.

Τί ακριβώς έγινε εδώ;

Αποβλακώθηκε ο εισαγγελέας στην Καρδίτσα;

Μήπως είναι κρυφο-συνιστώσο-συριζαίος (σικ);

Ήταν πιωμένος;

Τίποτα από αυτά: Δεν μπορούσε να λειτουργήσει αλλιώς, ο νόμος απαγορεύει ρητά και κατηγορηματικά την προσωρινή κράτηση σε πλημμελήματα, όσο σοβαρά και προκλητικά για το κοινό περί δικαίου αίσθημα κι αν είναι.

Επιτρέπεται μόνο σε ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, δηλαδή με πολλά θύματα κι αυτό μάλιστα είναι πολύ πρόσφατη προσθήκη, του 2005.

Υπόψη ότι πλημμέλημα ονομάζεται ότι επισύρει ως ποινή τη φυλάκιση μέχρι 5 χρόνια – το παραπάνω λέγεται κακούργημα.

Και η ανθρωποκτονία από αμέλεια, αλλά και η εγκατάλειψη θύματος τροχαίου είναι πλημμελήματα.

Όχι στην Ελλάδα μόνο, σε όλο τον κόσμο.

Και πολύ σωστά, δεν είναι, δεν μπορεί να είναι όλοι κακούργοι.

Ναι, αλλά είναι δυνατόν ποτέ και για κανένα λόγο να μην μπορεί να διαταχτεί προσωρινή κράτηση ακόμα και για τέτοιες περιπτώσεις, που στην κυριολεξία βγάζουν μάτι;

Είναι δυνατόν να ισχύει το ίδιο στις υπόλοιπες (και ευνονούμενες) χώρες του δυτικού κόσμου; Ε λοιπόν όχι.

Εκεί υπάρχει η δυνατότητα να κρατηθεί προσωρινά ο κατηγορούμενος για σοβαρά πλημμελήματα (όπως αυτό), ειδικά όταν υπάρχει η βάσιμη υποψία ότι ή θα επαναλάβει τα ίδια και χειρότερα ή ότι δε θα είναι παρόν στη δίκη του και συνακόλουθα ότι θα εκτίσει την ποινή του.

Προσέξτε τώρα το πιο ωραίο (το «ωραίο» με την ευρύτερη έννοια): Και στην Ελλάδα αυτή ήταν η πρόβλεψη της ποινικής δικονομίας (δικονομία = οι νόμοι που ορίζουν τη διαδικασία στα δικαστήρια), ανέκαθεν και μέχρι πρόσφατα, περίπου το 2000 αν δεν απατώμαι.

Αυτό που συνέβαινε ως τότε όμως, στη χώρα της υπερβολής και της ευθυνοφοβίας που έχουμε την τύχη και ατυχία να ζούμε, είναι ότι είχε γίνει ακραία κατάχρηση του μέτρου αυτού από τους εισαγγελείς και τους ανακριτές (οι ανακριτές είναι δικαστές). Υποκύπτοντας συχνά στην πίεση για τιμωρία εκ μέρους της κοινής γνώμης, έβαζαν κόσμο «μέσα» συνεχώς που κατηγορούνταν για πλημμελήματα για τα οποία αργότερα είτε αθωώνονταν, είτε τιμωρούνταν με χαμηλές ποινές οι οποίες και αναστέλλονταν, ή ήταν εντός του ορίου να είναι εξαγοράσιμες.

Κοινώς, τζάμπα και βερεσέ κόσμος και κοσμάκης περνούσε μήνες ή και χρόνια στη φυλακή χωρίς να το δικαιολογεί ούτε η βαρύτητα του αδικήματος που κατηγορούνταν, ούτε η ενοχή τους, ούτε η (συχνά ανύπαρκτη) πιθανότητα να αποφύγουν τη δικαιοσύνη.

Γι’ αυτό η χώρα μας καταδικάστηκε επανειλημμένα από τα Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Και μεταξύ μας, το διεθνές ρεζίλι είναι το λιγότερο, το ζήτημα είναι το κοινό περί δικαίου αίσθημα που τόσο βάναυσα παραβιάζεται όταν μπαίνουν στη φυλακή αθώοι ή ελάχιστα ένοχοι.

Κάτι έπρεπε να γίνει λοιπόν.

Κι αυτό που έγινε, όπως συχνά γίνεται στην εξωτική μας χώρα, ήταν να διορθώσουμε το λάθος με ένα άλλο λάθος.

Αντί δηλαδή να δοθούν οι σωστές οδηγίες στους εισαγγελείς και δικαστές μας από την ηγεσία της Δικαιοσύνης για το πώς να εφαρμόζουν σωστά το γράμμα και το πνεύμα του νόμου (και φυσικά να ελεγχθούν ΑΥΣΤΗΡΑ όσοι τυχόν επέμεναν να κάνουν του κεφαλιού τους), εμείς τι κάναμε;

Απλά καταργήσαμε τη δυνατότητα αυτή.

Και, μπορώ νομίζω βάσιμα να το υποθέσω αυτό, οι εμπνευστές αυτής της «λύσης» κοιτάχτηκαν αυτάρεσκα στον καθρέφτη και θαύμασαν τον εαυτό τους που τόσο εύκολα «έλυσαν» το πρόβλημα.

Ενώ π.χ. αν ήταν οι κουτόφραγκοι στη θέση μας θα κοίταζαν να παλέψουν το θέμα εσωτερικά ελέγχοντας σωστά το δικαστικό σώμα.

Κάτι πολύ πιο δύσκολο, αλλά είπαμε, τι ξέρουν αυτοί;

Εμείς οι ΕΛ-ληνες πάντα βρίσκουμε την εύκολη, την «έξυπνη» λύση.

Ο Παραβάτης