Το τέλος της Ευρώπης;

Η συλλογική διάθεση ενός έθνους βουτηγμένου στην οικονομική ύφεση, μοιάζει πολύ με αυτήν της κλινικής κατάθλιψης: Απόγνωση, μοιρολατρία, αναποφασιστικότητα, έλλειψη κινήτρων, και τσαντίλα.

Αυτή είναι η εντύπωση που αποκόμισα μετά το πρόσφατο ταξίδι μου στην Ιταλία και την Ισπανία, δυο χώρες που γνωρίζω καλά, και τις οποίες έχω επισκεφτεί πολλές φορές.

Αν και οι δυο αυτές χώρες έχουν σημειώσει τελευταία μια κάποια οικονομική πρόοδο, εν τούτοις παραμένουν σε ύφεση, με τι κοινωνίες τους σε κατάθλιψη.

Παράλληλα, στην διάρκεια της επίσκεψής μου εκεί, συνειδητοποίησα πως για πρώτη φορά οι Ευρωπαίοι δεν είναι πλέον ερωτευμένοι με την Ευρώπη, ή μάλλον με το όραμα μιας πανευρωπαϊκής ένωσης.

Η απελπισία και η οξυθυμία είναι πανταχού παρούσες σε δηλώσεις πολιτικών, ακτιβιστών, σε ρεπορτάζ των ΜΜΕ, αλλά και στην όλη διάθεση του μέσου πολίτη.

Η απαισιοδοξία κυριαρχεί παντού, και απουσιάζουν παντελώς οι ιδέες αλλά και η ενεργητικότητα που ωθούν μια κοινωνία.

Όλα αυτά είναι κατανοητά. Όταν μια οικογένεια υφίσταται ένα σοβαρό τραύμα, είναι φυσικό τα μέλη της να κλειστούν στον εαυτό τους, και να αποσυρθούν από το γύρω περιβάλλον τους.

Κάτι ανάλογο ισχύει και για τα έθνη.

Τόσο στην Ιταλία, όσο και στην Ισπανία, δυο χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα σκληρά από την κρίση, είδα μια τάση εσωστρέφειας, και απομάκρυνσης από τις εξελίξεις στο εξωτερικό.

Η επίσκεψή μου στην Ισπανία για παράδειγμα, συνέπεσε με ένα περιστατικό στο κοινοβούλιο της Καταλονίας, όπου ένας βουλευτής έβγαλε το σανδάλι του και απείλησε τον Rodrigo Rato, πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ, που κατέθετε σε μια επιτροπή για την τράπεζα της οποίας ηγείτο κάποτε, και η οποία χρειάστηκε διάσωση.

Το περιστατικό τράβηξε την προσοχή των ΜΜΕ, και όλοι οι Ισπανοί το συζητούσαν.

Αυτό που δεν τράβηξε ανάλογη προσοχή ήταν η επίσημη κινεζική ανακοίνωση (στο κομμουνιστικό συνέδριο του Πεκίνου) για μεγάλες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζονται στη χώρα.

Η ίδια εσωστρέφεια υπήρχε και στην Ιταλία.

Εδώ και δυο δεκαετίες, κάθε φορά που την επισκεπτόμουν υπήρχε και κάποια είδηση για τον Μπερλουσκόνι και τις γυναίκες του.

Το ίδιο και τώρα, με αφορμή την απομάκρυνσή του από την Γερουσία.

Και όμως, αν τα τεκταινόμενα στο Πεκίνο βοηθήσουν την Κίνα να αποφύγει μια οικονομική «κοιλιά» που θα επέκτεινε την παγκόσμια κρίση (και αυτήν της Ιταλίας και Ισπανίας), τότε σίγουρα αυτό θα είχε μεγαλύτερη σημασία από τους θεατρινισμούς στη Καταλονία,  ή από τις περιπέτειες του Σίλβιο…

Και όμως, ακόμη και οι καλά πληροφορημένες ελίτ των δυο αυτών χωρών, δεν δίνουν καμία σημασία στο τι συμβαίνει στην Κίνα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο!

Μάλιστα, ο υπόλοιπος κόσμος δεν είναι παρά μια μικρή κουκίδα στο ραντάρ των περισσοτέρων Ισπανών και Ιταλών. Και δυστυχώς, αυτό συμπεριλαμβάνει και την Ευρώπη.

Υπάρχει σήμερα μια διαρκώς αυξανόμενη αδιαφορία απέναντι στην πολυπόθητη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που υπόσχονταν πολλά, αλλά δεν κατάφερε τίποτα.

Η οικονομική κρίση, το αβέβαιο μέλλον, η μαζική ανεργία, όλα αυτά έχουν προκαλέσει τεράστια απογοήτευση, και έχουν φέρει αποστασιοποίηση από την ΕΕ.

Σίγουρα συνεχίζει να υπάρχει μια μικρή στήριξη σε ζητήματα όπως η ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων και ανθρώπων, αλλά ελάχιστη είναι πλέον η στήριξη σε μια πιο ενωμένη Ευρώπη.

Δεν συνάντησα κανέναν που να πίστευε πως περισσότερη ολοκλήρωση θα βοηθούσε στην ανάπτυξη, που τόσο πολύ χρειάζεται η Ευρώπη.

Έτσι, οι απόψεις των Ισπανών και των Ιταλών μοιάζουν πολύ με αυτές των υπόλοιπων Ευρωπαίων.

Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο, σε μια έρευνα στις 27 χώρες μέλη της ΕΕ, οι μισοί πολίτες δηλώνουν απαισιόδοξοι για τον θεσμό της ΕΕ, με ένα ποσοστό 69% να μην έχει καμιά εμπιστοσύνη σε αυτήν.

Τα 2/3 μάλιστα θεωρούν ότι η φωνή τους δεν έχει καμία μα καμία σημασία στην λήψη αποφάσεων από πλευράς της ΕΕ.

Όλα αυτά είναι κατανοητά, αλλά και άκρως σοβαρά.

Πολλοί είναι οι παράγοντες που τροφοδοτούν αυτή την μαυρίλα σχετικά με το μέλλον της ΕΕ.

Η ήδη πεντάχρονη κρίση έχει προκαλέσει σημαντικές βλάβες στην εικόνα της ΕΕ η οποία θεωρείται συνυπεύθυνη στην επιβολή της αυστηρής λιτότητας που προκαλεί οικονομική και κοινωνική αστάθεια.

Επιπλέον, οι ηγέτες της ΕΕ μοιάζουν απόμακροι, γραφειοκράτες, και αδιαφανείς, χωρίς καθόλου χαρισματικότητα.

Για πάρα πολλούς πολίτες, το ευρωπαϊκό όραμα μοιάζει βαρετό και αδιάφορο, στη καλύτερη των περιπτώσεων, και επικίνδυνο και πανάκριβο στις υπόλοιπες.

Αυτό θα πρέπει να αλλάξει.

Και μπορεί να  αλλάξει.

Η Ευρώπη θα πρέπει και πάλι να «αποπλανήσει» τα εκατομμύρια των Ευρωπαίων που πλέον δεν πιστεύουν πως μια πιο ενωμένη ήπειρος θα ωφελήσει τους ίδιους αλλά και τις οικογένειές τους.

Τα προβλήματα που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι πολλά και διάφορα. Και είναι γνωστά.

Η μεγαλύτερη όμως απειλή για την ΕΕ είναι ότι έπαψε να έχει απήχηση στους Ευρωπαίους.

Απλά θυμηθείτε πόσο απόμακρα μας φαίνονται σήμερα τα πολλά ενθουσιώδη «καλωσόρισες» που λεγόντουσαν με την εισαγωγή του ευρώ το 2002 σε πόλεις όπως η Αθήνα και το Βερολίνο.

Η Ευρώπη χρειάζεται πολιτικούς που θα μπορέσουν να πείσουν τους ψηφοφόρους ότι μια νέα μεγαλειώδης και ζωντανή Ευρώπη είναι ακόμη δυνατή.

Έτσι, το καλύτερο αντίδοτο στην κατάθλιψη που κυριαρχεί, ίσως να είναι μια γερή δόση ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης….

Απόδοση: S.A.

The Atlantic