Τα ζάρια του Θεού… και το αποψινό τζόκερ.

«Ο Θεός δεν παίζει ζάρια» είπε σχεδόν οργισμένος κάποτε ο Αϊνστάιν, αρνούμενος να αποδεχτεί τη θεωρία της κβαντοφυσικής, σύμφωνα με την οποία μεταξύ άλλων είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς τί θα επακολουθήσει, και ιδίως είναι αδύνατο να βρει και την ακριβή αιτία γιατί κάτι έγινε έτσι κι όχι αλλιώς.

Με όλο το θράσος μου, θα πρόσθετα ότι ακόμη κι αν παίζει ζάρια, ξέρει εξ των προτέρων τί ζαριά θα βγει.

Όχι επειδή κάνει κάτι αυτός ως παντοδύναμος, αλλά επειδή γνωρίζει όλες τις παραμέτρους από πριν…

Πώς είπατε;

Μια μικρή παύση εδώ, ξεκινώ μια επεξηγηματική παρένθεση και θα ξανακαταλήξω εδώ που ξεκίνησα:

Ας φανταστούμε ένα κέρμα, οποιοδήποτε κέρμα.

Βρίσκουμε μια λεία και απολύτως ίσια επιφάνεια και το τοποθετούμε όρθιο, κατά προτίμηση σε εξωτερικό χώρο.

Γιατί εξωτερικό; Διότι εκεί είναι πιο πιθανό να συμβεί κάτι (π.χ. ένα φύσημα αέρα) που τελικά θα ρίξει το κέρμα προς μια πλευρά, κορώνα ή γράμματα.

Μόλις το έχουμε στήσει και μπορούμε πλέον να στοιχηματίσουμε.

50% οι πιθανότητες, σωστά;

Αν όμως ξέρουμε τί καιρό κάνει έξω, προς τα πού φυσάει ο αέρας, τότε οι πιθανότητες να επιλέξουμε σωστό ποντάρισμα αυξάνονται πολύ και μπορούν μια συγκεκριμένη μέρα και ώρα να αγγίξουν ως και το 100%!!!!

Αν μάλιστα ήμασταν σε θέση να προβλέπουμε με απόλυτη ακρίβεια τον καιρό εκείνου του σημείου γνωρίζοντας όλες τις μεταβλητές, τότε θα μπορούσαμε να είμαστε απολύτως βέβαιοι για το προς ποια πλευρά θα πέσει το κέρμα.

Κι όχι μόνο αυτό, θα ξέραμε ακόμα και το πότε (πόση ώρα θα έμενε όρθιο), το πώς (αν θα περιστρέφονταν πριν και πόσο) και γενικά όλες τις λεπτομέρειες.

Κοινώς, για μας που θα ξέραμε, πολύ απλά δεν θα ήταν ποντάρισμα, θα ήταν απλώς η διαπίστωση κάποιου γεγονότος που είμαστε τόσο βέβαιοι ότι θα γίνει, όσο είμαστε βέβαιοι για κάτι που ήδη συνέβη.

Το μέλλον ως παρελθόν αν θέλετε.

Ας μην ξεφύγω υπερβολικά όμως. 

Στη θέση του κέρματος που απλώς στέκεται σε ένα τραπέζι, ας βάλουμε ένα κέρμα που το ρίχνει κάποιος στον αέρα πριν αυτό τελικά πέσει στο έδαφος και κάτσει προς μια πλευρά.

Σε σχέση με το προηγούμενο παράδειγμα, πολλαπλασιάζονται οι μεταβλητές. Πέραν του καιρού, μπαίνει ο παράγοντας «έδαφος», και η δύναμη που ασκήθηκε στο κέρμα όπως πετάχτηκε, και που δίνει το ύψος, την κατεύθυνση, τις περιστροφές που θα κάνει κλπ.

Προφανώς εδώ κανείς από εμάς τους θνητούς δεν μπορεί αυτά να τα υπολογίσει με στοιχειώδεις πιθανότητες επιτυχίας, πάντα η πρόβλεψή μας θα τείνει στο 50%.

Αν όμως, εξίσου ιδεατά όσο στο προηγούμενο παράδειγμα ένας προφανώς ανώτερος εγκέφαλος, τροφοδοτούνταν με όλα τα δεδομένα, δε θα μπορούσε να το προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια;

Κι όχι μόνο ένα κέρμα, αλλά όλα τα τυχερά παιχνίδια, ακόμα και το τζόκερ που είναι και το θέμα των ημερών.

Διότι, ίσως τελικά τύχη ονομάζουμε απλώς αυτό που δεν μπορούμε να προβλέψουμε.

Και συχνά, αυτό που είναι τύχη για τον έναν, δεν είναι καθόλου τύχη για τον άλλον. Άρα η έννοια της τύχης είναι σχετική.

Τυχερά παιχνίδια είπα και το περιόρισα εκεί; Λάθος.

Ο γιγαντιαίος αυτός εγκέφαλος με τις άπειρες δυνατότητες δε θα μπορούσε να προβλέψει την ανθρώπινη συμπεριφορά αλλά και το τί θα συμβεί γενικότερα; Είπαμε, θα γνώριζε όλες τις, άπειρες, παραμέτρους.

Η συμπεριφορά μας εξάλλου καθορίζεται από μία σειρά από εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα τα οποία αλληλεπιδρούν με την συσσωρευμένη εμπειρία μας.

Για τα λοιπά γεγονότα που δεν έχουν να κάνουν με εμάς, επίσης δεν λέω κάτι πρωτάκουστο. Είναι γνωστή και αξιοσέβαστη η θεωρία για την πεταλούδα που μπορεί με ένα της πέταγμα να προκαλέσει τυφώνα κάπου στον πλανήτη.

Ίσως τελικά κάποιοι αρχαίοι λαοί που πίστευαν στην απολυτότητα της μοίρας/ειμαρμένης/ γραμμένου, όπως κι αν το ονόμασαν, να είχαν δίκιο αλλά με τρόπο που δεν είχαν φανταστεί.

Ή ίσως και να το φαντάστηκαν κάποιοι εξ’ αυτών… απλώς η πολυπλοκότητα στην οποία βασίστηκε αυτή η παραδοχή να μην έγινε αντιληπτή απ’ τον λεγόμενο μέσο άνθρωπο – σπανίως γίνεται.

Ναι μεν τίποτα δεν το προκαθόρισε κάποιος που έκατσε ένα ωραίο πρωινό να το γράψει σε μια κόλλα χαρτί, αλλά επειδή όλα είναι προβλέψιμα όλα είναι (αναγκαστικά και) προκαθαρισμένα.

Κι αν κάποιος τα προκαθόρισε, αυτό έγινε πριν καν δημιουργηθεί το σύμπαν το οποίο με τη σειρά του ήταν εξ’ αρχής απολύτως προβλέψιμο, μια και τίποτα δεν υπάρχει εκτός και πέραν της ολότητας.

Απλώς όλοι εμείς δεν μπορούμε ούτε κατά διάνοια να προβλέψουμε τί θα γίνει ακόμα και εντός ολίγων λεπτών της ώρας.

Κι αν υπάρχει κάποιος με πανίσχυρες εγκεφαλικές δυνατότητες, σίγουρα θα τον ονομάζαμε «Θεό».

Τον ίδιο στον οποίο αναφέρθηκε κι ο Αϊνστάιν.

Διότι, αυτός πράγματι δεν θα είχε κανένα νόημα να ρίξει τα ζάρια, όπως είπαμε στην αρχή, αφού  ξέρει τι θα φέρουν.

Είναι λοιπόν βαρετή η ζωή του Θεού;

Για μας πάντως η ζωή ενός τέτοιου θεού θα ήταν σίγουρα αφόρητα βαρετή.

Ίσως γι’ αυτό μας συναρπάζουν τόσο πολύ τα τυχερά παιχνίδια.

Πασχίζουμε όλη μας τη ζωή να ταξινομήσουμε τα πάντα κάνοντας προβλέψεις, όταν το 99,99(και βάλε)% που μας επηρεάζει συμβαίνει παρά τη θέλησή μας και πολύ πέραν από μας. 

Καμία έκπληξη λοιπόν που λίγα πράγματα μας συναρπάζουν τόσο πολύ όσο να το βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας μερικές περιστροφές, φυσήματα του αέρα κι άλλες μερικές μικρομεταβλητές που μπορούν να αλλάξουν απλά και ξαφνικά τη ζωή κάποιου – το τζόκερ π.χ. είναι αυτό ακριβώς.

Που μπορεί και να είναι η δική μας, βάζοντας έτσι στο ήδη γοητευτικό κι ακαταμάχητο μείγμα την ελπίδα, αυτή την πολύτιμη χίμαιρα που μας ωθεί σε τόσες και τόσες «παράλογες» πράξεις.

Άλλος ένας λόγος γιατί πράγματι η πίστη στη δύναμη της λογικής είναι υπερτιμημένη.

Διότι και η λογική δεν είναι ποτέ αρκετή, αλλά και επειδή τελικά αυτό είναι καλό πράγμα!

Ο Παραβάτης