Η χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη, ας επωφεληθούμε...

Ο Νικόλαος Κοπέρνικος (Mikołaj Kopernik 19 Φεβρουαρίου 1473 – 24 Μαΐου 1543 είναι αυτός που άλλαξε τον κόσμο περισσότερο απ’ ό,τι μπορεί να φανταστεί ο μέσος άνθρωπος.

Οι περισσότεροι γνωρίζουν πως είναι αυτός που διατύπωσε τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος πρώτος και έτσι είναι. 

Ο Κοπέρνικος διατύπωσε πρώτος το ηλιοκεντρικό μοντέλο του σύμπαντος, τοποθετώντας τον Ήλιο και όχι τη Γη στο κέντρο του, όπως πίστευαν μέχρι τότε. 

Η άποψη αυτή ήταν πολύ προχωρημένη και επικίνδυνα σκανδαλώδης για την εποχή του, καθώς συνεκτικός ιστός της κοινωνίας δεν ήταν κάποιο κοσμικό σύνταγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβιούντων σε μια κοινωνία, αλλά οι αρχές της εκκλησίας η οποία διακήρυττε τη δημιουργία του κόσμου σε 7 ημέρες και τη γη ως κέντρο του σύμπαντος…

Ο φόβος της τιμωρίας ήταν αυτός που ανάγκασε τον Κοπέρνικο να δημοσιεύσει τη μελέτη του για το ηλιοκεντρικό σύστημα «De Revolutionibus Orbium Coelestium Libri VI» («Έξι Βιβλία για τις Περιστροφές των Ουρανίων Σφαιρών») λίγο πριν το θάνατό του.

Αντιθέτως αν και μεταγενέστερος του Κοπέρνικου ο Τζορντάνο Μπρούνο  (Giordano Bruno (1548 – 1600) δεν κατάφερε να επιβιώσει των προκαταλήψεων της εποχής του.

Από το 1584 (στο La Cena de le Ceneri), ο Μπρούνο εγκαταλείπει την κοσμολογία του Αριστοτέλη, για αυτήν του Κοπέρνικου (1543), στην οποία οι πλανήτες κινούνται γύρω από τον άξονά τους καθώς και γύρω από τον Ήλιο. 

Καταδικάστηκε από την Ιερά Εξέταση, ικανοποιώντας έτσι την εκκλησιαστική άποψη που επιθυμούσε τη συνέχεια του γεωκεντρικού κοσμολογικού μοντέλου.

Η καταδικαστική απόφαση, η οποία οδήγησε τον Τζορντάνο Μπρούνο στην πυρά, εκδόθηκε από τον καρδινάλιο Ρομπέρτο Μπελλαρμίνο (Roberto Bellarmino) (1542-1621) το 1600.

Ο Κοπέρνικος προκάλεσε μια επανάσταση στην αστρονομία αλλά και μια μεγαλύτερη στις κοινωνίες της Δύσης.  

Η γενική εικόνα (το κοσμοείδωλο) πως η Γη δεν είναι το κέντρο του κόσμου αλλά ένας πλανήτης μεταξύ δισεκατομμυρίων και εκατομμυρίων οι οποίοι πιθανόν να έχουν ζωή, άνοιξε τους ορίζοντες των ανθρώπων της εποχής του.

Κάποιοι ίσως απογοητεύτηκαν γιατί έχασαν έτσι το προνόμιο να θεωρούν τον εαυτό τους σαν περιούσιο είδος του σύμπαντος, γεγονός που τους εμπόδιζε την οπτική γωνία να προσπαθήσουν να επινοήσουν ένα σκοπό ύπαρξης πιο δημιουργικό πέραν αυτού της λατρείας του δημιουργού.

Η αλλαγή αυτή στη γενική ερμηνεία του σκοπού της ύπαρξης του ανθρώπινου είδους δημιούργησε ένα εκρηκτικό ντόμινο που οδήγησε στην Αναγέννηση, το Διαφωτισμό και το σύγχρονο κόσμο όπου το ανθρώπινο είδος έχει καταφέρει να πατήσει το πόδι του σε ουράνιες σφαίρες πέραν του πλανήτη του και να επισκεφτεί άλλους πλανήτες με μη επανδρωμένα προς το παρόν σκάφη.

Το νόημα αυτής της προόδου έγκειται στη διαπίστωση πως είναι πιο χρήσιμο να έχουμε μια ρεαλιστική προσέγγιση (ή έστω μια αντίληψη που βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματικότητα) του εαυτού μας, είτε ως άτομα, είτε ως έθνη, είτε ως βιολογικά είδη και ας μην είναι αυτή τέτοια που μας κάνει υπερήφανους.

Καλύτερα ένα ταπεινός άνθρωπος, έθνος ή είδος που γνωρίζει τα όρια των δυνατοτήτων του παρά ένας λαός που νομίζει πως είναι περιούσιος του Θεού ή της ιστορίας, που ζει στο σκοτάδι της άγνοιάς του και ανά πάσα στιγμή μπορεί να συνθλιβεί και να ξανασυνθλιβεί με ταχύτητα στον τοίχο της άγνοιας που συντηρούν οι πολιτικοί και οι δημαγωγοί που τον εκμεταλλεύονται.

Από αυτήν την άποψη οι Έλληνες συντηρούμε μια ιδιόμορφη σχέση με την πραγματικότητα.

Πιστεύουμε π.χ. πως για όλες τις κακοτυχίες μας ευθύνονται οι ξένοι, που εν μέρει ισχύει. Αλλά έτσι απαλλάσσουμε τους εαυτούς μας από την ευθύνη των ορθών επιλογών, του σχεδιάζειν και προοράν (προβλέπειν) που κατά τον Αριστοτέλη ξεχωρίζει τους ελεύθερους ανθρώπους από τους φύσει δούλους.

Δεν περιστρέφεται ο κόσμος γύρω από την Ελλάδα, ούτε οι άλλοι 18 του ευρώ μας τρέμουνε μην επιστρέψουμε στη δραχμή και τους ξεπεράσουμε σε ανάπτυξη και πτωχεύσουν.

Η επικείμενη βέβαιη χρεοκοπία που ξεκίνησε το 2010 και τη βιώνουμε σε δόσεις είναι μια ευκαιρία ανάλογη της επανάστασης του Κοπέρνικου. 

Μια ευκαιρία να αλλάξουμε την οπτική γωνία με την οποία βλέπουμε τον εαυτό μας στον κόσμο, μπας και βελτιώσουμε τη θέση μας και τη φήμη σε αυτόν. 

Η Ελλάδα δεν χρεοκοπεί για πρώτη φορά.

Επιπλέον έχει τις περισσότερες εμφύλιες συρράξεις και συμμετοχές σε πολέμους σε σύγκριση με άλλες χώρες του μεγέθους της. 

Παρ’ όλα αυτά δεν έχει αλλάξει πολύ κοσμοείδωλο μέσω του οποίου αντιλαμβάνεται τη θέση της στον κόσμο.

Ας ελπίσουμε (και ας φροντίσουμε ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων του) να εκμεταλλευτούμε την επικείμενη χρεοκοπία προκειμένου να αλλάξουμε προς το καλύτερο. 

Αυτό θα είναι απείρως πιο ωφέλιμο από το να καταφέρουμε να αποφύγουμε τη χρεοκοπία ή έστω την έξοδο από το ευρώ.

Κώστας Στούπας

Capital.gr