Καταλονία, Ρωσία, και …fake news!

Η Ευρώπη βρίσκεται σε πόλεμο… ψηφιακό πόλεμο. Ανάλογο με αυτόν που έγινε στις ΗΠΑ. Αντιμέτωπη με μια επίθεση σχεδιασμένη να σπείρει αμφιβολίες, διχόνοια, και να υποσκάψει τις δημοκρατικές διαδικασίες.

Ιδού ένα ανατριχιαστικό παράδειγμα: Στην κορύφωση της καταλανικής αποσχιστικής κρίσης, η ανάλυση πέντε εκατομμυρίων μηνυμάτων που αναρτήθηκαν στα σόσιαλ μίντια για την Καταλονία μεταξύ 29/9 και 5/10, απέδειξε ότι μόλις το 3% εξ αυτών προέρχονταν από πραγματικά προφίλ χρηστών εκτός των ιντερνετικών δικτύων της Ρωσίας και της Βενεζουέλας. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας αναφοράς που ετοίμασε και παρουσίασε ο Javier Lesaca, επισκέπτης καθηγητής στη σχολή ΜΜΕ του πανεπιστημίου George Washington…

Υπάρχουν κι άλλα. Το 32% των μηνυμάτων που εξετάστηκαν προέρχονταν από την Βενεζουέλα, από λογαριασμούς συνδεδεμένους με το καθεστώς Μαδούρο. Το 30% ήταν από ανώνυμους λογαριασμούς αποκλειστικά αφιερωμένους στο περιεχόμενο των ρωσικών κρατικών ΜΜΕ Russia Today και Sputnik. Ένα 20% προέρχονταν από bots, και ένα 10% από τους επίσημους λογαριασμούς των δυο ανωτέρω ρωσικών μέσων.

Την ίδια εποχή, οι γεωγραφικές πληροφορίες που παρείχαν τα σόσιαλ μίντια όπως το Twitter  και το Facebook, δείχνουν παρόμοια αποτελέσματα. Αν εξαιρέσουμε την Ισπανία, το 13% από εκείνους που μοιράζονταν τις αναρτήσεις του Russia Today σχετικά με το παράνομο δημοψήφισμα της Καταλονίας προέρχονταν από την Βενεζουέλα.

Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες η ισπανική εφημερίδα El País ανέφερε την 11/11/17 ότι «το ρωσικό μέσο χρησιμοποίησε λογαριασμούς στην Βενεζουέλα για να μεγεθύνει την κρίση της Καταλονίας».

Μερικές ώρες αργότερα η ισπανική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι διαθέτει βάσιμες πληροφορίες που επιβεβαιώνουν ότι μεγάλος αριθμός μηνυμάτων στο διαδίκτυο που τάσσονταν υπέρ της απόσχισης της Καταλονίας προέρχονταν από ρωσικό έδαφος. Το αν υπήρχε και εμπλοκή της Βενεζουέλας δεν διευκρινίστηκε.

Για τι είδους ψευδείς ειδήσεις μιλάμε; Το Russia Today και το Sputnik «έπαιζαν» συνεχώς τις συγκρούσεις της Βαρκελώνης την ημέρα του παράνομου δημοψηφίσματος, με αναρτήσεις του στυλ «αστυνομική βία εναντίον ειρηνικών ψηφοφόρων». Όμως ο ιστότοπος EUvsDisinfo.eu, που διαχειρίζονται οι Βρυξέλλες και που έχει σκοπό την παρακολούθηση των ρωσικής προέλευσης fake news, και την απάντηση σε αυτά, κατέγραψε προπαγανδιστικές και απίθανες επικεφαλίδες όπως π.χ. «Η Καταλονία σκοπεύει να αναγνωρίσει την Κριμαία ως ρωσική», ή «τα ισπανικά διδάσκονται ως ξένη γλώσσα στην Καταλονία», ή ακόμη «Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν την χρήση βίας στην Καταλονία», κ.ο.κ.

Αυτή η προπαγανδιστική επίθεση με ρωσική προέλευση δεν έχει σταματήσει, αν και έχουν περάσει εβδομάδες ολόκληρες από το δημοψήφισμα και την αντίδραση της ισπανικής κυβέρνησης μέσω του άρθρου 155 του Συντάγματος δια του οποίου ανεστάλη η αυτονομία της Καταλονίας εν όψει νέων εκλογών τον Δεκέμβριο.

Ήταν τόση η προσπάθεια χειραγώγησης από πλευράς  του RT, που την 28/10 ανέβασε μια υστερική επικεφαλίδα  σύμφωνα με την οποία τα άρματα μάχης βγήκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης, με την Καταλονία και την Ισπανία στα πρόθυρα πολέμου! Φυσικά, ούτε άρματα είχαν βγει στους δρόμους, ούτε υπήρχε κάποιο ενδεχόμενο πολέμου.

Σύμφωνα με πηγές της ισπανικής αντικατασκοπείας, που μίλησαν στον ερευνητικό ιστότοπο El Confidencial Digital, η λεπτομερής ανάλυση των πληροφοριών για την Ισπανία και την Καταλονία που δημοσιεύτηκαν σε ρωσικές ιστοσελίδες τους τελευταίους μήνες αποδεικνύουν ότι η ρωσική παραπληροφόρηση είναι «ανερυθρίαστη».

Τις μέρες της πιο έντονης δραστηριότητας, εμφανίζονταν καθημερινά έως και 50 ψεύτικες ή προκατειλημμένες ειδήσεις σχετικά με την Καταλονία.

Την 23/11, η Mira Milosevic-Juaristi,  ειδικός του Elcano Royal Institute, μίλησε στο ισπανικό κοινοβούλιο σχετικά με τις έρευνες της για ρωσική εμπλοκή στα εσωτερικά ζητήματα της Μαδρίτης. Όπως είπε τα στοιχεία απέδειξαν ότι η Καταλονία αναφέρθηκε στα σόσιαλ μίντια 2.000% φορές παραπάνω μέσα στον Σεπτέμβριο, ενώ κάποια μηνύματα του Julian Assange, που ξαφνικά ανακηρύχθηκε σε υπέρμαχο της απόσχισης, μοιράστηκαν στο τουίτερ έως και 600 φορές ανά δευτερόλεπτο, κάτι που επιτυγχάνεται μόνο με χρήση bots.

Η Milosevic-Juaristi πιστεύει ότι η πολυπλοκότητα των τεχνικών μέσων που χρησιμοποιήθηκε αποκλείει την πιθανότητα όλα αυτά τα μηνύματα να προέρχονται από έναν μεμονωμένο άνθρωπο, ή κάποιον «πατριώτη», και μάλλον πρόκειται για καλά σχεδιασμένη στρατηγική που έχει την «στήριξη υπηρεσιών κοντά στη ρωσική κυβέρνηση».  

Γιατί να θέλει όμως η Μόσχα να εμπλακεί σε ισπανικές εσωτερικές εδαφικές διαμάχες; Όπως λέει η Milosevic-Juaristi, η  Μόσχα δεν ενδιαφέρεται για την ανεξαρτησία της Καταλονίας αυτή καθ’ αυτή. Απλά, το Κρεμλίνο βρήκε μια μοναδική ευκαιρία να «αποδυναμώσει την ΕΕ και να απαξιώσει τις δημοκρατίες της Ευρώπης».

Τέλος, θυμάται ότι από το 2014 η Ρωσία ενέταξε τον «πόλεμο των πληροφοριών» στο επίσημο στρατιωτικό της δόγμα. Πρόκειται δηλαδή για έναν πόλεμο που χρηματοδοτείται από το Κρεμλίνο και πηγάζει από το RT  ή το Sputnik, και που βασίζεται στις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών, και που μπορεί να διασπείρει τις ψευδείς ειδήσεις που θέλει το Κρεμλίνο μέσα από χιλιάδες ψεύτικα προφίλ στα διάφορα σόσιαλ μίντια.

Ο πόλεμος όμως αυτός δεν αφορά μόνο στις πληροφορίες. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ισπανικού National Cryptological Center (CNI), μετά την εφαρμογή του άρθρου 155 του Συντάγματος, διάφοροι χάκερς που πρόσκεινται ή που πληρώθηκαν από τους Καταλανούς αποσχιστές πραγματοποίησαν 70 κυβερνοεπιθέσεις εναντίον ιστοσελίδων της κεντρικής κυβέρνησης, δικαστικών οργάνων, πολιτικών κομμάτων, ακόμη και ιδιωτών, στα πλαίσια μιας επιχείρησης που βάπτισαν Operation Catalonia, και που στηρίχτηκε από τους Anonymous.

Αυτή η επίθεση κράτησε δέκα μέρες. Όπως ανέφερε το CNI, κατάφερε να εντοπίσει και να αποτρέψει τις περισσότερες επιθέσεις, ενώ απέτρεψε όλες τις προσπάθειες κλοπής πληροφοριών.

Daily Beast 

Απόδοση: S.A.