Το 2013 θα είναι πολιτικά δύσκολο για την Ισπανία.

Στις 25/11 ολοκληρώνονται οι περιφερειακές εκλογές στην Καταλονία, και μετά, για δώδεκα τουλάχιστον μήνες, το εκλογικό καλεντάρι της Ισπανίας θα είναι ήρεμο.

Όποιος όμως πιστεύει πως θα πάψει η πολιτική αστάθεια, κάνει λάθος. Η Ισπανική πολιτική σκηνή θα ζήσει ένα δύσκολο 2013.

Οι λόγοι για αυτό δεν είναι κρυφοί: Μια παραπαίουσα οικονομία, μια οδυνηρά υψηλή ανεργία, και ένα πρόγραμμα λιτότητας που θα δυσκολέψει περισσότερο τα πράγματα.

Αυτό που δεν είναι τόσο ξεκάθαρο είναι το κατά πόσο η πτώση της δημοτικότητας της κυβέρνησης θα επηρεάσει την πολιτική γενικά, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, ειδικά στις περιοχές που έχουν βάλει σκοπό την απόσχιση και την ανεξαρτησία.

Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν πως στην Καταλονία θα κερδίσει ο Artur Mas του κόμματος της Ενότητας και της Σύγκλισης. Έχει δεσμευτεί να διεξάγει δημοψήφισμα όσον αφορά στην απόσχιση της επαρχίας από την Ισπανία. Όμως, οποιοδήποτε δημοψήφισμα είναι παράνομο αν δεν εγκριθεί από τη κυβέρνηση του πρωθυπουργού Mariano Rajoy, ο οποίος αρνείται κάθε τέτοιο ενδεχόμενο.

Ο νόμος μπορεί να είναι με το μέρος του Rajoy, όμως η λαϊκή θέληση και στήριξη είναι με τον  Artur Mas, αφού οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το 70% των Καταλανών θέλει δημοψήφισμα.

Στην καλύτερη περίπτωση, η συνταγματική κόντρα που θα προκύψει, θα αποτελέσει έναν ανεπιθύμητο αντιπερισπασμό για μια κυβέρνηση που είναι ήδη βουτηγμένη στα βαθιά.

Στη χειρότερη περίπτωση, θα ρίξει τον Rajoy σε μια αποσταθεροποιητική μάχη ισχύος, εν μέσω πυρετώδους εθνικισμού, στοιχείο που εξαντλεί την εμπιστοσύνη των πιστωτών της Ισπανίας.

Αν θεωρηθεί ότι απειλείται ο συγκεντρωτισμός των εξουσιών, που επήλθε λόγω της αναγκαιότητας να μειωθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού, τότε οι αγορές θα χάσουν την πίστη τους στη δυνατότητα της κεντρικής κυβέρνησης να χαλιναγωγήσει τις σπάταλες αυτόνομες επαρχίες.

Αν και οι κίνδυνοι είναι πολλοί, εν τούτοις, ο τοπικός εθνικισμός μπορεί να εξυπηρετήσει έναν «καλό σκοπό». Απορροφώντας τα αντικυβερνητικά συναισθήματα, βοηθά στη μείωση της περαιτέρω στήριξης για τα εθνικού επιπέδου  λαϊκίστικα κόμματα.

Αν αυτά τα κόμματα χάσουν την αξιοπιστία τους, τότε το κενό θα το καλύψουν τα τοπικά κόμματα, διαχέοντας την αντίθεση στην κυβέρνηση, και μειώνοντας την απειλή ενός μόνο λαϊκίστικου εθνικιστικού κόμματος που θα μπορούσε να προκαλέσει τριγμούς στο πολιτικό καθεστώς της χώρας.

Αυτό είναι σημαντικό, αφού η Ισπανία ακολουθεί την ίδια άδοξη πορεία που χάραξε η Ελλάδα το 2010-2011. Η απόλυτη πλειοψηφία του Λαϊκού Κόμματος στο ισπανικό κοινοβούλιο, μπορεί να συγκριθεί με αυτήν του Πασόκ του Γ. Παπανδρέου μετά τις εκλογές του 2009.

Στη συνέχεια όμως το Πασόκ κατέρρευσε με γρήγορους ρυθμούς, εξαιτίας των αντιλαϊκών μέτρων λιτότητας, κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει τώρα και με το κυβερνητικό κόμμα του Rajoy, που από το 46% τον Μάρτιο, έπεσε στο 30% τον Οκτώβριο, με την πτώση να συνεχίζεται όσο συνεχίζεται και η ύφεση.

Η διαφορά μεταξύ ενός κυβερνώντος κόμματος που προηγείται στις δημοσκοπήσεις, και ενός που δεν τα πάει καθόλου καλά σε αυτές, δεν θα πρέπει να υποτιμάται. Ο έλεγχος που οι κομματικοί ηγέτες διατηρούν επί των μελών τους εξαρτάται κυρίως από την ικανότητα τους να προωθήσουν, να εμποδίσουν, ή και να καταστρέψουν πολιτικές καριέρες. Όταν το κόμμα χάνει σε απήχηση, και όταν ο ηγέτης του χάνει σε δημοτικότητα, η πρώτη απώλεια είναι η κομματική πειθαρχία.

Αυτό άρχισε τώρα να συμβαίνει και στο κόμμα του Rajoy, αν και είναι ακόμη αρχή. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που απολαμβάνει (μόλις 10 εδρών) είναι εύθραυστη, όπως ήταν κι αυτή του Πασόκ το 2011.

Οι διαγραφές, οι αποσκιρτήσεις, και ο σχηματισμός νέων κομμάτων που διέβρωσαν την πλειοψηφία του Πασόκ, ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς από πακέτα λιτότητας, που γίνονταν πιο σκληρά όσο ο κάθε στόχος χάνονταν.

Σήμερα, η Ισπανία έχει μπει σε έναν παρόμοιο φαύλο κύκλο. Οι στόχοι της για το έλλειμμα του 2013 βασίζονται σε αναπτυξιακά στοιχεία και δεδομένα που θεωρούνται υπερβολικά αισιόδοξα από όλους εκτός της ισπανικής κυβέρνησης.

Έτσι, η περαιτέρω λιτότητα σίγουρα θα χρειαστεί να εφαρμοσθεί, και αυτό ανοίγει ενδεχόμενα για ένα σοβαρό πολιτικό σοκ που θα πλήξει την χώρα.

S.A.

New Statesman