Αθήνα, Ρώμη, Ιερουσαλήμ…

Ο χριστιανισμός, ο ελληνορωμαϊκός κόσμος και ο ιουδαϊσμός είναι οι τρεις πυλώνες του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Ακόμη και η αποδοχή της πολυπολιτισμικότητας δεν σημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει να αρνηθεί την Ιστορία της, όπως και δεν πρέπει να αρνηθεί τα στοιχεία της παιδείας της και του πολιτισμού της.

Η συρρίκνωση της διδασκαλίας των κλασικών γραμμάτων στην εκπαίδευση και η απάλειψη της χριστιανικής παράδοσης που έγιναν στο όνομα της ανοχής, αντιθέτως, οδήγησαν στην αποτυχία του πολυπολιτισμικού πειράματος.

Δημιούργησαν κοινωνίες θυλάκων, θρησκευτικών και φυλετικών, των οποίων η συνύπαρξη μοιάζει με καταναγκασμό.

Η Ευρώπη μπορεί να θέλησε να θεραπεύσει εαυτήν από την αλαζονεία και το αίσθημα υπεροχής της αποικιοκρατικής της ιστορίας, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάει πως είναι αυτά τα ίδια τα στοιχεία της πολιτισμικής υπεροχής που της επέτρεψαν να συλλάβει το όραμα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Κάτι που είναι αδιανόητο στις ισλαμικές κοινωνίες, για παράδειγμα.

Αυτά ως εισαγωγικά στο κυρίως θέμα.

Και το κυρίως θέμα είναι η πρόταση της κ. Ρεπούση για κατάργηση της διδασκαλίας των Θρησκευτικών.

Ή μάλλον η πρότασή της για αντικατάσταση της διδασκαλίας των Θρησκευτικών που ταυτίζονται με την ορθόδοξη κατήχηση με το μάθημα της θρησκειολογίας και την ενίσχυση της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών και της Βιολογίας - υποθέτω αναφέρει τη Βιολογία λόγω θεωρίας της εξέλιξης.

Δεν έχει άδικο η κ. Ρεπούση.

Τα «Θρησκευτικά», υποχρεωτικό μάθημα για το απολυτήριο του Λυκείου, είναι ένα άκαμπτο τμήμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Δεν ξέρω πόσο έχει διευρυνθεί από τότε που βρισκόμουν στα σχολικά θρανία και ήμουν υποχρεωμένος να αποστηθίζω τα ονόματα αμφίων, καλυμμαυκίων και θυμιατηρίων, μαζί με κακογραμμένες περιλήψεις της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.

Ως προς το μέρος της κατήχησης δεν έχω να πω πολλά.

Οπως η διδασκαλία της Ιστορίας ήταν και παραμένει ελληνοκεντρική, όπου η Ελλάδα δεν είχε ποτέ άδικο στα δυόμισι χιλιάδες χρόνια της Ιστορίας της, έτσι και στα θρησκευτικά η Ορθοδοξία δεν μπορεί παρά να θριαμβεύει απέναντι στους σχισματικούς.

Υποθέτω ότι κανείς δεν πιστεύει στα σοβαρά πως ο τρόπος με τον οποίον διδάσκονται τα Θρησκευτικά ενισχύει τη χριστιανική ηθική των μαθητών.

Υποθέτω δε ότι η εμμονή του υπουργείου οφείλεται κατά μείζονα λόγο στη διατήρηση θέσεων εργασίας, βάσει της αθάνατης λογικής του Δημοσίου, και λιγότερο σε εκπαιδευτικές αναγκαιότητες.

Αλήθεια τι μαθαίνει το παιδί για τους θρησκευτικούς πολέμους που σπάραξαν την Ευρώπη τον 16ο και τον 17ο αιώνα; Πώς διδάσκεται τη μεγάλη παράδοση του καθολικισμού, κι όταν ακούει να μιλούν για προτεστάντες πολιτικούς τι ακριβώς σκέφτεται;

Πώς επηρέασε την πορεία των ευρωπαϊκών εθνών η σύγκρουση του Μαρτίνου Λούθηρου με τον Λέοντα τον Δέκατο και τον Κάρολο τον Πέμπτο, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας;

Και γιατί η διδασκαλία του Λούθηρου υπήρξε καταλυτική για τον αντισημιτισμό; Ομως όλα αυτά είναι θεμελιώδη κεφάλαια της ευρωπαϊκής Ιστορίας, άρα, κατ’ επέκταση και της δικής μας.

Ο Ροΐδης έλεγε, με αφορμή την έκδοση του έργου του Δαρβίνου, πως η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν πρόκειται ποτέ να ασχοληθεί ποτέ με το θέμα για τον απλούστατο λόγο ότι η θεωρία της εξέλιξης δεν θίγει καμία από τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου της Νικαίας. Είχε δίκιο.

Η ελληνική Ορθοδοξία, παρά το μεγαλείο της παράδοσής της, στη σύγχρονη Ιστορία της οχυρώθηκε πίσω από μια αμυντική στάση, η οποία επηρέασε καταλυτικά και τη συλλογική μας ψυχοσύνθεση.

Ομως όταν χάνεις οχτώ-μηδέν δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεις να είσαι κλεισμένος στην άμυνά σου.

Και στην παρούσα πανωλεθρία της η ελληνική κοινωνία χρειάζεται να ανοιχτεί.

Να ανοιχτεί στον ζωτικό πολιτισμικό της χώρο.

Μάθημα θρησκειολογίας λοιπόν αντί για θρησκευτικά;

Αν με θρησκειολογία νοείται μια παθητική καταγραφή όλων των θρησκειών εν είδει περιοδικού πίνακα στοιχείων στη χημεία, όχι.

Διότι σημαίνει ότι σ’ αυτήν την περίπτωση αγνοείς ότι το εκκοσμικευμένο κράτος, όπως και η ανοχή απέναντι στο Ισλάμ, όπως και η αθεΐα, όπως και ο αγνωστικισμός γεννήθηκαν στο ευρωπαϊκό έδαφος που το είχε οργώσει ο χριστιανισμός. Αυτό δεν είναι θέμα πίστης.

Είναι θέμα ιστορικής αλήθειας.

 Αλήθεια διαβάζουν στην ώρα των Θρησκευτικών επιστολές του Παύλου στο πρωτότυπο;

Η γλώσσα του είναι πολύ πιο βατή απ’ αυτήν του Ευριπίδη.

Πάντως το θέμα της διδασκαλίας των Θρησκευτικών πρέπει όντως να ανοίξει.

Και μπορεί να μην σώσει τη χώρα από την πανωλεθρία, όμως είναι κομβικό για το μέλλον της εκπαίδευσης.

Αρκεί να μην πέσει στα ρηχά της μικροπολιτικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στον προοδευτισμό της δεκαετίας του εβδομήντα και στον αγκυλωμένο στην δημοσιοϋπαλλική νοοτροπία συντηρητισμό της Εκκλησίας.

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Καθημερινή