Πτήση 370: Πέραν της φαντασίας…

Καθώς η εξαφάνιση της πτήσης 370 της Malaysia Airlines συνεχίζει να μας απασχολεί χωρίς κανένα νέο στοιχείο, αυτό που ξεκίνησε ως ένα παράξενο περιστατικό εξελίσσεται σε κάτι το ιδιαίτερα περίεργο.

Κι άλλες φορές έχουν εξαφανιστεί επιβατικά αεροσκάφη, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που τόσες μέρες δεν έχουν βρεθεί συντρίμμια.

Η πτήση ΜΗ 370 μοιάζει να εξαφανίστηκε στο πουθενά.

Πως μπορεί να συνέβη κάτι τέτοιο;

Τι μπορεί να έγινε;

Το σοκ της εν λόγω εξαφάνισης είναι προϊόν της νοοτροπίας μας να θεωρούμε πολλά πράγματα ως δεδομένα μέσα στον σημερινό κυκεώνα της πληροφόρησης.

Περιμένουμε πως θα ξέρουμε τα πάντα για τα πάντα.

Αν μπούμε σε ένα flight-tracking site, πληκτρολογήσουμε τον αριθμό οποιασδήποτε πτήσης, μπορούμε να δούμε το που ακριβώς βρίσκεται και προς τα που πετάει.

Πράγματι, τα περισσότερα αεροσκάφη είναι συνδεδεμένα με ένα παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης μέσω πολλαπλών συστημάτων επικοινωνίας.

Δεν υπάρχει καμιά αβεβαιότητα, και αυτό αρέσει στους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, που δεν θέλουν να βλέπουν χιλιάδες μεταλλικά αντικείμενα να πετάνε στους ουρανούς με υψηλές ταχύτητες… στη τύχη.

Στην εναέρια κυκλοφορία ο πλανήτης μας είναι χωρισμένος σε διάφορες περιοχές που ονομάζονται κέντρα ελέγχου, το καθένα από τα οποία ελέγχεται από διαφορετική ομάδα ελεγκτών.

Κάθε αεροσκάφος υποβάλλει σχέδιο πτήσης πριν την αναχώρησή του, και καθώς πετάει οι πληροφορίες του μεταδίδονται ηλεκτρονικά στα διαδοχικά κέντρα.

Τα κέντρα παρακολουθούν τη κάθε πτήση με πολλούς τρόπους.

Ο πρώτος είναι μέσω του πατροπαράδοτου ασυρμάτου. Οι ελεγκτές δίνουν προφορικές οδηγίες στους πιλότους, μαθαίνουν τις προθέσεις τους, και μεταδίδουν πληροφορίες.

Μια άλλη πηγή πληροφόρησης είναι το ραντάρ, που έχει δυο είδη.

Το Primary radar μας δείχνει το που βρίσκεται το αεροσκάφος. Η πολεμική αεροπορία διαθέτει σύστημα ραντάρ που μεταδίδει και το υψόμετρο του αεροσκάφους, κάτι που δεν διαθέτει η πολιτική αεροπορία.

Η δεύτερη χρησιμοποιεί το secondary radar, που ανιχνεύει μια συσκευή ονόματι transponder μέσα στο αεροσκάφος, που μεταδίδει το ύψος ταξιδίου του. Έτσι οι ελεγκτές μπορούν και βλέπουν στην οθόνη τους τον αριθμό της κάθε πτήσης, την τοποθεσία του, και το ύψος που πετάει.

Αυτές οι δυο συσκευές χρησιμοποιούνται από την εποχή των παππούδων μας.

Πρόσφατα καθιερώθηκε και ένα ακόμη σύστημα με την ονομασία ADS-B (Automatic dependent surveillance-broadcast).

Τα αεροσκάφη βρίσκουν τη θέση τους μέσω δορυφόρου, και στη συνέχεια μεταδίδουν τη πληροφορία στο έδαφος.

Με τον ίδιο τρόπο λαμβάνουν πληροφορίες από το έδαφος σχετικά με τον καιρό, ή σχετικά με την υπόλοιπη κυκλοφορία στη περιοχή που πετάνε.

Αυτή είναι μια πιο αξιόπιστη μέθοδος που σύντομα θα αντικαταστήσει το secondary radar, αλλά προς το παρόν βρισκόμαστε στη μεταβατική περίοδο, και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις τόσο οι πιλότοι όσο και οι ελεγκτές διαθέτουν και τα δυο συστήματα.

Υπάρχουν όμως περιορισμοί.

Κυρίως όσον αφορά στην  απόσταση από τον πιο κοντινό σταθμό εδάφους, και στις καιρικές συνθήκες.

Πάνω από τον ωκεανό, αν δεν υπάρχει σύνδεση μέσω δορυφόρου, δεν μπορεί ο πιλότος να μιλήσει με το έδαφος.

Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ελεγκτές συνεχίζουν να βλέπουν το στίγμα στο ραντάρ, με βάση τις πληροφορίες του αρχικού σχεδίου πτήσης, και των τελευταίων συνομιλιών με το αεροπλάνο.

Δεν υπάρχει δηλαδή πραγματική επαφή, και η κατάσταση της πτήσης είναι υποθετική, έως ότου ξαναμιλήσουν και επιβεβαιωθεί ότι όλα βαίνουν καλώς.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, το σύστημα αυτό λειτουργεί μια χαρά και όλα τα αεροσκάφη βρίσκονται εκεί που πρέπει να βρίσκονται.

Μερικές φορές όμως, κάτι πάει στραβά.

Την 1/6/09 οι ελεγκτές της Σενεγάλης είδαν στις οθόνες τους την πτήση 447 της Air France να κινείται επί δυο συνεχόμενες ώρες. Δεν είχαν έρθει σε επαφή με το πλήρωμα, και υπέθεταν πως όλα πάνε καλά. Και όμως, το αεροσκάφος είχε πέσει στη θάλασσα πριν από ώρες.

Μόνο όταν ένας επίμονα περίεργος ελεγκτής άρχισε να θέτει ερωτήματα, κατάλαβαν οι αρχές ότι κάτι δεν πάει καλά.

Έτσι και στη σημερινή περίπτωση, δεν ήταν η εξαφάνιση της πτήσης 370 που προκάλεσε ανησυχία, αλλά το ότι δεν επανεμφανίστηκε.

40 λεπτά μετά την απογείωση, και αφού σταθεροποιήθηκε στα 35.000 πόδια, στρίβοντας βορειοδυτικά όπως θα έπρεπε, το σήμα του ADS-B έσβησε.

Αυτό δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο.

Πολλά αεροσκάφη παθαίνουν το ίδιο σε εκείνη τη περιοχή.

Ανάλογα με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, ένα αεροσκάφος μπορεί να χάσει και το secondary radar του. Όμως η «εικονική» προβολή της πτήσης του συνεχίζεται κανονικά μέσα στο όλο σύστημα της παρακολούθησης της εναέριας κυκλοφορίας.

Μόνο όταν η πτήση δεν ήρθε σε επαφή, ως όφειλε, με τους πύργους ελέγχου στο Βιετνάμ, άναψαν τα κόκκινα λαμπάκια του συναγερμού.

Η πτήση 370 εξαφανίστηκε κυριολεκτικά!

Υπάρχει και μια άλλη πηγή πληροφόρησης στην πολιτική αεροπορία, ολίγον τι πιο ομιχλώδης, αφού δεν έχουν ορατότητα οι ελεγκτές.

Πρόκειται για το ACARS  (Aircraft Communications Addressing and Reporting System) που μεταδίδει πληροφορίες από τα αεροσκάφη αυτόματα μέσω μηνυμάτων στυλ τέλεξ, προς το γραφείο κίνησης ή επιμελητείας της αεροπορικής εταιρίας.

Ανάλογα με το σύστημα, ο Η/Υ του αεροσκάφους μπορεί να μεταδίδει από μια φορά το λεπτό, έως μια φορά στα 30 λεπτά, και επειδή χρησιμοποιεί δορυφόρους, μπορεί να μεταδίδει από οπουδήποτε στον κόσμο.

Όταν οι αρχές διαπίστωσαν την εξαφάνιση της Air France  447, πήγαν πίσω και ανακάλεσαν τις τελευταίες εκπομπές του ACARS, που αποκάλυψαν ότι το αεροσκάφος είχε να αντιμετωπίσει μια σειρά από προβλήματα λίγο πριν χαθεί. Το σύστημα αυτό έδωσε και τα πρώτα στοιχεία που οδήγησαν τελικά στη λύση του μυστηρίου.

Στη περίπτωση όμως της πτήσης 370, η εταιρία ανέφερε πως βάσει του ACARS όλα εξελίχθηκαν φυσιολογικά.

Δεν έδωσαν όμως περισσότερα στοιχεία, ούτε μας είπαν το πόσο συχνά λάμβαναν πληροφορίες από το αεροσκάφος, ή αν ήταν καν ανοιχτό το σύστημα ACARS.

Άρα: χωρίς ACARS, χωρίς secondary radar, χωρίς ραδιοεπικοινωνίες, και χωρίς ADS-B.

Υπάρχουν δυο μόνο αιτίες για να χάσει ένα αεροπλάνο όλα αυτά τα συστήματα επικοινωνίας του.

Όπως λέει ο Sid McGuirk καθηγητής διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας στο πανεπιστήμιο Embry-Riddle: «μπορείς να τα σβήσεις όλα, ή μπορεί να συμβεί μια ολική ηλεκτρονική κατάρρευση».

Όπως έχουν τα πράγματα, μπορεί να συνέβη ένα από τα δυο. Δεν έχουμε όμως καθόλου στοιχεία.

Στις προηγούμενες περιπτώσεις αεροπορικών ατυχημάτων, σε αυτή τη χρονική φάση είχαμε ήδη βρει κάποια οριστικά στοιχεία.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είμαστε καν σίγουροι αν συνέβη ατύχημα.

Δεν έχουν βρεθεί καθόλου συντρίμμια.

Το Πεντάγωνο αναφέρει ότι δεν συνέβη καμιά έκρηξη στο αέρα, και οι μαλαισιανές αρχές δίνουν διφορούμενες πληροφορίες για το ποια στοιχεία έχουν δει στα ραντάρ τους.

Με βάση την ευρύτατη ζώνη αναζήτησης, οι αρχές μάλλον πιστεύουν πως το αεροσκάφος οδηγήθηκε επίτηδες μακριά από τον αρχικό του προορισμό.

Αν όμως όντως συνέβη κάτι τέτοιο, αυτός που ελέγχει το αεροπλάνο συγχρόνισε τέλεια την «απαγωγή» ώστε να συμπέσει ακριβώς με την ώρα που το αεροσκάφος θα έβγαινε από την εικόνα των ελεγκτών στο έδαφος, ούτως ή άλλως. Με αποτέλεσμα αυτοί να θεωρούν ότι η πορεία του συνεχίζεται κανονικά…

Αυτό όμως για να γίνει, χρειάζεται έναν πολυμήχανο «απαγωγέα» το λιγότερο.

Μήπως ήταν δουλειά από μέσα;

Αυτό μοιάζει απίθανο, αλλά και πάλι οι συνθήκες της συγκεκριμένης εξαφάνισης δεν έχουν καμία σχέση με όλα όσα γνωρίζουμε από ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν.

Μια από τις πιο διάσημες ατάκες του δημιουργού του Sherlock Holmes, Arthur Conan Doyle, είναι και η εξής: «Όταν αποκλείεις το αδύνατο, αυτό που σου μένει, όσο απίθανο κι αν είναι, μάλλον είναι η αλήθεια».

Βέβαια, αυτή η ατάκα δεν λαμβάνει υπόψη ότι στον κόσμο μας υπάρχουν και πολλά ενδεχόμενα, που ακόμη και η φαντασία μας δεν μπορεί να συλλάβει.

Slate

Απόδοση: S.A.