Οι γκάφες της ΕΕ, και η Ουκρανία.

Όλα έδειχναν ευνοϊκά. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Frank-Walter Steinmeier, μαζί με τον Πολωνό ομόλογό του Radoslaw Sikorski, συνεργάστηκαν με τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών Laurent Fabius, και πήγαν στο Κίεβο για συνομιλίες με την τότε κυβέρνηση και αντιπολίτευση της Ουκρανίας.

Εκείνο το διάστημα η βία στη πλατεία Μαϊντάν κλιμακώνονταν, και όλα έδειχναν πως η Ουκρανία οδηγείται σε εμφύλιο πόλεμο.

Μετά από συζητήσεις με τον πρόεδρο Viktor Yanukovych και εκπροσώπους της αντιπολίτευσης, οι διαπραγματευτές κατάφεραν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό σχέδιο.

Ο Yanukovych συμφώνησε στη δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης, και σε νέες προεδρικές εκλογές, με τους διαδηλωτές να υπόσχονται να αποσυρθούν από τη πλατεία και τους δρόμους της πόλης.

Αν το σχέδιο πετύχαινε, θα ήταν μια μεγάλη επιτυχία της διπλωματίας. Ένα μοντέλο μετάβασης προς ένα καλύτερο καθεστώς, χωρίς αιματοχυσίες.

Όμως δεν πέτυχε, και δεν έχουμε σαφή εικόνα του τι ακριβώς μεσολάβησε εκείνη τη νύχτα της 21^ης Φεβρουαρίου, κατά την οποία ο Yanukovych διέφυγε, και ένα νέο καθεστώς ανέλαβε τη χώρα.

Μέσα δηλαδή σε λίγες μόνο ώρες, ακυρώθηκε ένα πολύ καλό σχέδιο επί χάρτου.

Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως οι τρεις υπουργοί αποφάσισαν να δράσουν αργά.

Εκ των υστέρων φαίνεται πως η ΕΕ δεν πήρε την ουκρανική κρίση στα σοβαρά.

Χωρίς να έχουν ιδέα για το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έκαναν όσα έπρεπε προκειμένου ο Yanukovych να υπογράψει τη συμφωνία ΕΕ- Ουκρανίας.

Κανείς δεν είχε αίσθηση του μεγέθους της κρίσης.

Η ΕΕ όμως θα έπρεπε να γνωρίζει. Μετά την ανεξαρτησία της χώρας, το ουκρανικό κράτος και ο λαός δεν μπόρεσαν να πετύχουν μια στέρεη και συμπαγή οντότητα.

Δεν υπήρχε νομιμότητα, ασφάλεια, ανεξάρτητη δικαιοσύνη, ούτε καν στοιχειωδώς λειτουργικοί θεσμοί.

Η Ουκρανία ήταν μια αδύναμη χώρα, με μια προβληματική γεωπολιτική ιστορία, με αποτέλεσμα η χώρα να μη θεωρείται ενιαία. Κάτι που θα επέτρεπε στο δυτικό της κομμάτι να συμβιώνει με το φιλορωσικό ανατολικό.

Κι αυτό είναι ένα μόνο από τα πολλά προβλήματα της Ουκρανίας.

Μέσα δε στην ΕΕ δεν υπήρχε η θέληση να δουν την Ουκρανία ως ένα κράτος που για ιστορικούς κυρίως λόγους ήταν διαφορετικό από αυτό που συνήθως ονομάζουμε φυσιολογικό.

Υπήρχε έλλειψη ταύτισης, σε συνδυασμό με μια υπερβολική αυτοπεποίθηση, κάτι ανάλογο δηλαδή με αυτά που οδήγησαν πιο πριν στην ελλιπή κατανόηση της αραβικής άνοιξης.

Θεωρούμε δεδομένο ότι όλοι όσοι εξεγείρονται εναντίον ενός μη δημοκρατικού καθεστώτος, θέλουν ντε και καλά αυτό που εμείς ονομάζουμε δημοκρατία. Αυτό είναι λάθος.

Η ΕΕ στερείται αισθητηρίου οργάνου όσον αφορά σε διαφορετικές περιπτώσεις, διαφορετικές δυνατότητες,  διαφορετικές δυνάμεις, και διαφορετικές βαθμίδες ανάπτυξης.

Εν ολίγοις, η ΕΕ δεν κατανοεί την αρχή του φεντεραλισμού.

Αυτό ισχύει στη Μεσόγειο, και παράλληλα αυτό καθορίζει τις σχέσεις της ΕΕ με τα κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

Η ΕΕ πάσχει διπλωματικά επειδή δεν είναι πολυκεντρική, κάτι που θα την βοηθούσε να πλοηγηθεί μέσα στις διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης, διαφορετικές προοπτικές, και διαφορετικές ανάγκες των μελών της, που θα έπρεπε να ενώσει σε ένα σύνολο, το οποίο θα μπορούσε να γεφυρώσει τις αποκλίσεις μεταξύ Φιλανδίας και Ελλάδας, Γερμανίας και Ουγγαρίας, την κουλτούρα δηλαδή της σιέστας με αυτήν της εργασιομανίας, τα εθνικά συναισθήματα με τα αντίστοιχα μετά- εθνικιστικά.

Αυτή όμως η προσέγγιση δεν δημιουργεί μόνο προβλήματα για τα παλιά δυτικά κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά και για τα νέα.

Βλέπουμε δηλαδή σήμερα το πώς η επέκταση της ΕΕ στην ανατολική Ευρώπη πάσχει από «κατασκευαστικά ελλείμματα», άσχετα αν εν μέρει πέτυχε.

Η ΕΕ δεν δίνει την ανάλογη σημασία στην ιστορία η οποία είναι κρίσιμη για τη κατανόηση της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης, ενώ ακολουθεί ένα ολοκληρωτικό  και στη πράξη ανόητο αξίωμα «business as usual».

Τώρα όμως η ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ενώ ξεκίνησε την επέκταση προς Ανατολάς με κέφι και μπρίο, δεν έβαλε την απαραίτητη ενέργεια, και σκέψη στο εγχείρημα, για να της πετύχει…

Απόδοση: S.A.

Die Welt