Το δίλημμα του ψυχασθενούς…

Ο Γιάνης πήγαινε για Νόμπελ. Μεγάλο το ρίσκο που δέχτηκε να πάρει, αλλά δεν τον ένοιαζε, αφού δεν το είχε σε τίποτα να θυσιάσει μια ολόκληρη χώρα. Να εξηγηθώ λίγο καλύτερα...

Ήταν κάποια στιγμή του 2013 όταν έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο τρόπον τινά εκλαϊκευμένης σοφίας πάνω στην Θεωρία Παιγνίων.

Δεν είχα ασχοληθεί εκτενώς με την συγκεκριμένη επιστήμη, τουλάχιστον σε ότι αφορά στο μαθηματικό υπόβαθρο, και για αυτό θεώρησα πρέπον να ξεκινήσω από τα χαμηλά...

Το βιβλίο το είχε γράψει σε μεγάλο μέρος ο Βαρουφάκης. Ήταν μια αφιέρωση στον Τζων Νας ουσιαστικά (το βιβλίο λεγόταν John Nash – Θεωρία Παιγνίων), αφού το μεγαλύτερο μέρος αποτελούνταν από κείμενα άλλων για τον μεγάλο αυτόν επιστήμονα.

Το κομμάτι που αφορούσε την απλοϊκή επεξήγηση της Θεωρίας Παιγνίων ήταν καλό ομολογουμένως!

Πραγματικά με βοήθησε να διακρίνω και να κατανοήσω ορισμένα θέματα που δεν τα είχα καλομελετήσει… μέχρι όμως ένα σημείο που άρχισε κάπως να με προβληματίζει το ύφος του συγγραφέα.

Όντως, πρακτικά αντιλαμβανόταν ο αναγνώστης πως ο Βαρουφάκης προσπαθούσε να αποδομήσει ουσιαστικά τον Νας και την Θ.Π., βασιζόμενος στην κοινωνικοπολιτική διάστασή της (άλλωστε, τα οικονομικά είναι η μαθηματική μοντελοποίηση της κοινωνιολογίας και η Θ.Π. η μαθηματική μοντελοποίηση των πολιτικών και διεθνών σχέσεων). Πρακτικά, προσπαθούσε να ακυρώσει την έννοια του λογικού παίκτη.

Τι εννοώ; Σε ένα παιχνίδι δύο παικτών και δύο επιλογών για τον καθένα (π.χ. Ελλάδα και Ευρώπη με επιλογές την Πίεση/Ρήξη και την Υπαναχώρηση) υπάρχουν τέσσερα πιθανά σενάρια, το αποτέλεσμα καθενός να υπολογίζεται βάσει συγκεκριμένων συναρτήσεων ωφέλειας, οι οποίες με τη σειρά τους υπαγορεύονται από τις τρέχουσες συνθήκες.

Και πάλι για να προσπαθήσω να γίνω κατανοητός, σκεφτείτε το απλά ως τις συνέπειες που θα είχε για κάθε παίκτη η ρήξη ή η συμφωνία και υπό ποιους όρους (π.χ. μηδαμινά οικονομικά, αλλά πιθανά πολιτικά προβλήματα για την Ευρωζώνη από ένα Grexit).

Βάσει της ιδέας των λογικών παικτών, οι δύο πλευρές θα «ζύγιζαν» οφέλη και συνέπειες από κάθε πιθανή απόφαση και αναλόγως θα έπρατταν. Αυτό ήθελε να καταρρίψει ο Γιάνης.

Και αν το κατέρριπτε ίσως πήγαινε για Νόμπελ.

Γιατί, εάν κατάφερνε συμπεριφερόμενος ως «παράλογος» παίκτης, όχι απλά ρισκάροντας, αλλά αγνοώντας κάθε λογική αλληλουχία διαπραγματευτικής σκέψης, κέρδιζε (βλέπε μέγιστη ωφέλεια για την Ελλάδα), τότε θα είχε καταρρίψει κάθε μοντελοποίηση της βέλτιστης συμπεριφοράς σε ένα παίγνιο, αφού, ενώ θα είχε ως σκοπό αυτόν του λογικού παίκτη (μέγιστη ωφέλεια), θα συμπεριφέρονταν αντίθετα ή έστω αδιάφορα απέναντι σε ότι θα υπαγόρευε ως συμπεριφορά αυτός ο σκοπός.

Και, όπως διαπιστώσαμε τελικά στις τσέπες μας, ο Γιάνης δεν το κέρδισε το Νόμπελ.

Στην πορεία θυσίασε κάθε σταγόνα ιδρώτα, αίματος και δακρύων που έχυσαν οι Έλληνες πολίτες τα τελευταία 5 χρόνια, σε αυτήν την αδυσώπητη μάχη ενάντια στην Παγκόσμια Κρίση, στην αρτηριοσκληρότητα του μεταπολιτευτικού πελατειακού πολιτικού συστήματος, στον χειρότερό μας εαυτό.

Δεν τον ένοιαζε όμως. Έπρεπε να στήσει το δικό του ζωντανό πείραμα των «Σταφυλιών της Οργής», το γνωστό μυθιστόρημα που αναφέρεται στην περίοδο του μεγάλου κραχ και αγαπημένη του αναφορά όπως μου επισήμανε παλιότερα διαδικτυακός φίλος: ένα σκηνικό εξαθλίωσης, το οποίο θα πολλαπλασίαζε την σημαντικότητα της, πιθανολογούμενης κατ’ αυτόν, νίκης, κόντρα σε κάθε λογικό μοντέλο.

Το πείραμά του απέτυχε, αλλά ο ίδιος μπορεί και να είναι ευχαριστημένος παρόλα αυτά. Όσο εσείς κι εγώ θα μαζεύουμε τα συντρίμμια μας, ο ίδιος θα σχεδιάζει την επόμενη διάλεξή του πάνω στη δημιουργική ασάφεια, βασιζόμενος στον πακτωλό δεδομένων που αποκόμισε από την «περιπετειούλα» του αυτή, μεταξύ ενός καλού κρασιού και μιας ποικιλίας ακριβών τυριών.

Top GunZ

Υ.Γ.: Ο τίτλος αναφέρεται στο δίλημμα του φυλακισμένου, το πιο κλασικό παράδειγμα παιγνίου, όπου δύο φυλακισμένοι προσπαθούν να επιλέξουν σωστά. Ένας άνθρωπος με σοβαρές πνευματικές και ψυχικές διαταραχές προφανώς και έχει λιγότερες πιθανότητες σωστής εκλογής.