Τα κλισέ για την τρομοκρατία…

Θερίζουν πάλι τα αριστερά κλισέ στον δημόσιο διάλογο. Κάποιοι μιλούν για «φτωχοδιαβόλους των ευρωπαϊκών προαστίων» που λόγω κοινωνικής αδικίας πήραν τα όπλα, αποσιωπώντας το γεγονός ότι οι μακελάρηδες μπορεί να μην ανήκουν στην ανώτερη τάξη (όπως ο Οσάμα μπιν Λάντεν), αλλά δεν ήταν δα και κλοσάρ. Σε οικογένειες της μεσαίας τάξης ανατράφηκαν, όπως εκατομμύρια άλλοι που δεν δολοφόνησαν αθώους.

Αλλοι πάλι μιλούν για ισλαμιστές που είναι μεν φονιάδες, αλλά έχουν ψυχολογικό υπόβαθρο. Εχουν προηγούμενα, λένε, από τις Σταυροφορίες ή την αποικιοκρατία. Παραγνωρίζουν βέβαια το γεγονός ότι ουδείς Βιετναμέζος ανατινάχθηκε σε αμερικανικό καφέ για να εκδικηθεί την πολύ πιο πρόσφατη επέμβαση των ΗΠΑ και τους τόνους φυτοκτόνων χημικών (Agent Orange) που ακόμη ταλαιπωρούν την ασιατική αυτή χώρα. Υπήρξαν τεράστιες αδικίες και πολλοί κατατρεγμένοι στη Λατινική Αμερική, αλλά ουδείς οπαδός του Τσε Γκεβάρα πήρε το καλάσνικοφ για να θερίσει ανυποψίαστους σε θέατρα...

Ολα τα κλισέ είναι ξεκούραστη σκέψη. Η πραγματικότητα ακρωτηριάζεται για να χωρέσει στα προκατασκευασμένα κουτάκια, όπως είναι οι κοινωνικές αδικίες που φτιάχνουν τρομοκράτες ή η αιώνια ενοχή της Δύσης για όλα τα κακά του κόσμου, λες και πριν από τον καπιταλισμό και τη νεωτερικότητα δεν σφάζονταν οι άνθρωποι -χριστιανοί και μουσουλμάνοι- για τις ίδιες παράλογες ιδέες.

Η μόνη διαφορά της Δύσης είναι ότι, ύστερα από πολλά χρόνια σφαγών και ποταμούς αίματος, έγινε ο ιστορικός συμβιβασμός μεταξύ των οπαδών του κοσμικού κράτους και των πιστών του βασιλείου του Θεού. Κι αυτό ήταν μια από τις μεγάλες κατακτήσεις του Διαφωτισμού που πολλές χώρες δεν έζησαν: ο καθένας μπορεί να πιστεύει όποιον Θεό θέλει, αλλά δεν μπορεί να σκοτώνει όποιον θέλει επειδή πιστεύει σε άλλον Θεό.
Γράφαμε και προ δεκαετίας, με αφορμή τις επιθέσεις στην Ισπανία, πως και η Ευρώπη γέννησε τρομοκρατία, αλλά αυτή μπορούσε να αντιμετωπιστεί πολιτικά, επειδή ήταν μια ασθένεια του ίδιου θεωρητικού σχήματος. Η αριστερή και η δεξιά τρομοκρατία στις παρελθούσες δεκαετίες θεωρήθηκαν μέσα για την επίτευξη ενός γήινου σκοπού. Ηταν, φυσικά, τα λάθος μέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού, αλλά ήταν εντός πλαισίου συζήτησης στο οποίο υπήρχαν οι έννοιες του «ορθού» και του «λάθους». Γι’ αυτό και ηττήθηκαν πολιτικά. Η συζήτηση μπορούσε να γίνει.
Το πρόβλημα με την ισλαμική τρομοκρατία είναι πως το «ορθό» και το «λάθος» δεν αποτελούν θέμα συζήτησης, αλλά ζήτημα των ιερών γραφών ή της ερμηνείας τους.

Η πολιτική είναι διάλογος εντός συγκεκριμένου και ορθολογικού πλαισίου. Πολιτική λύση στο πρόβλημα κάποιων τύπων που ανατινάζονται για να βρεθούν αυτομάτως στην παρέα 72 παρθένων δεν μπορεί να υπάρξει. Οσα κι αν του τάξει η γήινη πολιτική θα είναι λίγα μπροστά στην αιώνια ευφορία που υπόσχεται το Κοράνι.

Η θρησκεία φτιάχνει αφιονισμένους, τους οποίους ουδείς μπορεί ορθολογικά (δηλαδή, πολιτικά) να αντιμετωπίσει. Ο δικός τους σκοπός δεν είναι του κόσμου ετούτου.
Βεβαίως, μπορεί η παιδεία -που σημαίνει ενστάλαξη των δυτικών αξιών οι οποίες έχουν στο επίκεντρό τους τον άνθρωπο και τη ζωή- να δώσει αποτελέσματα μακροπρόθεσμα. Αυτό αποτελεί εξαιρετικό πολιτικό στόχο, αλλά μέχρι να επιτευχθεί, καλά είναι να φυλαγόμαστε από τους «τρελούς του Θεού»...

Πάσχος Μανδραβέλης

Καθημερινή