Μια καταπληκτική ονειρική ταινία…

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου σινεφίλ με την κουλτουριάρικη και ελιτίστικη έννοια του όρου, αλλά μου αρέσουν οι ταινίες. Πάρα πολύ. Γι αυτό, εδώ και πολλά χρόνια προσπαθώ να βλέπω τουλάχιστον από μία καθημερινά.

Είχα λοιπόν προχθές μια συζήτηση με φίλους για τις «καλύτερες» ταινίες όλων των εποχών, και θυμήθηκα μια, που όταν την πρωτοείδα πριν από πάρα πολλά χρόνια, με είχε κυριολεκτικά τρελάνει. Γι αυτό και ακόμη την θεωρώ ως μία από τις αρτιότερες που έχω δει ποτέ… μαζί με το Blade Runner, το  Donnie Darko, το Vanilla Sky, και άλλες παρόμοιες…

Αναφέρομαι στην ταινία Jacob’s Ladder, του 1990 νομίζω, με σκηνοθέτη τον Adrian Lyne, και με πρωταγωνιστή τον Tim Robbins. Πρόκειται για μια ψυχολογική δεξιοτεχνική απεικόνιση της εναλλαγής μεταξύ πραγματικότητας και ονειρικού κόσμου. Μεταξύ της καθημερινότητας και των παραισθήσεων.

Ο πρωταγωνιστής ονόματι Jacob Singer, ζει σε έναν κόσμο αποκομμένο από τον πραγματικό, χωρίς όμως να το γνωρίζει, ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Την καθημερινότητά του την στοιχειώνει το παρελθόν του, η εμπειρία του δηλαδή ως στρατιώτη στον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά και η απώλεια του μικρού γιου του, του Gabe. Παράλληλα, προσπαθεί να ξεπεράσει τον χωρισμό του με την σύζυγό του Sarah.

Στην ταινία, ο σκηνοθέτης αριστοτεχνικά εναλλάσσει τα αποσπάσματα της εύθραυστης ύπαρξης του βασανισμένου αυτού βετεράνου. Ενός φαινομενικά ανθρώπινου ερείπιου. Ο Lyne δηλαδή μας πηγαίνει από τον πόλεμο στην οικογενειακή ζωή του πρωταγωνιστή με τα τρία μικρά παιδιά του, και αμέσως μετά στην σημερινή του ζωή, κυνηγημένου από σκοτεινούς δαίμονες του παρελθόντος, ανήμπορου να αντεπεξέλθει στην διαλυμένη από κάθε πλευρά ύπαρξή του.

Τον βλέπουμε, κάθε μέρα που περνάει, να απομακρύνεται όλο και πιο πολύ από την πραγματικότητα, με διάφορα συμβάντα που μάλλον θυμίζουν παραισθήσεις, ή εφιάλτη. Από τη στιγμή που ξυπνάει μέσα στο τρένο, το φανταστικό στοιχείο της ζωής του αρχίζει να αυξάνεται, με τον κόσμο γύρω του να γίνεται όλο και πιο τρομακτικός. Γεννάται μάλιστα το ερώτημα για το αν ο Jacob είναι στα αλήθεια ζωντανός, με την σημερινή του ζωή να διακόπτεται τακτικά από αφηρημένα flashbacks του παρελθόντος του… ή μιας άλλης παράλληλης ζωής, σε μια άλλη παράλληλη πραγματικότητα. Και όσο η παρουσία του μικρού (χαμένου) γιου του γίνεται όλο και πιο συχνή στο μυαλό του, τόσο ο ίδιος βυθίζεται ακόμη περισσότερο στις ενοχές για τον θάνατό του. 

Στην παρούσα ζωή του, αυτήν που παρακολουθούμε ως την πραγματική, ο Jacob συζεί με μια συνάδελφό του από το ταχυδρομείο όπου εργάζεται, την Jezebel. Κάποιες από τις παραισθήσεις του συμπεριλαμβάνουν και την ίδια, η οποία εμφανίζεται που και που να μεταμορφώνεται σε δαίμονα. Ο θεατής δύσκολα μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς ρόλο παίζει στη ζωή του Jacob η σύντροφός του, αφού την μια δείχνει να νοιάζεται γι αυτόν, ενώ την άλλη όχι.

Όλοι οι χαρακτήρες της ταινίας, όλοι όσοι συναναστρέφονται τον Jacob, είναι απόμακροι, με ελάχιστους να μπορούν να τον κάνουν να νιώσει ήρεμος. Υπάρχουν για παράδειγμα οι σύντροφοί του από το Βιετνάμ, με παρόμοια προσωπικά προβλήματα, όπως το να στοιχειώνονται κι αυτοί από μαύρες αναμνήσεις, από δαίμονες, και να ζουν σε μια ονειρική πραγματικότητα (εφιαλτική θα έλεγα), ανίκανοι να προσαρμοστούν στον κόσμο γύρω τους.

Αυτό που καταφέρνει με μοναδικό τρόπο η συγκλονιστική αυτή ταινία, είναι να περιγράφει με εξαιρετικό κινηματογραφικό τρόπο την σταδιακή αποσύνθεση της συνείδησης του πρωταγωνιστή, χαμένου μέσα σε μια εναλλαγή ονείρων και κάτι που μοιάζει με πραγματικότητα, χωρίς όμως να είναι.

Να σημειώσουμε και κάποιες ιδιαίτερες λεπτομέρειες της ταινίας, όπως το γεγονός ότι όλοι οι χαρακτήρες έχουν βιβλικά ονόματα, όπως βιβλικός είναι και ο τίτλος της. Μάλιστα, σε ένα από τα ονειρικά flashbacks, βλέπουμε και μια σκάλα προς τον ουρανό…

Όσον αφορά στο τέλος, εκεί είναι όλα τα λεφτά. Όταν αποδεικνύεται (ή όχι;) πως όλα αυτά που παρακολουθήσαμε, όλα αυτά που «έζησε» ο βασανισμένος πρωταγωνιστής, ίσως να μη συνέβησαν ποτέ, αφού η τελική σκηνή λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο στο μέτωπο… με τον Jacob τραυματισμένο και ετοιμοθάνατο επάνω σε ένα φορητό ράντζο…

Μια πραγματικά καταπληκτική ταινία, που έχει να κάνει τόσο με τις σκληρές συνέπειες του πολέμου, όσο και με την εύθραυστη ψυχολογία του σύγχρονου ανθρώπου. Ψάξτε την και δείτε την. Την συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Strange Attractor