Γιατί ο Ερντογάν ΔΕΝ θέλει να θυμάται τον Σαμαρά (με το δίκιο του)…

Κάποιες όχι ιδιαίτερα γνωστές πτυχές από τις πρόσφατες εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά θα σας αποκαλύψω σήμερα. Για να καταλάβουμε καλύτερα τι γίνεται σήμερα και τι έχει μεσολαβήσει στο πρόσφατο παρελθόν. Βλέπετε η «επικαιρότητα» δεν είναι πάντα μόνο αυτό που φαίνεται... Είναι πολλές φορές και όλα εκείνα που δε φαίνονται, που δε λέγονται, που ευσχήμως αποσιωπούνται.

Εξηγούμαι λοιπόν.

Στη προχθεσινή συνέντευξη Ερντογάν στον Αλέξη Παπαχελά, ο Τούρκος Πρόεδρος απαρίθμησε τις καλές του σχέσεις και στη στενή συνεργασία του με όλους του προηγούμενους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας. Με όλους; Όχι ακριβώς! Ξέχασε έναν: Τον Αντώνη Σαμαρά. Γιατί άραγε; Κι όταν αμέσως ο Παπαχελάς του θύμισε πως στην περίοδο Σαμαρά (2012-2014) είχαμε τις λιγότερες «τριβές» μεταξύ μας (τις λιγότερες παραβιάσεις τουρκικών αεροσκαφών στο Αιγαίο, τις λιγότερες «εικονικές αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο κλπ.), ο Τούρκος Πρωθυπουργός απέφυγε να σχολιάσει. Γιατί ακριβώς ο Ερντογάν αποσιώπησε τόσο… «εκκωφαντικά» την περίοδο Σαμαρά; Μήπως είχε «κακές» προσωπικές σχέσεις μαζί του;

Όχι! Είχε καλέσει μάλιστα το Σαμαρά και τον υποδέχθηκε με τιμές στην Κωνσταντινούπολη, είχαν μακρά συνομιλία οι δυό τους, του παρέθεσε γεύμα μαζί με την συνοδεία του (έκαναν «διακυβερνητική υψηλού επιπέδου») και υπέγραψαν τότε σημαντικές διμερείς συμφωνίες οικονομικού-εμπορικού και τουριστικού χαρακτήρα.

Ενώ ακολούθησε και άλλη «διακυβερνητική υψηλού επιπέδου» συνάντηση μεταξύ των δύο χωρών, στις αρχές Δεκεμβρίου του 2014. Άρα υπήρξαν τότε επαφές και συνεννοήσεις, δραστήρια διπλωματία και σημαντικές (οικονομικού χαρακτήρα) συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών. Γιατί τα ξέχασε αυτά ο Ερντογάν;

Ο ίδιος τίποτε δεν κάνει τυχαία. Κάτι ήθελε να σηματοδοτήσει με αυτή του την αποσιώπηση. Να λοιπόν γιατί: Ο Σαμαράς έκανε τέσσερις κινήσεις που ο Ερντογάν δεν θέλει να θυμάται. Γιατί του ήταν απολύτως δυσάρεστες. Αν και τότε δεν τόλμησε να πει το παραμικρό.

* Πρώτον, ο Σαμαράς, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακόμα, έθεσε για πρώτη φορά θέμα Ελληνικής ΑΟΖ!

Πράγμα για το οποίο το ελληνικό «κατεστημένο» ενοχλήθηκε τότε. Και η Τουρκία ενοχλήθηκε επίσης. Αλλά δεν είπε τίποτε.

Τη «δυσφορία» της ανέλαβε να την διαβιβάσει στο Σαμαρά το… Ελληνικό «κατεστημένο» τότε!

Ο Σαμαράς όμως επέμενε και προκάλεσε αρχές του 2011 «προ ημερησίας διάταξης» συζήτηση στη Βουλή για την ΑΟΖ. Για πρώτη φορά ever…

Αξίζει να διαβάσετε εκείνη την ομιλία του (υπάρχει στο διαδίκτυο).

Κι αξίζει επίσης, να δείτε τα δημοσιεύματα διαφόρων Ελλήνων «πανεπιστημιακών» τις μέρες εκείνες, που αμφισβητούσαν είτε τη σημασία της ΑΟΖ, είτε την ύπαρξη οποιουδήποτε αξιόλογου κοιτάσματος υδρογονανθράκων εντός της Ελληνικής ΑΟΖ.

Τώρα βέβαια, κανείς δεν θέλει να θυμάται όλες αυτές τις αρλούμπες.

Το «απόστημα» – ο κύκλος σιωπής για την Ελληνική ΑΟΖ – έσπασε τότε οριστικά από το Σαμαρά. Πράγμα που δεν πολυάρεσε, όμως, στην Άγκυρα.

Δικαίως, λοιπόν, ο Ερντογάν δεν θέλει να το θυμάται…

* Δεύτερον, τον Ιούλιο του 2012, μόλις είχε αναλάβει την Πρωθυπουργία, ο Σαμαράς έμαθε (και μάλιστα με «ανορθόδοξο τρόπο»), ότι η Τουρκία είχε αρχίσει ήδη να προκηρύσσει «οικόπεδα», δηλαδή θαλάσσια τεμάχια μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου! Και διάφορες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες είχαν αρχίσει να το συζητούν μαζί της.

Ο Σαμαράς αντέδρασε αμέσως. Δεν ανακήρυξε πλήρως την Ελληνική ΑΟΖ (αφού οι επίσημοι «υπηρεσιακοί παράγοντες» τον προειδοποιούσαν να ΜΗ το κάνει!)

Αλλά έκανε το αμέσως επόμενο που μπορούσε: ειδοποίησε επισήμως τον Οργανισμό για το Δίκαιο της Θάλασσας, υπό τον ΟΗΕ, ότι τα θαλάσσια «οικόπεδα» τα οποία είχε «προκηρύξει» η Τουρκία βρίσκονταν μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ! (Και σε αυτό το ελληνικό «κατεστημένο» τον προειδοποιούσε να ΜΗ το κάνει – αλλά δεν τους άκουσε…) Μ’ άλλα λόγια τους είπε: αυτά είναι δικά μας!

Η Ελληνική διακοίνωση δημοσιεύτηκε αυθημερόν στην «εφημερίδα» (ιστοσελίδα) της Οργανισμού για το Δίκαιο της Θαλάσσης (του οποίου η Ελλάδα είναι μέλος).

Η Τουρκική αντίδραση μπήκε μόνο ως «υποσημείωση», μιας και η Τουρκία ΔΕΝ είναι μέλος του Οργανισμού αυτού (δεν έχει υπογράψει το Δίκαιο της Θαλάσσης). Και το αποτέλεσμα ήταν οι πετρελαϊκοί «κολοσσοί» που είχαν αρχίσει να διαπραγματεύονται με την Άγκυρα για τα θαλάσσια “οικόπεδα” μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ, να κάνουν αμέσως πίσω!

Αν δεν είχε αντιδράσει επισήμως η Ελλάδα τότε, η EXXON-Mobil για παράδειγμα, θα εκλάμβανε την «ελληνική σιωπή» ως έμμεση αποδοχή πως τα «οικόπεδα» αυτά δεν ανήκουν στην Ελληνική δικαιοδοσία. Κι αν έμπαιναν τέτοιες εταιρίες σε τέτοιες συμφωνίες – συμβόλαια με την Άγκυρα, άντε να τις βγάλεις μετά.

Με δύο λόγια: Τότε η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε την ακυβερνησία που είχαμε στην Ελλάδα (τους προηγούμενους μήνες) και προσπάθησε αθόρυβα να δημιουργήσει «τετελεσμένα» σε βάρος της Ελληνικής ΑΟΖ νότια από το Καστελόριζο, για την οποία το ελληνικό κατεστημένο δεν ήθελε να μιλάει καν. Ο Σαμαράς το σταμάτησε αυτό! Ουσιαστικά ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στο Μαξίμου, ανατρέποντας τουρκικά «τετελεσμένα» σε βάρος της χώρας μας. Δικαίως δεν θέλει λοιπόν, να τον θυμάται ο Τούρκος Πρόεδρος.

* Τρίτον, στα δύο επόμενα χρόνια, ο Σαμαράς ξεκίνησε δύο μεγάλες εθνικές στρατηγικές – καινοτόμες για τα ελληνικά και περιφερειακά δεδομένα:

--Πρώτον τον «στρατηγικό άξονα» Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, που αγκάλιασαν αμέσως και ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Βέβαια, στενές σχέσεις με το Ισραήλ είχε ξεκινήσει και ο ΓΑΠ τα αμέσως προηγούμενα χρόνια. Αλλά εκείνο το διπλωματικό «άνοιγμα» του ΓΑΠ δεν είχε ακόμα το χαρακτήρα «στρατηγικής συνεργασίας». Η Ελληνική διπλωματία έβαζε, ακόμα τότε, σε «ίση μοίρα» τις σχέσεις με το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους.

Ο Σαμαράς το πήγε πολύ πιο πέρα:

-- Έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη «στρατηγική σύγκλιση» με το Ισραήλ. Είπε ότι η Ελλάδα επιμένει, βέβαια, στην παραδοσιακή πολιτική της για το Παλαιστινιακό (ζητά την αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους), αλλά αυτό το διαχωρίζει από την ανάγκη και την προτεραιότητα για «στρατηγική σύγκλιση» Ελλάδας-Ισραήλ!

-- Κι ακόμα έβαλε σε αυτή τη «σύγκλιση» ως ισότιμο «τρίτο μέρος» την Κύπρο! Τη θέση και το ρόλο της οποίας αναβάθμιζε ευθέως.

Ο Νετανιάχου «το ’πιασε το υπονοούμενο» αμέσως! Κι όταν υποδεχόταν το Σαμαρά στην Ιερουσαλήμ είπε το ιστορικό:

--Απέχουμε μόλις δύο ώρες δρόμο (με το αεροπλάνο) και μας πήρε 65 χρόνια να καλύψουμε την απόσταση!

Για το Ισραήλ που βρίσκεται – και, κυρίως, που νιώθει – περικυκλωμένο από μια «θάλασσα εχθρών» το να δημιουργηθεί ένας μόνιμος «άξονας» κρατών που το συνδέουν απευθείας με το «έξω κόσμο» και κυρίως με την Ευρώπη (αφού και η Κύπρος και η Ελλάδα είναι πλήρη μέλη της Ευρώπης) ήταν «γεωπολιτικά σωτήριο».

Αυτή η νέα στρατηγική σύγκλιση – συμμαχία ενόχλησε ιδιαίτερα την Τουρκία του κ. Ερντογάν τότε. Ο οποίος είχε ήδη πολύ κακές σχέσεις με το Ισραήλ που ποτέ δεν κατάφεραν οι δύο πλευρές να τις αποκαταστήσουν.

Η ίδια η Τουρκία δεν αντέδρασε επισήμως με την κίνηση Σαμαρά, αλλά από διάφορες άλλες «πλευρές» μεταφέρθηκαν στην Αθήνα οι τουρκικές «οχλήσεις». Ο Σαμαράς τους καθησύχασε και… συνέχισε απτόητος.

Η πολιτική του αυτή συνεχίζεται – ευτυχώς - μέχρι σήμερα…

* Τέλος, ο Σαμαράς τότε έκανε και άλλη κίνηση μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας στην περιοχή:

Δημιούργησε παράλληλα το «γεωπολιτικό τρίγωνο»: Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος!

Εκμεταλλεύθηκε το γεγονός ότι ο στρατηγός Σίσι στο Κάϊρο είχε μόλις ανατρέψει τον ισλαμιστή Πρόεδρο Μόσι, κι είχε ανάγκη διεθνών «ερεισμάτων». Γιατί στην αρχή οι δυτικοί τον έβλεπαν με καχυποψία ως «δικτάτορα».

Όσο κι αν ο ίδιος ο Σίσι τους εξηγούσε τότε, πως αν παρέμενε ο Πρόεδρος των «αδελφών μουσουλμάνων» στην Αίγυπτο, η χώρα του θα βυθιζόταν τελικά σε εμφύλιο Πόλεμο χειρότερο από εκείνο της Συρίας.

Στο μεταξύ ο Ερντογάν, που είχε άριστες σχέσεις με τον ισλαμιστή Μόσι, τα είχε σπάσει άγρια με το νέο ηγέτη της Αιγύπτου - και ο Σαμαράς έσπευσε να καλύψει το «κενό».

Γιατί, βλέπετε, τότε ο Ερντογάν είχε ακόμα πολύ καλές σχέσεις με όλους τους ισλαμιστές - και στην Αίγυπτο και στη Συρία.

Και αυτή η κίνηση Σαμαρά, λοιπόν, ενόχλησε ξανά τον Ερντογάν, αλλά πάλι δεν τόλμησε να πει τίποτε ευθέως. Και ασφαλώς, δεν θέλει να το θυμάται…

Κι ακόμα περισσότερο: στα τέλη του 2014, ο Σαμαράς, μαζί με τον Κύπριο Πρόεδρο Αναστασιάδη, επισκέφθηκαν την Αίγυπτο και υπέγραψαν μαζί με τον Πρόεδρο Σίσι συμφωνία «στρατηγικής συνεργασίας» ανάμεσα στις τρείς χώρες.

Η ιστορική εκείνη συμφωνία συμπεριέλαβαν ρητά – για πρώτη φορά - την από κοινού οριοθέτηση της ΑΟΖ στην περιοχή. Αυτό ήταν πραγματική ανατροπή δεδομένων! Ως τότε η Αίγυπτος παγίως επέμενε πως, αφού η Τουρκία είχε κι αυτή «βλέψεις» σε αυτές τις θαλάσσιες περιοχές, η οριοθέτηση της ΑΟΖ θα έπρεπε να γίνει μαζί ΚΑΙ με την Τουρκία (όχι μόνο με Ελλάδα-Κύπρο-Αίγυπτο).

Αυτό για πρώτη φορά αλλάζει τότε, τέλη Νοεμβρίου του 2014, όπου η Αίγυπτος του Σίσι δέχεται επίσημα και σιωπηλώς να προχωρήσει στην οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στα «όμορα κράτη» της περιοχής - χωρίς τη Τουρκία! (Ουσιαστικά ΔΕΝ αναγνωρίζει την Τουρκία ως «όμορο κράτος» από πλευράς ΑΟΖ…)

Για πρώτη φορά «τρίτο κράτος» της περιοχής - η Αίγυπτος - απόνομιμοποιεί τις αξιώσεις της Τουρκίας! Πράγμα που αποτελεί πολύ σημαντικό διπλωματικό και πολιτικό «τετελεσμένο»! Υπέρ της Ελλάδος αυτή τη φορά.

Έτσι ο Σαμαράς ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως Πρωθυπουργός, τον Ιούλιο του 2012, ματαιώνοντας προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει «τετελεσμένα» σε βάρος της Ελλάδας στην ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου.

Και τέλειωσε την Πρωθυπουργία του, το Νοέμβριο του 2014, δημιουργώντας ο ίδιος πολιτικό τετελεσμένο σε βάρος της Τουρκίας στην ΑΟΖ της ίδιας περιοχής, με την συνεργασία πλέον και της Αιγύπτου. Κι αυτή η πολιτική που εγκαινίασε ο Σαμαράς τότε, ευτυχώς δεν εγκαταλείφθηκε έκτοτε…

Δικαίως, λοιπόν, ο Ερντογάν δεν θέλει να θυμάται το Σαμαρά.

Γι’ αυτό και, παρά το γεγονός ότι τις απόψεις Ερντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάνης τις είχε ο ίδιος από πάντα και τις είχε διατυπώσει δημόσια (στη χώρα του και στο δικό του «ακροατήριο») πολλές φορές στο παρελθόν, ποτέ δεν είχε τολμήσει να τις εκφράσει σε «συνάντηση κορυφής» - και μάλιστα… στην Αθήνα!

Ο Σαμαράς χωρίς να τον προκαλεί, δημιουργούσε συστηματικά ερείσματα για την Ελλάδα που ενοχλούσαν τον Ερντογάν.

Και οικοδομούσε συμμαχίες για την Ελλάδα που «απομόνωναν» την Τουρκία από τότε. Και εκμεταλλεύονταν κάθε «κενό» που άφηνε ο διπλωματικός ακτιβισμός Ερντογάν στην περιοχή.

Λέγεται ότι κάποιος έμπιστος σύμβουλός του Τούρκου Προέδρου του είχε πει τότε:

--Ο Σαμαράς είναι ήρεμος και χαμογελαστός, αλλά μη σε ξεγελάει αυτό. Δώσ’ του μισή ευκαιρία και θα… βρεθείς «περικυκλωμένος» από εχθρούς χωρίς να το καταλάβεις. Σήμερα η Τουρκία είναι πολύ πιο αυταρχική στο εσωτερικό και πολύ πιο απομονωμένη στο εξωτερικό. Φυσικά αυτό αποδίδεται και σε άλλα πράγματα που μεσολάβησαν έκτοτε. Αλλά η πολιτική Σαμαρά συνέβαλε πολύ από τότε - και ο Ερντογάν το ξέρει σήμερα. Γι’ αυτό και δεν θέλει να τον θυμάται.

Θανάσης Κ.

ΥΓ. Τώρα που τα είπαμε όλα αυτά, μπορούμε από Δευτέρα να αξιολογήσουμε πραγματικά την τωρινή επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα.

Να βγάλετε τα συμπεράσματά σας. Και – το σημαντικότερο: να κάνετε τις συγκρίσεις σας…