Που το πάει η Ιταλία σε σχέση με την ΕΕ;

Η νέα κυβέρνηση που σχηματίζεται στην Ιταλία είναι μια από τις πιο παράξενες πολιτικές συμμαχίες που μπορεί κανείς να φανταστεί. Και παράλληλα ένα αποτελεσματικό σχήμα αν ο σκοπός είναι να υπονομευτεί η ΕΕ. Αν και οι όποιες προβλέψεις για το που το πάει η Ιταλία είναι δύσκολες, εν τούτοις το αποτέλεσμα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι χειρότερο για την ΕΕ από εκείνο του  Brexit.

Οι δυο σύμμαχοι, το αριστερό λαϊκίστικο κόμμα των 5 Αστέρων του Luigi Di Maio και η δεξιά Λέγκα του Matteo Salvini, απέχουν παρασάγγες στα περισσότερα ζητήματα, αλλά ταυτίζονται σε εκείνο του μεταναστευτικού, καθώς και στην απέχθειά τους για την συμβατική πολιτική, αλλά και για την ΕΕ...

Μια αξιοσημείωτη πρωτοτυπία στο πρόγραμμα που εξήγγειλαν την περασμένη εβδομάδα έχει να κάνει με τον συνδυασμό των υψηλών δαπανών της αριστεράς με την χαμηλή φορολόγηση της δεξιάς. Αυτό όμως υπονοεί αύξηση του δημοσίου δανεισμού, με τους δυο συμμάχους να μην ανησυχούν για το τρέχον χρέος της χώρας τους (130% του ΑΕΠ) και δείχνουν να έχουν εμπνευστεί από τους κανόνες της ΕΕ για δημοσιονομική προσαρμογή, του οποίους όχι μόνο παραβιάζει το πρόγραμμά τους, αλλά τους λοιδορεί.

Όπως λοιπόν αναφέρει το πρόγραμμά τους «είναι ανάγκη να εξετάσουμε τις δομές της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης, η οποία είναι ασύμμετρη, και βασίζεται στην κυριαρχία της αγοράς σε σύγκριση με τις ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις».

Η νέα κυβέρνηση θέλει την ΕΕ να μεταρρυθμίζει την ενιαία αγορά για αγαθά, υπηρεσίες, κεφάλαια, και εργασία, ώστε να αποφεύγονται «διακριτικές επιδράσεις στο εθνικό συμφέρον». Θέλει επαναθεώρηση της μεταναστευτικής πολιτικής. Και επίσης διαφωνεί με τις συμφωνίες της ΕΕ για τις τραπεζικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες, λέει, φταίνε για την οικονομική δυστυχία που ζουν τα ιταλικά νοικοκυριά και οι μικρές επιχειρήσεις.

Όλα αυτά βέβαια είναι σαφώς πιο ήπια από μια προηγούμενη άποψη που ήθελε την ΕΚΤ να καταργεί το ύψους 250 δις χρέος της Ιταλίας, και η χώρα να φεύγει από το ευρώ.

Αν δεν καταφέρει αυτό που θέλει η Ιταλία, την οποία είναι δύσκολο να φανταστούμε πως αποχωρεί από την ΕΕ όπως η Βρετανία, τα πράγματα θα δυσκολέψουν πάρα πολύ για το ευρωπαϊκό όραμα της ΕΕ. Το Η.Β. επέλεξε να φύγει χωρίς κάποιο σχέδιο, παραδίνοντας τα διαπραγματευτικά ατού που είχε ως μέλος, δίνοντας έτσι το πάνω χέρι στην ΕΕ, επιτρέποντας της να υπαγορεύσει τους όρους της.  Το αποτέλεσμα είναι ο επικεφαλής των διαπραγματευτών από πλευράς της ΕΕ Michel Barnier να μην πολυνοιάζεται για την βρετανική αποχώρηση, αφού, όπως λέει, η ΕΕ θα συνεχίσει τον δρόμο της σαν να μη συμβαίνει τίποτα.

Μια τέτοια χαλαρή στάση δεν μπορεί να υπάρξει με την Ιταλία, η οποία είναι πολύ πιο ενσωματωμένη στην ΕΕ, μέλος της ευρωζώνης, και βασικό μέλος του πυρήνα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό την βοηθά να σαμποτάρει το όραμα από τα μέσα. Και σε αντίθεση με την Ελλάδα παραείναι μεγάλη για να την αγνοήσεις ή για να την εξαναγκάσεις να υποταχθεί.

Η Ιταλία έχει τεράστια και άλυτα οικονομικά προβλήματα, χαμηλά στάνταρ διαβίωσης, υψηλή ανεργία, και ένα εύθραυστο τραπεζικό σύστημα, χώρια το απαγορευτικό δημόσιο χρέος, οπότε αν μπει σε μια νέα οικονομική ή δημοσιονομική κρίση, η ζημιά που θα προκληθεί θα είναι πολύ δύσκολο να περιοριστεί μόνο στην Ιταλία.

Και κάτι άλλο: Μια από τις μεγάλες δυσκολίες της Βρετανίας στη σχέση της  με την ΕΕ ήταν ότι έπρεπε να ακολουθεί κανόνες που δεν της άρεσαν. Το παρελθόν όμως της Ιταλίας είναι διαφορετικό. Μάλιστα αν διαβάσει κανείς το νέο κυβερνητικό πρόγραμμα δύσκολα θα πιστέψει ότι το Σύνταγμα προβλέπει ισολογισμένους προϋπολογισμούς. Η επιμονή της Ιταλίας να αγνοεί τις δεσμεύσεις της αναφορικά με την ΕΕ απλά προσθέτει πόντους στο ενδεχόμενο να προκαλέσει μεγάλη ζημιά.

Βέβαια, μπορεί να μη γίνει και τίποτα. Η κυβερνητική συμμαχία μπορεί κάλλιστα να καταρρεύσει ή να δει τα σχέδια της να αποτυγχάνουν εξαιτίας εσωτερικών διαμαχών, ή προεδρικών παρεμβάσεων. Θα πρέπει όμως να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά στις προβλέψεις. Αυτοί οι αταίριαστοι εταίροι  δεν θα έπρεπε καν να έχουν φτάσει ως εδώ, αλλά έφτασαν.

Στο παρελθόν, η χρόνια παράδοση της Ιταλίας στην πολιτική δυσλειτουργία οδήγησε πολλούς Ιταλούς στο να διάκεινται ευμενώς απέναντι στην ΕΕ, θεωρώντας πως μια «στρώση» ικανής διακυβέρνησης, έστω από μακριά, θα ήταν καλύτερη από το τίποτα. Αυτό κάνει την νέα ιταλική απογοήτευση με την ΕΕ πιο χτυπητή. Παντού στην Ευρώπη οι ευρωφοβικοί λαϊκιστές που μισούν τις τεχνοκρατικές Βρυξέλλες βρίσκονται σε άνοδο. Στην Ιταλία όμως αυτό είναι πιο έντονο. Και είναι αβέβαιο για το αν η ΕΕ μπορεί ή πρέπει να αντιδράσει.

Η ΕΕ δεν έφτασε ως εδώ υποκύπτοντας στις λαϊκές ανησυχίες για τους σκοπούς και τις μεθόδους της. Οι πολίτες της Ευρώπης δεν ήθελαν κοινό νόμισμα, αλλά το πήραν. Οι διαδοχικές φάσεις της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συνάντησαν αντιδράσεις, και συχνά ακυρώθηκαν με δημοψηφίσματα, αλλά στο τέλος επιβλήθηκαν ούτως ή άλλως. Το κυρίαρχο μοντέλο ήταν ανέκαθεν να το κάνουμε, να πετύχει, και στη συνέχεια ο κόσμος θα συμφωνήσει.

Ακόμη και αν οι μεγαλειώδεις φιλοδοξίες για μια πιο στενή ένωση έχουν μπει προς το παρόν στο συρτάρι, παραμένουν ζωντανές παρά το Brexit. Παρά την Ουγγαρία και την Πολωνία. Παρά την ανάδυση του Εθνικού Μετώπου στην Γαλλία και του AfD στη Γερμανία… και τώρα παρά την Ιταλία. Αυτή η μέθοδος δράσης είναι η μόνη που διαθέτει η ΕΕ.

Τον επόμενο μήνα, στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, η ατζέντα αναμένεται να είναι η υποβάθμιση του Brexit, και η λήψη νέων μέτρων για την περαιτέρω δημοσιονομική και οικονομική ολοκλήρωση. Κάτι που είναι απαραίτητο προκειμένου να λειτουργεί καλύτερα η ευρωζώνη. Πολιτικά όμως δεν υπάρχουν επαρκή και σταθερά θεμέλια, ενώ τα ήδη υπάρχοντα είναι ετοιμόρροπα. Έτσι, μπορεί το Brexit να μην συμβάλλει στην κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όμως η Ιταλία μπορεί να το γκρεμίσει…

Απόδοση: S.A.

Bloomberg