Οι στενές σχέσεις Τουρκίας-Βενεζουέλας, και ο Τραμπ…

Πριν από λίγες μέρες ο πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε προεδρικό διάταγμα με το οποίο επιβάλλονται κυρώσεις στις εξαγωγές χρυσού της Βενεζουέλας. Ως μέτρο τιμωρίας για την κυβέρνηση του Καράκας, οι κυρώσεις αυτές έχουν μια λογική. 

Η Βενεζουέλα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα αποθεματικά χρυσού στον πλανήτη. Και όσο τα έσοδα της από το πετρέλαιο μειώνονται τόσο ο Μαδούρο επεκτείνει την όρυξη και την πώληση χρυσού για να εξασφαλίσει νέα δημόσια έσοδα…

Η απόφαση όμως του Τραμπ είναι ολίγον τι περίεργη μιας και οι Βενεζολάνοι που ασχολούνται με τις εξαγωγές χρυσού έχουν ήδη τιμωρηθεί με προηγούμενες κυρώσεις.

Στην πραγματικότητα, ο στόχος του Τραμπ είναι μάλλον οι εταίροι της Βενεζουέλας στο εμπόριο χρυσού, δηλαδή η Κίνα, η Ρωσία, και πιο ειδικά η Τουρκία.

Σύμφωνα με τον Marshall Billingslea, αναπληρωτή Γραμματέα υπεύθυνο για το ζήτημα της  χρηματοδότησης της τρομοκρατίας του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, το Καράκας έστειλε στην Τουρκία τουλάχιστον 21 τόνους χρυσού το τελευταίο διάστημα, ποσότητα δηλαδή  που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος των εν λόγω εξαγωγών της.

Η αλήθεια είναι ότι οι σχέσεις μεταξύ των δυο αυτών χωρών επεκτείνονται και πέραν του χρυσού. Η Τουρκία αποτελεί πλέον τον αγαπημένο προορισμό του Μαδούρο, ο οποίος είναι σταθερός πελάτης του διάσημου ρεστοράν της Κωνσταντινούπολης salt bae, ενώ έχει παρευρεθεί και σε διάφορα συνέδρια επί παντός επιστητού, για ζητήματα ενέργειας, θρησκείας, κλπ. Παράλληλα, έχει χαρακτηρίσει τον Ερντογάν ως έναν «καλό φίλο της Βενεζουέλας, και ηγέτη του νέου πολύ-πολικού κόσμου».

Από την πλευρά του ο Ερντογάν έχει δεσμευθεί πως η χώρα του δεν θα αφήσει την Βενεζουέλα μόνη. Μάλιστα είχε προγραμματίσει επίσκεψη στο Καράκας τον επόμενο Φεβρουάριο, αλλά τελικά την ακύρωσε.

Όταν τον περασμένο Αύγουστο σημειώθηκε δολοφονική επίθεση εναντίον του Μαδούρο, ο Ερντογάν που επέζησε του εναντίον του πραξικοπήματος πριν από δυο χρόνια, ήταν από τους πρώτους που καταδίκασαν την απόπειρα. Μάλιστα, ο εκπρόσωπός του Ibrahim Kalin έγραψε στο τουίτερ «κράτα γερά αμίγκο», συνοδεύοντας την ανάρτηση με φωτογραφία του παρέα με τον Μαδούρο.

Εν τω μεταξύ, από το 2016, οπότε και η Turkish Airlines ξεκίνησε πτήσεις από Κωνσταντινούπολη προς Καράκας μέσω Αβάνας, αξιωματούχοι των δυο χωρών έχουν κάνει πολλές φορές τη διαδρομή για υπογραφές πέντε συμφωνιών για το εμπόριο, τη γεωργία, τον τουρισμό, την πολιτική αεροπορία, και την ασφάλεια μόνο μέσα στο 2017, ενώ το 2018 υπογράφτηκαν και άλλες για θέματα εκπαίδευσης και πολιτισμού.

Κατόπιν όλων αυτών είναι λογικό οι δυο χώρες να θέλουν να εμβαθύνουν περαιτέρω τις σχέσεις τους. Για τη Βενεζουέλα, οι σχέσεις με την Τουρκία είναι ένας τρόπος να αποφύγει την πλήρη απομόνωση.

Όσο για τη Τουρκία, οι σχέσεις με το Καράκας την βοηθούν να υπογραμμίσει τη δυσαρέσκειά της απέναντι σε έναν κόσμο που κυβερνάται από την αμερικανική παγκόσμια τάξη.

Από πλευράς Αμερικής όμως, οι σχέσεις αυτές προκαλούν μπελάδες.

Σε μια συνέντευξή της στο Brookings Institution, η ειδική αναλύτρια για θέματα Ιράν  Suzanne Maloney συνέκρινε τις σχέσεις Βενεζουέλας και  Τουρκίας με τις αντίστοιχες Ιράν - Τουρκίας το 2000. Μέσω του εμπορίου χρυσού η Άγκυρα βοήθησε τότε το Ιράν να αποφύγει τις κυρώσεις. Σήμερα, λέει, αν η Τουρκία επεξεργάζεται τον χρυσό της Βενεζουέλας ρισκάρει το να υπονομεύσει ολόκληρο το οικονομικό σύστημα για μια ακόμη φορά.

Αν λοιπόν κρίνουμε από τις κυρώσεις, τότε ο Τραμπ θέλει να χαλιναγωγήσει αυτή την αναπτυσσόμενη φιλία των δυο χωρών.

Μια φιλία που αντιμετωπίζει προβλήματα αφού παρά την συνεργασία τους σε θέματα εμπορίου, δυσκολεύονται να συνεργαστούν σε άλλα θέματα.

Ο Μαδούρο έχει υποσχεθεί να κλείσει δυο σχολεία του Καράκας που τα λειτουργούν Γκιουλενιστές, αλλά ακόμη δεν το έκανε. Επίσης, συνεχίζει να στηρίζει τον Ασάντ της Συρίας, ο οποίος όμως αποτελεί ορκισμένο εχθρό του Ερντογάν. Τέλος, το Καράκας αρνήθηκε τουρκική ανθρωπιστική βοήθεια με την αιτιολογία ότι η Βενεζουέλα δεν αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση.

Πέραν αυτών, δεν υπάρχει αρκετό θεσμικό υπόβαθρο ώστε η προσωπική φιλία των δυο ηγετών να μετατραπεί σε μια ευρύτερη συμμαχία. Η απόσταση, η γλώσσα, τα διάφορα πολιτισμικά εμπόδια, κάνουν την όποια συνεργασία δύσκολη τουλάχιστον στα χαμηλότερα επίπεδα της κυβέρνησης.

Έτσι, οι όποιες σχέσεις των δυο αυτών χωρών είναι απλά μια ενόχληση στην παγκόσμια τάξη και τίποτα παραπάνω.

Αντί λοιπόν η Δύση να καταναλώνει ενέργεια για  να διαλύσει αυτή τη σχέση, θα ήταν προτιμότερο να την χρησιμοποιήσει προκειμένου να επαναφέρει τον Μαδούρο στο «παιχνίδι». Εξάλλου, η Άγκυρα είναι από τις λίγες πρωτεύουσες που μπορεί να συνομιλεί τόσο με το Καράκας, όσο και με άλλες χώρες της περιοχής.

Η Τουρκία έχει καλές σχέσεις με την Κολομβία, η οποία δέχτηκε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από την Βενεζουέλα από το 2016. Μάλιστα, ένα υψηλόβαθμο κυβερνητικό κλιμάκιο επισκέφτηκε την Τουρκία προκειμένου να πάρει τεχνογνωσία από την εκεί διαχείριση 3.5 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων.

Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Κολομβίας, η εν λόγω επίσκεψη βοήθησε πάρα πολύ την χώρα του στο να διαχειριστεί το δικό της προσφυγικό ζήτημα.

Ο Ερντογάν μπορεί να παίξει το ρόλο του γεφυροποιού και σε άλλα ζητήματα, όπως σε μια πιθανή προσέγγιση μεταξύ του καθεστώτος Μαδούρο και της αντιπολίτευσης.

Αν ο Ερντογάν κάνει κάτι τέτοιο, θα είναι μια προσπάθεια παρόμοια με εκείνη που έκανε πριν από χρόνια όταν στη διάρκεια του εμφυλίου της Συρίας προσπάθησε να προστατεύσει τον Άσαντ, πιέζοντάς τον να αντιμετωπίσει με ηπιότητα τους διαδηλωτές. Όταν ο Άσαντ αρνήθηκε, ο Τούρκος ηγέτης στράφηκε εναντίον του και συντάχθηκε με τη Δύση στηρίζοντας τους αντάρτες. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να πειστεί να κάνει σχετικά με την βαναυσότητα του καθεστώτος Μαδούρο.

Με τον Ερντογάν να σκέφτεται να επισκεφτεί τη Βενεζουέλα μέσα στον τρέχοντα μήνα, στα πλαίσια ταξιδιού του στην Αργεντινή για την Σύνοδο  G-20, οι ΗΠΑ θα πρέπει να τον ενθαρρύνουν για τη συνέχιση της επικοινωνίας του με το Καράκας, ως έναν τρόπο να το αναγκάσουν σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Αν αυτό δεν φέρει αποτέλεσμα, τότε ας μιλήσουν οι κυρώσεις.

Mehmet Ozcan

Foreign Policy 

Απόδοση: S.A.