Τύμπανα πολέμου, και το εμπάργκο στη Κύπρο…

Ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan αντιμετωπίζει όλο και μεγαλύτερη αντίσταση από τους ψηφοφόρους της χώρας του όσον αφορά στις δικτατορικές του βλέψεις.

Υπάρχει λοιπόν ένας αυξανόμενος φόβος ότι ίσως επιχειρήσει να αναλάβει στρατιωτική δράση με σκοπό να συσπειρώσει τους εθνικιστές.

Παρ’ όλα αυτά η Άγκυρα συνεχίζει να αγοράζει αμερικανικά οπλικά συστήματα, την ώρα που η Ουάσιγκτον έχει επιβάλλει εμπάργκο όπλων στην κυπριακή δημοκρατία, τον πιο προφανή δηλαδή στόχο της κακοπροαίρετης πολιτικής του Erdogan…

Όπως και άλλες πολλές ευρωπαϊκές χώρες, έτσι και η Κύπρος έχει μια μακρά και βασανισμένη ιστορία. Το 1878 την ανέλαβε η Βρετανία, παραλαμβάνοντάς την από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Στο νησί υπήρχε μια ελληνική πληθυσμιακή πλειοψηφία, και μια τουρκική μειονότητα.

Το 1960, και εξαιτίας ενός ελληνικού κινήματος ανεξαρτησίας, δημιουργήθηκε η Δημοκρατία της Κύπρου.

Το πολύπλοκο Σύνταγμα, που βασίζεται στις εθνότητες, και που σκοπό έχει την προστασία της τουρκικής μειονότητας (17%), κατέρρευσε, οδηγώντας την χώρα σε εθνοτικές συγκρούσεις. Το 1974 η χούντα των Αθηνών στήριξε ένα πραξικόπημα εθνικιστών, που είχε σκοπό του την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, με αποτέλεσμα να επέμβει στρατιωτικά η Τουρκία και να καταλάβει το 37% της μεγαλόνησου.

Η Τουρκία ήταν μια από τις εγγυήτριες χώρες, και οι Τουρκοκύπριοι ανησυχούσαν για τις συνέπειες μιας τυχόν ένωσης των δυο ελληνικών δικτατοριών.

Η Άγκυρα εφάρμοσε εθνοκάθαρση (και θρησκευτική), καταλαμβάνοντας ένα δυσανάλογα μεγάλο τμήμα της Κύπρου, καθιστώντας την διχοτόμηση κάτι το μόνιμο.

Το 1983 η Τουρκία μετέτρεψε την κατεχόμενη περιοχή σε κράτος, την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου, που αναγνωρίζεται μόνο από την ίδια. Έτσι σήμερα,  η μόνη διχοτομημένη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα είναι η Λευκωσία.

Έχουν γίνει πολλές συζητήσεις και διαπραγματεύσεις για την επανένωση της χώρας, με τους Ελληνοκύπριους να δίνουν έμφαση στην αποζημίωση όλων εκείνων που διώχτηκαν από τις εστίες τους, και τους Τουρκοκύπριους να τονίζουν την ανάγκη ασφάλειας για τη μειονότητά τους.

Το 2004 οι δυο κοινότητες ψήφισαν για το σχέδιο Ανάν. Τα 2/3  των Τούρκων ψήφισαν ΝΑΙ, ενώ τα ¾ των Ελλήνων ΟΧΙ.

Ο πιο σοβαρός λόγος της ελληνικής άρνησης ήταν μάλλον η διατήρηση των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί. Μια παρουσία που καθησυχάζει τους Τουρκοκύπριους αλλά ανησυχεί τους Έλληνες.

Περαιτέρω διαπραγματεύσεις δεν οδήγησαν πουθενά, με τον τελευταίο κύκλο συζητήσεων να καταλήγει σε αδιέξοδο πριν από δυο χρόνια.

Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, και η συνεπαγόμενη αύξηση των οικονομικών ευκαιριών μείωσε τις πιέσεις των Ελληνοκυπρίων για κάποια τελική συμφωνία.

Παράλληλα, μεγάλος αριθμός νέων του ψευδοκράτους εκμεταλλεύτηκαν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν και να διαμείνουν στην Ευρώπη, μέσω της επίσημα αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λευκωσίας. Οποιαδήποτε όμως ελπίδα για επανένωση των δυο περιοχών μοιάζει φρούδα, όσο η Άγκυρα διατηρεί στρατό στο νησί, και επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων στο βόρειο κατεχόμενο κομμάτι.

Σήμερα μάλιστα κινδυνεύει και η ειρήνη στην περιοχή. Αν και δεν υπάρχουν ουσιαστικοί λόγοι για κόντρες, η πολιτική ίσως να είναι αυτή που θα οδηγήσει τον Erdogan στη σύγκρουση.

Η Άγκυρα στηρίζει το αίτημα του υποτελούς της κράτους για Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, μέσα στην οποία έχουν βρεθεί κοιτάσματα φυσικού αερίου.

Η Τουρκία στέκεται εμπόδιο στην προσπάθεια της Λευκωσίας να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς πόρους της ΑΟΖ της, ενώ έχει προαναγγείλει γεωτρήσεις σε κυπριακά εθνικά ύδατα.

Παράλληλα, η Τουρκία παραβιάζει καθημερινά τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο στο Αιγαίο.

Έχοντας να αντιμετωπίσει σοβαρές πολιτικές πιέσεις, αφού το κόμμα του έχασε τις δημοτικές εκλογές στη Κωνσταντινούπολη, ο Τούρκος πρόεδρος απειλεί ακόμη και τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες για τις επαναληπτικές εκλογές, και όλα δείχνουν πως μια εξωτερική κρίση ίσως τον βοηθήσει πολιτικά στο εσωτερικό.

Και όμως, η Αμερική εφαρμόζει εμπάργκο στην πώληση όπλων μόνο για την Κυπριακή Δημοκρατία, από το 1987!

Θεωρητικά, το εν λόγω εμπάργκο είναι αμερόληπτο και συμβάλλει στην αποτροπή μιας κούρσας εξοπλισμού των δυο πλευρών. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τρίτες χώρες, όπως π.χ. η Ρωσία, να προμηθεύουν το νησί με όπλα.

Το 1997 η Λευκωσία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αγοράσει ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους S-300, με την Τουρκία να απειλεί με ναυτικό αποκλεισμό ή και πόλεμο, ενώ προχώρησε στην αγορά ισραηλινών πυραύλων για να αντιμετωπίσει τους ρωσικούς.

Αργότερα η Κύπρος αντάλλαξε τους S-300 με άλλα αμυντικά συστήματα από την Ελλάδα, για να εκτονωθεί η κρίση.

Η ειρωνεία είναι πως σήμερα η Τουρκία σχεδιάζει την αγορά ρωσικών S-400.

Όπως φάνηκε από τότε, η όποια ισορροπία δυνάμεων έχει να κάνει με την ίδια τη Τουρκία και δεν είναι μεταξύ των δυο πλευρών της Κύπρου. Το βόρειο κρατίδιο δεν διαθέτει ένοπλες δυνάμεις και δεν επηρεάζεται από το αμερικανικό εμπάργκο. Αντίθετα, εξαρτάται από τον τουρκικό στρατό, ο οποίος βεβαίως μπορεί ελεύθερα να αγοράζει αμερικανικά όπλα.

Μετά την εισβολή στη Κύπρο, η Αμερική επέβαλλε ένα βραχυχρόνιο εμπάργκο στην Τουρκία, αλλά έκτοτε η χώρα αυτή είναι από τους καλύτερους πελάτες όπλων της Αμερικής.

Οι σημερινές διενέξεις των δυο χωρών σε σχέση με την σχεδιαζόμενη αγορά των S-400 μπορεί να ματαιώσουν την αγορά των μαχητικών F-35, αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με το ζήτημα της Κύπρου. 

Έτσι, αντί να αποτρέπει μια κούρσα εξοπλισμών, το αμερικανικό εμπάργκο απλά απαγορεύει στη μία πλευρά να μπορεί να αμυνθεί απέναντι σε μια άλλη, πολύ καλά εξοπλισμένη και χωρίς περιορισμούς, ανταγωνιστική πλευρά.

Ίσως να μην είναι καλή ιδέα η Κύπρος να θέλει να αντιμετωπίσει στρατιωτικά τη Τουρκία, όπως άλλωστε είχε αποφασιστεί πριν από δυο δεκαετίες. Αυτή όμως θα είναι μια απόφαση για την ίδια τη Λευκωσία να πάρει. Πάντως, δεν υφίσταται κανένας λόγος οι ΗΠΑ να απαγορεύουν την διεθνώς αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία να αγοράζει αμερικανικά οπλικά συστήματα.

Μάλιστα, αν λάβουμε υπ όψιν την σταθερή μετατόπιση της κυβέρνησης Erdogan προς τον αυταρχισμό και τον Ισλαμισμό, καθώς και τις όλο και πιο στενές σχέσεις της με τη Ρωσία, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να αναθεωρήσει τη στάση της απέναντι σε αυτόν τον άλλοτε πολύτιμο σύμμαχο.

Να σημειωθεί πως  η Τουρκία διαμαρτύρεται έντονα για την πιθανή δημιουργία αμερικανικής ή ΝΑΤΟϊκής βάσης στα ελληνικά Δωδεκάνησα.

Αυτό το διάστημα δηλαδή, η Τουρκία αντιτίθεται στα αμερικανικά συμφέρονται. Κάτι ανάλογο θα πρέπει να κάνει και η κυβέρνηση Τραμπ απέναντι στην Άγκυρα.

Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να διακόψει το εμπάργκο και να προσφερθεί να πουλήσει πυραύλους Patriot στη Λευκωσία, πυραύλους που απέρριψε η Τουρκία για χάρη των  S-400.

Επιπλέον, οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα πρέπει να προειδοποιήσουν τη Τουρκία για τις συνέπειες μιας επιθετικής στάσης απέναντι στη Κύπρο, συμπεριλαμβανομένης της αποπομπής της από το ΝΑΤΟ. Μια σύγκρουση με την Ελλάδα ίσως να οδηγήσει και κάποια μέλη του ΝΑΤΟ να στραφούν εναντίον ενός συμμάχου τους.

Οι Jonathan Schanzer και Bradley Bowman του Foundation for the Defense of Democracies, το πάνε ένα βήμα παραπέρα ισχυριζόμενοι πως η άρση του εμπάργκο ίσως να πλήξει τη Κίνα καθώς και τη Ρωσία, οι οποίες έχουν αναπτύξει οικονομικούς δεσμούς με τη Λευκωσία. Η Κίνα χαρακτηρίζει την Κύπρο «στρατηγικό εταίρο», ενώ η Μόσχα της πουλάει όπλα και παράλληλα χρησιμοποιεί τα λιμάνια της για στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία.

Οι Schanzer και Bowman προτείνουν να αναγκαστεί η Λευκωσία να δώσει απτές διαβεβαιώσεις σε σχέση με τις δυο αυτές χώρες, πριν αρθεί το εμπάργκο των ΗΠΑ.

Η προοπτική αύξησης των πωλήσεων αμερικανικών όπλων θα πρέπει να ενισχύσει αυτή την πρόταση για άρση του εμπάργκο, με τον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών να προβλέπει πως όντως θα το κάνει ο Τραμπ. Μια πρόταση με την οποία συμφωνούν οι γερουσιαστές Ted Deutch, David Cicilline, Robert Menendez, Marco Rubio και Gus M. Bilirakis.

Το εμπάργκο αυτό είναι άδικο. Η διακριτική υπέρ της Τουρκίας αντιμετώπιση του ζητήματος δεν συμβάλλει στην διατήρηση της ειρήνης.

Με δεδομένη τη σημερινή λυκοφιλία της Τουρκίας απέναντι στην Αμερική, καθώς και την επιθετικότητά της απέναντι στην Ελλάδα και στη Κύπρο, το εμπάργκο απλά επιβραβεύει μια ουσιαστικά «εχθρική» κυβέρνηση.

Η Αμερική θα πρέπει να πάψει να ανέχεται την μη φιλική στάση της Άγκυρας, η οποία θα πρέπει να επωμιστεί το πλήρες κόστος της εχθρότητάς της απέναντι στην Αμερική, την Ελλάδα, και την Κύπρο.

Η άρση του εν λόγω εμπάργκο θα συνεισφέρει στην αποκατάσταση μια αδικίας από πλευράς της αμερικανικής πολιτικής.

Doug Bandow

National Interest

Απόδοση: S.A.