Οι κουμπάροι της Κύπρου.

Ο τάδε; Κουμπάρος.

Ο δείνα; «Αδελφότεκνος» (τέκνο αδελφού = ανιψιός).

Γιοι, κόρες, σύζυγοι ξαδέλφια...

Δεν πρόκειται για την περιγραφή κάποιου γενεαλογικού δέντρου, αλλά για την εικόνα της σύγχρονης κυπριακής πολιτικοοικονομικής πραγματικότητας.

Η διαφθορά έχει καταστεί οικογενειακή υπόθεση και, ως τέτοια, τυγχάνει ανοχής, αποδοχής και σε μεγάλο βαθμό «νομιμοποίησης».

Η ατάκα «ξέρεις ποιος είμαι εγώ;» σπανίως ακούγεται στην Κύπρο, αφού, λόγω μεγέθους, ο ένας γνωρίζει τον άλλο πάρα πολύ καλά και οι συστάσεις περιττεύουν.

Από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, κουμπάροι, παιδιά, εγγόνια και συγγενείς κάθε βαθμού εναλλάσσονται στις καρέκλες της πολιτικής και της οικονομικής εξουσίας, δίνοντας κάποιες φορές την εντύπωση ότι η ισχύς είναι αδιαμφισβήτητο κληρονομικό δικαίωμα.

Μια απλή ανάγνωση του καταλόγου εργαζομένων σε έναν από τους ημικρατικούς οργανισμούς (ΔΕΚΟ) μπορεί να οδηγήσει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Οι μυημένοι εντοπίζουν με ευκολία τις σχέσεις συγγενείας, αλλά και τον άνθρωπο που διόρισε ολόκληρες οικογένειες ή ολόκληρα χωριά.

Οι διορισμοί αποτελούν μόνο ένα κομμάτι του παζλ.

Τα υπόλοιπα κομμάτια έχουν να κάνουν με τη διαχείριση της όποιας μικρής ή μεγάλης εξουσίας απέκτησαν όλοι αυτοί.

Η εξουσία αυτή δεν μπορούσε να αγγίξει τις «ιερές» συγγενικές σχέσεις, και έτσι ο θείος δεν μπορούσε να ερευνήσει τις ατασθαλίες τους ανιψιού, ούτε ο πατέρας της κόρης.

Με τα χρόνια εμπεδώθηκε η ατιμωρησία ως θεμιτή πρακτική και ατύπως θεσμοθετήθηκε.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που σχεδόν όλα τα μεγάλα σκάνδαλα που απασχόλησαν την κυπριακή κοινωνία συγκαλύφθηκαν διά των ερευνών.

Οι έρευνες αποτελούσαν πάντοτε την πλέον σίγουρη οδό για να ξεπλυθούν ευθύνες. Συνήθως δεν κατέληγαν πουθενά και τα όποια θέματα (ποινικά, πειθαρχικά, ηθικά) έβρισκαν «λύση» σε πορίσματα που επιβεβαίωναν το «έγκλημα», αλλά ποτέ δεν εντόπιζαν τον «εγκληματία».

Άλλωστε αποτελεί θέμα τιμής για τον κουμπάρο να προστατεύσει τον κουμπάρο, αφού σε μια μικρή κοινωνία, σε κάποια άλλη στιγμή, ο ένας θα βρεθεί στην ανάγκη του άλλου.

Το παράδοξο είναι ότι οι πάντες γνωρίζουν και αναγνωρίζουν το πρόβλημα, αλλά οι απαιτήσεις για διόρθωση των στρεβλώσεων σταματούν στο σημείο που ενοχλούνται οι δικοί τους κουμπάροι.

Μανώλης Καλαντζής

Ελευθεροτυπία