Παύλος Μελάς: Έλληνας!

«Παύλος Μελάς: ένας ήρωας με... βαρύ όνομα για την Ελλάδα. Το ίνδαλμα της νεότερης Ιστορίας μας. Με το αίμα του στέριωσε τον Μακεδονικό Αγώνα.

Ένας νέος άνθρωπος με πολλές ικανότητες και προσόντα, που έχασε τη ζωή του χωρίς να έχει εξακριβωθεί έως σήμερα πώς ακριβώς σκοτώθηκε.

Υποθέσεις κάνουμε μόνο για τον άδικο χαμό του».

Η ιστορικός Μίτση Πικραμένου, μετά το best seller της «Η κυρία με τα μαύρα» για τη ζωή της Πηνελόπης Δέλτα, επέστρεψε δυναμικά στα βιβλιοπωλεία με τη μυθιστορηματική βιογραφία ακόμη μιας σημαντικής προσωπικότητας της πατρίδας μας.

«Ωραίος ως Έλλην» είναι ο τίτλος του βιβλίου της για τον Παύλο Μελά, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τετράγωνο.

«Επέλεξα αυτόν τον τίτλο γιατί θεωρώ από τις δικές μου εμπειρίες και τα ιστορικά παραδείγματα ότι οι Έλληνες συσπειρώνονται την ώρα του κινδύνου» λέει η συγγραφέας στην «κυριακάτικη δημοκρατία» και συνεχίζει: «Μπορεί να ξεχνούν κάποιες φορές ποιοι είναι και να μουρμουρίζουν με το οτιδήποτε, όπως συμβαίνει αυτή την εποχή, όμως αν παρουσιαστεί κίνδυνος οι Έλληνες γίνονται μια γροθιά και αλληλοϋποστηρίζονται.

Όταν έγινε η επιστράτευση του 1974, θυμάμαι τον εαυτό μου στον περιφερειακό Λυκαβηττού να κρατώ έναν πάκο με βιβλία στα χέρια. Βρέθηκε λοιπόν ένας περαστικός και με πήγε μέχρι το σπίτι μου. Δεν τον ήξερα ούτε τον ξαναείδα ποτέ. Ήταν ένας άγνωστος άνθρωπος, που με βοήθησε σε μια δύσκολη ώρα.

Έτσι κάνει ο Έλληνας την ώρα της ανάγκης και θεωρώ τον Παύλο Μελά διαχρονικό πρότυπο ωραίου Έλληνα». 

Η έρευνα για το βιβλίο της Μίτσης Πικραμένου ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2009. Δεν αφορούσε όμως μόνο τη βιογραφία του Παύλου Μελά, αλλά και εκείνη του Ιωνα Δραγούμη, η κυκλοφορία της οποίας έχει προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Οκτώβριο. Οι δύο άνδρες ανήκαν στον ίδιο κοινωνικό και συγγενικό κύκλο.

Ως εκ τούτου, για μια έμπειρη ιστορικό και ερευνήτρια όπως εκείνη δεν ήταν πολύ δύσκολο να συγκεντρώσει ταυτόχρονα στοιχεία και για τους δύο. 

Στον δρόμο της αναζήτησης του υλικού για τον Παύλο Μελά η Μίτση Πικραμένου ανακάλυψε ότι η γυναίκα του Ναταλία ήταν η μοναδική που είχε γράψει ένα βιβλίο για εκείνον, το οποίο στηριζόταν σε επιστολές και δικά του ιδιόχειρα σημειώματα. Έτσι στήθηκε το μέρος της βιογραφίας που αφορά τον αγώνα του ωραίου Έλληνα στη Μακεδονία.

Τα στοιχεία για τα χρόνια της ζωής του προτού ξεκινήσει την πολεμική δράση του, για τη γνωριμία με τη γυναίκα του, την οικογενειακή ζωή του στο σπίτι που σχεδίασε μόνος του στην Κηφισιά και άλλες λεπτομέρειες από την καθημερινότητά του η συγγραφέας τα εντόπισε σε αρχεία με επιστολές της οικογένειας Δραγούμη, εφημερίδες, βιβλία και άλλες πηγές πληροφοριών, τις οποίες απαριθμεί στο τέλος του βιβλίου. 

Πώς ήταν, λοιπόν, ο Παύλος Μελάς στην καθημερινότητά του;

«Ήταν ένας κανονικός άνθρωπος, ο οποίος ζούσε απολύτως φυσιολογικά» λέει η ίδια. «Έπαιζε με τα παιδιά του, αγαπούσε τη γυναίκα του, πήγαινε σε χορούς, στο θέατρο, συναντιόταν με τους φίλους του σε καφενεία και σχολίαζε μαζί τους τα πολιτικά γεγονότα». 

Τα πράγματα έγιναν διαφορετικά όταν έφυγε για τη Μακεδονία.

Η ζωή του άλλαξε, όχι όμως και ο τρόπος που σκεφτόταν.

«Ήταν ένας άνθρωπος που, ενώ ετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει τον εχθρό, παρατηρούσε τη φύση κι έγραφε στη γυναίκα του “κάποτε θα σε φέρω εδώ για να δεις τι όμορφα που είναι”.

Διαβάζοντας τα γραπτά του μου έκανε τεράστια εντύπωση ο ρομαντισμός και η τρυφερότητα που τον χαρακτήριζαν.

Επίσης ένα στοιχείο που κάνει εντύπωση είναι ο τρόπος που αντιμετώπιζε τους εχθρούς του.

Σεβόταν τη ζωή των ανθρώπων, λάτρευε τα παιδιά.

Το μεγάλο πάθος του πάντως ήταν η πατρίδα και η γυναίκα του.

Δεν ξέρω αν κι εκείνη ένιωθε τόσο ερωτευμένη μαζί του.

Εκείνος όμως δεν νομίζω να κοίταξε άλλη γυναίκα από την ώρα που είδε τη Ναταλία. Έτσι όπως τα γράφει στις επιστολές του, είμαι βέβαιη γι' αυτό». 

Ο Παύλος Μελάς θα μπορούσε να είναι πρότυπο και για τους σημερινούς στρατιωτικούς, διότι ήταν ένας άνθρωπος που δεν υπολόγιζε τίποτα.

«Ήξερε πως αντιμετώπιζε τον θάνατο. Φεύγοντας από το σπίτι του την πρώτη φορά άφησε δύο επιστολές για τα παιδιά του. Θεωρώ ότι η Μακεδονία χρειαζόταν το αίμα ενός αγνού ανθρώπου για να στεριώσει ο αγώνας της. Κι έτσι έγινε τελικά» σχολιάζει η συγγραφέας.

Στον θάνατό του και στα ερωτήματα που τον ακολούθησαν εστιάζει το τελευταίο μέρος του βιβλίου.

«Πραγματικά, στις 13 Οκτωβρίου του 1904, μία μέρα μετά την επέτειο του γάμου του, ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε και σύντομα υπέκυψε.

Σχεδόν όλα τα στοιχεία τα οποία αφορούν τον θάνατό του μπορεί να αμφισβητηθούν, γιατί υπάρχει πληθώρα αντικρουόμενων πληροφοριών.

Είναι από τις πλέον ασυνήθιστες περιπτώσεις της ελληνικής Ιστορίας. Έχουν διατυπωθεί πολλές διαφορετικές εκδοχές για συγκεκριμένα γεγονότα. Δεν υπάρχουν δύο αφηγήσεις που να ταιριάζουν μεταξύ τους σε όλα τα σημεία» γράφει η Μίτση Πικραμένου παραθέτοντας όλα τα στοιχεία που συγκέντρωσε από την έρευνά της.

Info: Ως το τέλος Ιουνίου η βιογραφία του Παύλου Μελά «Ωραίος ως Ελλην» (εκδόσεις Τετράγωνο) θα διατίθεται αποκλειστικά στα βιβλιοπωλεία Ιανός. Από κει κι έπειτα θα τη βρείτε και σε άλλα βιβλιοπωλεία.

  

Ηλίας Μαραβέγιας

Δημοκρατία